ایرن‏آن

غلامعلي حداد عادل با اشاره به ويژگي‌هاي منحصر به فرد زبان روان سعدي گفت: سعدي آموزگار ابدي زبان فارسي است و كساني كه شعر او را نخوانده باشند انگار شير مادر نخورده‌اند.

اولين جلسه سلسله درس گفتارهاي سعدي عصر ديروز، (چهارشنبه 2 ارديبهشت) در محل شهر كتاب مركزي با حضور غلامعلي حداد عادل، غلامحسين ابراهيمي ديناني، بهاءالدين خرمشاهي و جمعي از نويسندگان برگزار شد.
در ابتداي اين نشست رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي سخنان خود را با خبر تأسيس بنياد سعدي در داخل و خارج از كشور آغاز كرد و گفت: سعدي معروف‌ترين شاعر در زبان فارسي است چنان كه مي‌توان او را به دماوند ادب فارسي تشبيه كرد پس اميدوارم ما ايراني‌ها مصداق اين ضرب‌المثل نباشيم كه پاي چراغ خاموش است.
حداد عادل با بيان اين كه محتواي آثار سعدي ارتباط تام با شخصيت او دارد، ادامه داد: متأسفانه ما ايراني‌ها نسبت به ضبط زندگي و شخصيت بزرگانمان غافل بوده‌ايم و چيز زيادي درباره زندگي شخصي آنان نمي‌دانيم و هنوز هم اين روند ادامه دارد.
وي با اشاره به فاصله 700 ساله ما از دوران زندگي سعدي، عنوان كرد: در زمينه زندگي سعدي تنها پنج شش صفحه موجود است؛ ما درباره زندگي پروين اعتصامي هم كه تقريبا همعصر خودمان است اطلاع چنداني نداريم در حالي كه اخيرا كتابي درباره كانت كه حدود 200 سال پيش زندگي مي‌كرده است به دست آوردم كه 600 صفحه به شرح حال، زندگي و آثار اين فيلسوف آلماني پرداخته و نكات جزيي زندگي و خلقيات او را بيان كرده است.
وي با بيان اينكه سعدي بسيار باهوش، باذوق، با استعداد و تحصيل كرده بود، اظهار كرد: سعدي از شاگردان مدرسه نظاميه بوده است و در شيراز و بغداد به تحصيل پرداخته و نزد بزرگاني چون شهاب‌الدين عمر سهروردي و ابن جوزي تلمذ كرده و در عين حال انسان گوشه‌گير و عزلت‌طلبي نبوده و ساليان طولاني جهانگردي كرده است.
رئيس كميسيون فرهنگي مجلس اضافه كرد: زندگي سعدي ما را به ياد زندگي ماركوپولو مي‌اندازد. او بخش اعظمي از عالم اسلام را ديده و به زبان عربي و فارسي بسيار مسلط بوده است.
وي با اشاره به اين كه سعدي آثار بسيار متنوعي در گونه‌هاي متنوع ادبي به يادگار گذاشته است به نقل خاطره‌اي از يكي از استادنش پرداخت و افزود: به ياد مي‌آورم استاد بزرگ ما يحيي مهدوي كه درس‌هاي زيادي در فلسفه از او فرا گرفتيم پيش از فوتش به سعدي‌خواني روي آورده بود و مي‌گفت در اين روزها به سعدي‌خواني مي‌پردازم و تأسف مي‌خورم كه چرا تا كنون وقتم را صرف سعدي نكرده‌ام.
وي با بيان اين كه براي درك سعدي چيزي بهتر از اين نيست كه او را با معاصرانش و يا شاعران پيش از او مقايسه كنيم، تصريح كرد: آهنگ تحول نثر فارسي از قرن ششم به بعد رو به پيچيدگي گذاشت و تكلف در آن راه يافت و اين روال نويسندگان پيش از سعدي بود كه او اين روال را به هم زد و انقلابي در نثر و نظم به وجود آورد هر چند بعد از او تا سال‌ها اين دشوارنويسي همچنان وجود داشت، اما در نهايت نثر روان او بر نثر دشوار و پرتكلف غلبه كرد.
حداد عادل نثر سعدي را نثري ساده، روان، هموار، دلپذير و شوق‌انگيز توصيف كرد و افزود: يكي از خصوصيات سعدي اين است كه آشنايان با شعر او به خوبي مي‌توانند شعرش را از ديگر شاعران تشخيص بدهند، حتي اگر يك بيت از آن در مجموعه‌اي از اشعار آمده باشد، از اين جهت سعدي داري سبك خاص خودش است.
وي در ادامه به خوانش دو غزل از اثيرالدين اخسيكتي و انوري پرداخت و سپس دو غزل و يك نثر از سعدي را خواند تا سادگي و رواني شعر و نثر سعدي را در قياس با آن دو نشان دهد.
وي ادامه داد: شعر پيش از سعدي چون جاده‌اي خاكي است كه گاه دست‌اندازهاي زيادي دارد اما به سعدي كه مي‌رسيم انگار به جاده‌اي صاف و هموار و آسفالت شده‌اي رسيده‌ايم.
رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي تصريح كرد: اگر بخواهيم نثر فارسي رواني بنويسيم همان‌گونه مي‌نويسيم كه سعدي نوشته است. سعدي به بركت اين همه ذوق و توانايي در حكمت آموزگار ابدي زبان فارسي است و كساني كه سعدي نخوانده باشند انگار شير مادر نخورده‌اند.
وي با اشاره به اين كه سعدي آموزگار زبان فارسي از جنوب هند و شمال بالكان بوده است عنوان كرد: مردم ديگر نقاط دنيا زبان فارسي را با گلستان فرا گرفته‌اند و آينده ما نيز بايد با استفاده از اين تجربه ادامه پيدا كند.
حداد عادل همچنين به تركيب بجا و متعادل لغات عربي و فارسي در ديوان سعدي اشاره كرد و ادامه داد: عده‌اي بي‌سبب لغات عربي را به زبان فارسي راه دادند و عده‌اي نيز راه تفريط رفتند و لغات عربي را كه به خوبي در زبان فارسي خوش نشسته بود برداشتند و اين زبان را لاغر و نحيف كردند اما سعدي به خوبي مي‌داند چگونه و تا چه ميزان از لغات عربي استفاده كند و از اين جهت ميزان خوبي براي اديبان است.
وي افزود: اگر در يك تصادف فرضي همه آثار ادب مااز ميان رود و تنها اشعار حافظ و آثار سعدي باقي بماند ما باز مي توانيم زبان فارسي را بسازيم.
شهرت جهانگير سعدي از ديگر نكاتي بود كه حداد عادل به آن اشاره كرد و اظهار داشت: ابن بطوطه مي گويد وقتي مهمان اميرزاده‌اي در چين بودم مرا به تفريح در رودخانه دعوت كرد در قايق كناري ما خنياگران مي‌نواختند و شعري را مي‌خواندند و او اين شعر را با اين كه به درستي فارسي نمي‌دانسته در كتابش آورده است و آن يكي از غزليات سعدي است.
حداد عادل با نقل قولي از دكتر حديدي يادآور شد: سه سال پس از انتشار آخرين اشعار «لوكوندو لي» كه مكتب پارناس را بنياد نهاده بود «سعدي كارنو» به رياست جمهوري فرانسه انتخاب شد و نام شاعر شيرن سخن فارسي را بيش از پيش بر سر زبانها انداخت زيرا كه براي نخستين بار در جهان رهبر كشور بزرگي در اروپا نام سعدي را بر خود مي نهاد.
وي ادامه داد: سعدي كارنو در 1837 در فرانسه به دنيا آمده بود و مهندس مدرسه پلي تكنيك بود در مدت رياست جمهوري اش اقتصاد فرانسه را سر و سامان داد و به موفقيت هاي بي شماري دست يافت. هم اكنون خيابان هاي بسياري در پاريس به نام او سعدي كارنو نام دارد.
وي همچنين تأكيد كرد: داستان اينگونه بوده است كه نياي او به سعدي عشق مي‌ورزيده‌اند و تحت تأثير گلستان و آنچه در سيرت و اخلاق پادشاهان خوانده بود افكاري آزادي‌خواهانه پيدا كرد و خيلي زود به انقلابيون پيوست و دوشادوش «روبسپير» و «دانتون» به مبارزه پرداخت، اما رفته رفته از خشونت و خون‌خواهي روبسپير و طرفدارانش روي گردان شد و ديگر اعضاي مجلس سناي فرانسه را با خود هم داستان كرد و موجبات سقوط او را فراهم آورد.
حداد عادل با اشاره به اينكه سعدي بر افكار سياستمداران نيز اثر گذاشته است ادامه داد: او پسري به دنيا مي‌آورد كه نامش را سعدي مي‌گذارد، اما اين پسر زود از دنيا مي‌رود كارنو فرزند دوم خود را نيز سعدي نام نهاد اما او هم در جواني از دست مي‌رود برادر كوچكتر اين جوان به پيروي از پدر و به ياد برادر از دست رفته كه او را بسيار دوست داشت نام سعدي را برخود مي‌گذارد.
وي در پايان با بيان اين كه صدا و سيما نبايد خود را از سرمايه ارزشمندي چون سعدي محروم كند، اضافه كرد: صدا و سيما مي‌تواند بسياري از داستاهاي بوستان و گلستان را تصويري كند و من در عجبم كه چرا تا كنون اين كار را نكرده است. سعدي يك علامت آشكار و مهر دائمي فرهنگ اسلامي ايراني است و بنياد سعدي به همين سبب در ايران و خارج از كشور تأسيس خواهد شد به همانگونه كه بنياد گوته براي فراگيري زبان آلماني تأسيس شده است.