مشاركت ؛ رفتار و اخلاق انتخاباتي از نگاه رهبر معظم انقلاب
آنچه پيش روي خوانندگان عزيز قرار دارد، نكاتي چند از بيانات حضرت آيت‌الله خامنهاي پيرامون انتخابات رياست جمهوري است. اميد مي‌رود تأمل در آنها موجب شناخت بهتر و بيشتر مقولة انتخابات و اهميت آن و انجام درست مسئوليت در اين ساحت باشد.
مقدمه
انقلاب اسلامي، انقلابي به نام خدا است كه با تكيه بر حضور و مشاركت مردم شكل گرفت و ادامه يافت. امام خميني رضوان الله تعالي عليه با اتكاء به «خدا و مردم» انقلاب را رهبري و الگوي نوين حكومت ديني را بر پاية نظرية «مردم سالاري ديني» با عنوان «جمهوري اسلامي» به مردم پيشنهاد كرد و با آراء عمومي، نظام جديد مستقر گرديد. امروز هم خلف صالح ايشان با همين مبنا راه امام(ره) را ادامه مي‌دهند. بر اين اساس حضور چشمگير و حداكثري مردم در پاي صندوق‌هاي رأي، مورد تأكيد هميشگي رهبر فرزانه انقلاب اسلامي حضرت آيت‌الله خامنهاي بوده است. نظام جمهوري اسلامي بر مشاركت عمومي شهروندان در تعيين سرنوشت خويش اصرار دارد و رمز اقتدار ملي را در اصول مشاركت عمومي و همبستگي ملي مي‌داند.
مشاركت انتخاباتي به عنوان جلوه‌اي از مشاركت عمومي تجربه‌اي است كه با برگزاري انتخابات و همه‌پرسي و حضور مردم در پاي صندوق‌هاي رأي عينيت بخشيده شده است. اينك در آستانة برگزاري دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري، نگاهي ديگر به اهميت مشاركت عمومي در صحنة انتخابات و همبستگي ملي در اين عرصه و بازخواني ابعاد موضوع، اهميت دو چندان دارد.
آنچه پيش روي خوانندگان عزيز قرار دارد، نكاتي چند از بيانات حضرت آيت‌الله خامنهاي پيرامون انتخابات رياستجمهوري است. اميد مي‌رود تأمل در آنها موجب شناخت بهتر و بيشتر مقولة انتخابات و اهميت آن و انجام درست مسئوليت در اين ساحت باشد.
مباحث در سه عنوان تنظيم شده است. عنوان نخست، مشاركت انتخاباتي شامل ده بند، عنوان دوّم، رفتار انتخاباتي مشتمل بر پنج بند و عنوان سوم، اخلاق انتخاباتي در برگيرنده شش بند است كه عناوين اين مباحث عبارتند از:
1. مشاركت انتخاباتي
1-1. حضور مردم در صحنه: هنر بزرگ انقلاب اسلامي
1-2. نقش مردم در نظام اسلامي
1-3. حضور در انتخابات، رأي به جمهوري اسلامي و قانون اساسي آن
1-4. انتخابات؛ حق و تكليف
1-5. مشاركت انتخاباتي و اقتدار ملي
1-6. رأي بالاي رئيس‌جمهوري پشتوانة مديريت اجرايي كشور
1-7. حضور حداكثري مردم در انتخابات
1-8. تلاش دشمن براي دلسرد كردن مردم
1-9. انتخابات و كارآمدي نظام
1-10. نقش عملكرد مسئولان در افزايش ميزان مشاركت عمومي
2. رفتار انتخاباتي
2-1. جايگاه قوهمجريه و لزوم دقت در انتخاب رئيس‌جمهور
2-2. قوهمجريه و چشم انداز بيست ساله كشور
2-3. انتخاب برتر
2-4. مسئوليت الهي در برابر انتخاب
2-5. گزينش آگاهانه: وظيفه‌اي همگاني
3. اخلاق انتخاباتي
3-1. انتخابات، مسابقة خدمت
3-2. فضاي سالم
3-3. سلامت انتخابات
3-4. صداقت در تبليغات
3-5. پرهيز از اسراف در تبليغات
3-6. در ميدان انجام تكليف بازنده وجود ندارد
1. مشاركت انتخاباتي
1-1. حضور مردم در صحنه: هنر بزرگ انقلاب اسلامي
برادران و خواهران عزيز! ملت بزرگ ايران! شما امتحان‌هاي بسيار خوبي را در اين دوران طولاني داديد؛ امتحان اتحادتان، امتحان آگاهيتان، امتحان همراهي و همكاري‌تان با مسئولين، امتحان حضورتان در صحنه‌هاي گوناگون، امروز موضوع انتخابات رياستجمهوري مطرح است. شركت در انتخابات يك وظيفة عمومي براي آحاد ملت ايران است. شما براي اينكه دريابيد چرا اين مشاركت وظيفه است، دو راه داريد: يكي اينكه بدانيد رأي شما به كسي كه توفيق پيدا خواهد كرد از طرف شما منتخب شود، در روحيه او، در عملكرد او، در توانايي‌هاي او، در حيثيت جهاني او و در قدرت فعاليت او در داخل، چقدر اثر مي‌گذارد! بدانيد كه حضور شما بسيار تعيين كننده است. شما كسي را كه تشخيص مي‌دهيد براي تصدي بالاترين مقام اجرايي كشور و در رأس قوة مجريه كشور مناسب است، انتخاب مي‌كنيد. اين، همان حضور مردمي است كه هنر بزرگ انقلاب اسلامي بوده است و در اين كشور تا قبل از انقلاب اسلامي، در طول تاريخ و در طول قرن‌ها سابقه نداشته است. اين، يك راه. راه دوم اين است كه ببينيد دشمنان از دو سه ماه قبل – بلكه بيشتر – تا كنون – هركدام كه بلندگويي و بوقي در دست دارند – شروع به تبليغات كرده‌اند تا شايد بتوانند كاري كنند كه انتخابات رياستجمهوري خلوت باشد.[1]
1-2. نقش مردم در نظام اسلامي
وقتي امام بر روي عنصر «مردم» تكيه مي‌كرد، لفاظي نمي‌كرد؛ به معناي حقيقي كلمه به اصالت عنصر «مردم» در نظام اسلامي معتقد بود و مردم را در چند عرصه مورد توجه دقيق و حقيقي خود قرار داد.
عرصة اول، عرصة تكية نظام به آراي مردم است. تكية نظام به آراي مردم، يكي از ميدان‌هايي است كه مردم در آن نقش دارند. حضور مردم و اعتقاد به آنها بايد در اينجا خود را نشان دهد. در قانون اساسي ما و در تعاليم و راهنمايي‌هاي امام، هميشه بر اين نكته تأكيد شده است كه نظام بدون حمايت و رأي و خواست مردم، در حقيقت هيچ است. بايد با اتكاء به رأي مردم كسي بر سر كار بيايد. بايد با اتكاء به ارادة مردم، نظام حركت كند. انتخابات رياستجمهوري، انتخابات خبرگان، انتخابات مجلس شوراي اسلامي و انتخابات ديگر، مظاهر حضور رأي و اراده و خواست مردم است. اين يكي از عرصه‌هاست. لذا امام بزرگوار، هم در دوران حيات خود به شدت به اين عنصر در اين عرصه پايبند باقي ماند و هم در وصيت نامة خود آن را منعكس و به مردم و مسئولان توصيه كرد. در حقيقت انتخابات و حضور مردم در صحنة انتخابات رئيس‌جمهور، نمايندگان مجلس و يا ساير انتخاب‌هايي كه مي‌كنند، هم حق مردم است، هم تكليفي بر دوش آنهاست. در نظام اسلامي مردم تعيين كننده‌اند. اين هم از اسلام سرچشمه مي‌گيرد.[2]
1-3. حضور در انتخابات، رأي به جمهوري اسلامي و قانون اساسي
امروز هر برگه رايي كه به صندوق‌ها انداخته مي‌شود، در حقيقت رأي به نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي است و اين براي كشور بسيار باارزش و بااهميت است؛ لذا شما مي‌بينيد كه بوق‌هاي بيگانه همة سعي خودشان را مي‌كنند تا شايد بتوانند انتخابات را كم رونق كنند؛ اما نخواهند توانست؛ چون ملت ما در طول چندين سال گذشته و در انتخاب‌هاي متعدد همواره توانسته‌اند در دنيا ركورد حضور در پاي صندوق‌هاي رأي را بشكنند و حضورشان در پاي صندوق‌ها و نشان دادن مردم سالاري در اين كشور، تقريباً از همه كشورهاي غربي و كشورهاي لائيك بيشتر بوده اين دفعه هم به فضل الهي همين طور خواهد شد.3
1-4. انتخابات؛ حق و تكليف
انتخابات مظهر حضور مردم است. انتخابات هم حق مردم و هم وظيفة آنهاست. حق مردم است. براي اينكه بيايند و مدير اجرايي كشور را انتخاب كنند. تكليف مردم است؛ چون با حضور شما نظام تقويت پيدا مي‌كند؛ اسلام، عزيز مي‌شود؛ حاكميت اسلام در دنيا سرافراز مي‌گردد و توطئة دشمن - كه اسلام را به جدايي از آراي مردم متهم مي‌كند - باطل مي‌شود.4
هم حق و هم تكليف مردم است كه بيايند و سرنوشت كشورشان را به دست خودشان معين كنند. زيرا كه كشور متعلق به مردم است. مردم بايد بيايند و با انتخاب صحيح و آزادانه، قانون‌گذاران‌شان را در قوة مقننه معين كنند؛ مجريانِ خودشان را با ترتيبي كه در قانون معين شده است، معين كنند. اين حق مردم است و متعلق به آنهاست. اما تكليف هم هست. اين طور نيست كه يكي بگويد من نمي‌خواهم از اين حقم استفاده كنم، نه، سرنوشت نظام بسته به احقاق و استنقاذ اين حق است؛ اين تكليف است. بايد همه شركت كنند. نظام جمهوري اسلامي توانسته است اين حق را در اختيار مردم بگذارد اما در گذشته ما اين حق را نداشتيم. در نظام‌هاي گذشته مردم از استفاده از چنين حقي محروم بودند. نظام جمهوري اسلامي اين را داده است. بايد مردم بروند و استنقاذ كنند.5
انتخابات، هم حق ملت است، هم يك وظيفه ملي است. نظام جمهوري اسلامي نظام‌هاي انتصابي قدرت‌ها را نسخ كرد و انتخاب مردم را در مديريت كشور داراي نقش كرد. اين حق آحاد ملت است كه بتوانند انتخاب كنند و در تعيين مدير كشور داراي نقش باشند. از سوي ديگر وظيفه هم هست؛ به اين خاطر كه اين شركت مي‌تواند روح نشاط و احساس مسئوليت را هميشه در جامعه زنده نگه دارد و حضور مردم در صحنه را به رخ دشمنان اين ملت بكشد. انتخابات فقط يك وظيفه نيست، فقط يك حق هم نيست، هم حق شماست، هم وظيفة عمومي است.6
1-5. مشاركت انتخاباتي و اقتدار ملي
حضور مردم در انتخابات، يكي از مهمترين مظاهر اقتدار ملي است ... يكي از پايه‌هاي اقتدار ملي همين است كه مردم پاي صندوق‌هاي رأي بروند و رأي بدهند و رئيس‌جمهور را انتخاب كنند. البته سلايق مردم مختلف است نامزدها هم متعددند، هر كدام از آنها هم سليقه و نظري دارند و مردم هم به يك نفر رأي مي‌دهند، اين مسألة بعدي است. مسألة اول اين است كه همه در اين آزمون عمومي ملت ايران شركت كنند و نشان بدهند كه ملت ايران زنده است و به سرنوشت كشورش علاقه دارد. تحليلگران گوناگون در اطراف دنيا روي اين موضوع حساب مي‌كنند. خيلي از آنها مي‌دانند و بعضي هم ديده‌اند و بعضي نيز در پرونده‌ها خوانده‌اند كه در اين مملكت از اول مشروطيت تا قبل از انقلاب - كه حدود شصت سال فاصله بود - جز موارد بسيار معدودي مردم به صندوق‌هاي رأي مجلس اعتنا نكردند. زمامداري كشور هم كه در اختيار خانوادة دست نشانده بود. آنها مي‌بينند كه امروز مردم ايران وارد ميدان مي‌شوند و خودشان مسئولان كشور را انتخاب مي‌كنند؛ اين شرف و عزت بزرگي براي ملت ايران است.7
در هر نوبت از انتخابات رياستجمهوري - البته انتخابات ديگر هم همين طور است، منتها انتخابات رياستجمهوري مهم‌تر است - بوق‌هاي تبليغاتي دشمنان از مدتي پيش مشغول سمپاشي و آلوده كردن و زهرآگين نمودن فضا مي‌شوند تا شايد بتوانند به انتخابات لطمه‌اي بزنند. شما و همة ملت عزيز ايران بدانيد - و مي‌دانم كه مي‌دانيد - دشمن چشم دوخته است كه انتخابات رياستجمهوري، انتخابات بي‌رونقي بشود؛ براي آنها اين مهم است. در درجة اول دشمن مايل است كه انتخابات بي‌رونق شود. البته در درجة دوم ممكن است كسي را بر كسي ترجيح بدهند؛ اما آن درجة بعدي است. در درجة اول مي‌خواهند كه انتخابات بي‌رونق شود. اما نقطة مقابل آن، براي دلسوزان نظام و شخص اينجانب، در درجة اول اين مهم است كه انتخابات، انتخابات پررونق و پرشوري شود و آحاد عظيم مردم شركت در انتخابات را وظيفة خودشان بدانند.8
1-6. رأي بالاي رئيس‌جمهوري پشتوانه مديريت اجرايي كشور
من از همه ملت ايران تقاضا مي‌كنم كه با روشن‌بيني و هوشمندي و تيزبيني خود به اين مسأله - انتخابات رياستجمهوري - به صورت يك مسألة ملي و تاريخي نگاه كنند و آن را دست كم نگيرند. البته در شروع انتخابات، بخصوص در تبليغات، هر كسي، هر جمعيتي گزينه‌اي دارد. كسي را مي‌خواهند انتخاب كنند و او را بر ديگران ترجيح مي‌دهند. اينجا جاي خطرناكي است و ميداني است براي اين كه خداي نكرده صفات بد در انسان بروز پيدا كند. اين خطري در راه انتخابات است كه يك تجربة بزرگ مي‌باشد. همه با همت، اما با حسن خلق و روشن‌بيني و اميد و روي خوش و دل خوش با اين قضيه مواجه بشوند آراي زيادي را در صندوق‌ها بريزند و رئيس‌جمهور را با رأي بالايي ان‌شاء‌الله انتخاب بكنند تا دولت و رئيس‌جمهوري آينده دستشان باز باشد و بتوانند با پشتوانة عظيم آراي ملت، كشور را بسازند و ديگراني كه در بيرون از مرزها هميشه منتظرند تا نقص كوچكي در ملت ما ببينند و آن را چند برابر بزرگ كنند آنها هم از اين كه بتوانند اين كار را انجام بدهند مأيوس بشوند.9
1-7. حضور حداكثري مردم در انتخابات
آنچه كه بايد به عنوان راهبرد اساسي مورد نظر همه باشد، عبارت است از حضور حداكثر مردم. بايد شركت مردم در انتخابات رياستجمهوري آينده شركتي باشد كه دشمن را از دست‌اندازي به ايران اسلامي و ملت سرافراز ايران مأيوس كند.10
من هميشه گفته‌ام نتيجة انتخابات كه مسأله بسيار مهمي است مسأله دوم ماست. مسأله اول نفس انتخابات است كه انتخابات بايد با شور و هيجان و حضور مردم صورت بگيرد اين در درجة اول است. بايد همه تلاشمان را بكنيم كه ان‌شاء‌الله انتخابات خوبي داشته باشيم.11
امروز صرف نظر از اين كه چه كسي از صندوق رأي بيرون خواهد آمد چه كسي انتخاب خواهد شد و چه كساني مسئوليت را بر دوش خواهند گرفت - اين در درجة دوم است - بايد همه در انتخابات شركت كنند ... .
اين كه چه كسي انتخاب بشود مسألة اول نيست مسألة دوم است، مسألة اول اين است كه مردم همه در انتخابات شركت كنند، پرشور شركت كنند، آگاهانه شركت كنند، فكر كنند، تحقيق كنند و آن كسي را كه مي‌خواهند انتخاب كنند. انتخابات، خودش مهم است. حضور مردم در انتخابات مهم است.12
1-8. تلاش دشمن براي دلسرد كردن مردم
در نزديكي انتخابات - كه بعضي‌ها از الان زمزمه‌اش را آغاز كرده‌اند - خواهيد ديد كه زمزمه‌هاي تحريم انتخابات شروع خواهد شد؛ براي اينكه مردم به ميدان نيايند؛ حضور نداشته باشند، گزينش نكنند و از معادلات سياسي ايران و نظام جمهوري اسلامي حذف شوند. اين زمزمه‌ها ابتدا از محافل سياستگذاري و طراحان راهبردي آمريكا و اسرائيل شروع مي‌شود؛ بعد هم به دست يك عده از آدم‌هاي بي‌توجه و گاهي هم مزدور و حقير در داخل مي‌رسد. يك عده خواهند گفت انتخابات را تحريم كنيم؛ يك عده خواهند گفت انتخابات آزاد نيست - براي اين كه مردم را دلسرد كنند - يك عده بنا مي‌كنند به تخريب چهرة نامزدهاي انتخاباتي. هركدام از اينها به نحوي سعي مي‌كند اين انتخابات را كم رونق كند. من اصرار دارم همة مسئولان كشور و آحاد ملت خودشان را ان‌شاء‌الله براي انتخابات آماده كنند.13
1-9. انتخابات و كارآمدي نظام
آنچه كه براي مردم در اين انتخابات و همه گزينش‌هاي ملي و انتخابات‌ها مهم است، اين است كه سطح كارآمدي نظام روز به روز ارتقا پيدا كند؛ اين اساس مسأله است. اگر مردم دنبال رئيس‌جمهور يا دنبال نماينده مجلس مي‌گردند يا دنبال ديگر كساني هستند كه مي‌خواهند آنها را با انتخاب تعيين كنند، در پي آن هستند كه انسان‌هاي كارآمدي را بر اريكه مسئوليت بنشانند تا آنها بتوانند سطح كارآمدي نظام را افزايش بدهند و مشكلات مادي و معنوي مردم را حل كنند؛ اين خواست مردم است. حالا گروه‌ها و احزاب و عناصر سياسي هم هر كدام نقطه‌نظرهايي دارند؛ آن نقطه‌نظرات براي خودشان است. مردم مي‌خواهند كساني مسئوليت‌ها را به عهده بگيرند كه دلسوز، باكفايت و كارآمد باشند. بحمدالله امروز كارهاي زيادي شده؛ زيربناهاي مهمي از كشور آماده بهره‌برداري شده است. بازوان قوي و با كفايت يك مسئول مؤمن و وفادار به آرمان‌هاي انقلاب - كه آرمان‌هاي مردم است - خواهد توانست بسياري از گره‌ها را باز كند؛ مردم دنبال اين هستند.14
آنچه امروز مهم است، اين است كه همه بناهاي رفيعي كه در طول اين مدت به وجود آمده و ساخته شده است، تأثير خود را در واقع زندگي مردم نشان دهد؛ آب عظيمي كه پشت اين سد، متراكم شده و به وجود آمده است، به مرزعة زندگي مردم راه پيدا كند و نتايج اين تلاش‌ها سر سفرة مردم و در زندگي آنها ديده شود؛ اين كار بزرگي است، اين برداشتن موانع از سر راه را مي‌طلبد. تعيين مديريت قدرتمند و توانا به اين ترتيب، جزو كارهاي امسال ملت ايران است.15
1-10. نقش عملكرد مسئولان در افزايش ميزان مشاركت عمومي
من همان روز گفتم امروز هم مي‌گويم كه مردم در انتخابات شوراها شركت نكردند، به خاطر اين بود كه از عملكرد شوراها راضي نبودند. اگر شوراها اين دوره خوب عمل كنند، خواهيد ديد كه مردم در دورة بعد اگر بخواهند براي شوراها به پاي صندوق بيايند پر شور خواهند آمد. آن جايي كه مردم اميد دارند كه كاري انجام بگيرد مي‌آيند. وقتي ديدند نه، شوراها خوب عمل نكردند مردم دلسرد و نااميد مي‌شوند. ... اگر مي‌خواهيد مردم در انتخابات شركت كنند، عملكردهايتان را خوب كنيد. اگر مردم عملكردها را ببينند، براي ورود در انتخابات تشويق مي‌شوند. بنابراين مسألة شركت در انتخابات از نظر وظيفه براي ما مهم است.16
دولتمردان جمهوري اسلامي بايد قدر اين فداكاري مردم و حضور آنها در صحنه را بدانند. مبادا مسئولين بخش‌هاي مختلف كشور در تحليل اشتباه كنند و خيال كنند كه شركت وسيع مردم در انتخابات معنايش اين است كه آنها از يكايك كارهاي مسئولين خشنودند؛ اين جور نيست. مردم، انقلاب را دوست دارند، امام را دوست دارند، دولت جمهوري اسلامي را دوست دارند، نظام را دوست دارند، معنايش اين نيست كه مردم روي يكايك كارهاي مسئولين بخش‌هاي مختلف صحه مي‌گذارند.17
2. رفتار انتخاباتي
2-1. جايگاه قوهمجريه و لزوم دقت در انتخاب رئيس‌جمهور
در قانون اساسي ما، رئيس‌جمهور مقام والايي است. در قانون اساسي، هم وظايف سنگيني بر دوش رئيس‌جمهور گذاشته است - كه اصول مختلف آن مطرح گرديده است - هم اختيارات و امكانات زيادي در اختيار رئيس‌جمهور است. در مجموعة نظام قانون اساسي ما، اين اختيارات و امكانات و وظايف منحصر بفرد است. رئيس‌جمهور اختيارات فراواني دارد. قوة مجريه و بودجة كشور و وزارتخانه‌هاي گوناگون در اختيار اوست.18
رئيس‌جمهور جايگاه بسيار والايي دارد؛ توانايي و اختيارات فراواني از لحاظ قانوني متوجه رئيس‌جمهوري است؛ بودجة كشور در اختيار رئيس‌جمهور است؛ مديران كشور در سطوح مختلف در اختيار رئيس‌جمهور هستند. آنچه مردم به آن علاقه دارند و عاشق آن هستند، اين است كه رئيس‌جمهوري سركار بيايد كه مهمترين انگيزه او كار براي اين ملت باشد و در زمينه‌هاي اقتصادي، زيربنايي، فرهنگي، علمي، اخلاقي، سياست خارجي و ساير زمينه‌ها كار كند و نشاط و شور و انگيزة كار داشته باشد؛ اين هم با ايمان امكان‌پذير است. نامزدهاي انتخاباتي به اين نكته توجه كنند. مردم مايلند كه از زبان نامزدها بشوند كه اينها مي‌خواهند چه كار كنند. نامزدها مشخص كنند كه مي‌خواهند چه كار كنند؛ برنامه‌ها و هدف‌ها و راهبردهايشان را براي مردم مشخص كنند. شور انتخابات اين است.19
2-2. قوهمجريه و چشم انداز بيست ساله كشور
انتخابات رياستجمهوري امسال نسبت به ساير انتخابات اهميت بيشتري هم دارد؛ و آن به خاطر اين است كه در سال 1384 برنامة چهارم توسعه و پيشرفت كشور آغاز مي‌شود. اين اولين برنامه در طول مدت اجراي سند چشم‌انداز بيست ساله است. امروز كشور ما به حول و قوة الهي به اين توانايي و قدرت رسيده است كه بتواند آيندة بيست سالة ايران را طراحي كند و چشم‌انداز روشني براي اين مدت در جهت اهداف والا و حقوق طبيعي و شايستة اين ملت ترسيم كند. اين مدت بيست ساله، يعني چهار برنامة پنج ساله. اولين برنامه، امسال آغاز خواهد شد. در آغاز برنامه، يك مديريت كارآمد، با كفايت و پرنشاط بايد سركار باشد تا بتواند سازه‌هاي اين برنامه را مستحكم و استوار كند و پايه‌هاي اين برنامه را به طور عميق و محكم پي‌ريزي كند. اهميت اين انتخابات در اين است كه ملت ايران مي‌خواهد مديري را انتخاب كند كه بتواند موانع اجراي برنامه را از سر راه ملت ايران بردارد؛ مثل بولدوزري كه موانع را برمي‌دارد تا جاده‌اي را صاف كند.20
2-3. انتخاب برتر
مردم بايد به فكر شناخت اصلح باشند، چون چيز كوچكي نيست. مسألة انتخابات مسألة سپردن سرنوشت بخش عمدة امكانات كشور به يك نفر و يك مجموعه است. سرنوشت مسائل اقتصادي، مسائل فرهنگي، روابط خارجي و مسائل گوناگون ديگر تا حدود زيادي به اين قضية وابسته است. درست است كه قواي ديگر هم هركدام وظايفي دارند، اما مهمترين مسائل و فعاليت‌هايي كه در بخش‌هاي مختلف كشور به جريان مي‌افتد، به قوة مجريه مربوط است كه سرنوشت آن در اين انتخابات معلوم مي‌شود ... . كساني مي‌روند نامزد مي‌شوند، بعد هم شوراي نگهبان طبق وظيفة قانوني خود آن كساني را كه از لحاظ معيارهاي قانوني صلاحيت دارند مشخص خواهد كرد. سپس من و شما بايستي در بين اين مجموعه نگاه كنيم و آن كسي را كه اصلح است انتخاب كنيم. اين هم وظيفة بسيار مهمي است.21
مردم بايستي هوشمندانه و آگاهانه انتخاب كنند و در ميان نامزدهاي گوناگون، كسي را كه احساس مي‌كنند به اين معيارها نزديك است، برگزينند؛ اين يك كار بزرگ است و كار شما مردم است. مردم بايد با چشم باز در اين صحنة مهم حاضر شوند و ان‌شاء‌الله خداي متعال كمك كند و دل‌هاي مردم را هدايت كند تا فرد باكفايت، شجاع، با اخلاص، داراي روح مردمي، شاداب و با نشاط، مؤمن به هدف‌ها و ارزش‌هاي انقلاب، مؤمن به مردم، مؤمن به نيروي مردم و معتقد به حق مردم را انتخاب كنند، اين مهمترين بخش مشاركت عمومي مردم در امسال است. در همه چيز مشاركت عمومي مهم است، و اين از جملة كليدي‌ترين است.22
2-4. مسئوليت الهي در برابر انتخاب
همه توجه كنند كه اين انتخابي كه ما مي‌كنيم، يك جا مي‌بايست جواب آن را بدهيم. اين طور نيست كه بگوييم حالا ما يا اصلاً انتخاب نمي‌كنيم يا انتخاب مي‌كنيم و كسي چه مي‌فهمد! بله، مردم نمي‌فهمند كه ما چه انتخاب كرديم اما خداي متعال كه تشخيص مي‌دهد ما بايد جواب او را بدهيم. ما بايد محاسبه كنيم تحقيق كنيم بررسي كنيم و معيارها را ملاحظه نماييم تا بتوانيم به خداوند پاسخ دهيم. اگر انسان نمي‌تواند از اشخاصي كه مورد اعتماد هستند از كساني كه انسان مي‌تواند در مسائل مهم - در مسائلي كه بايد به خدا جواب داد - به آنها اعتماد كند، اشكالي هم ندارد.23
2-5. گزينش آگاهانه: وظيفه‌اي همگاني
همچنان كه شركت در انتخابات يك وظيفه است، گزينش خوب و آگاهانه هم يك وظيفه است. البته ممكن است همه تلاش‌ها به نتيجه نرسد؛ اما انتخاب‌كنندگان تلاش نمايند براي اين كه گزينش درست بكنند، اين خيلي مهم است. البته هيچ كسي در صحنه انتخابات وارد نمي‌شود، مگر اين كه شوراي نگهبان صلاحيت او را اعلام كند. بنابراين كساني كه وارد صحنه انتخابات مي‌شوند، اشخاصي هستند كه شوراي نگهبان - كه امين مردم در اين قضيه است - پاي اسم آنها را امضا كرده و اعلام صلاحيت نموده است. بنابراين همه صلاحيت دارند؛ منتها امر رياستجمهوري بالاتر از اين حرف‌هاست. بايد گشت و اصلح را پيدا كرد. بايد گشت و امين‌ترين را انتخاب كرد.24
3. اخلاق انتخاباتي
3-1. انتخابات، مسابقة خدمت
انتخابات در كشور ما بايد مسابقه‌اي براي خدمت باشد، نه مسابقه‌اي براي كسب قدرت. انتخابات اسلامي اين‌گونه است. آن جايي كه دعوا بر سر قدرت است، آن طوري مي‌شود كه شما در بعضي از انتخابات‌هاي دنيا مشاهده مي‌كنيد؛ يك نمونه‌اش را هم در انتخابات اخير آمريكا ديديد. آنجا دعوا بر سر قدرت است؛ دست به يقه‌اند؛ هر طرف مي‌خواهد قدرت را به حزب و مجموعة خودش منتقل كند. مسأله، مسأله كسب قدرت است؛ صريحاً هم مي‌گويند تلاش مي‌كنيم تا به قدرت و مقام برسيم. در منطق اسلامي قدرت و عزت و آبرو و خوشنامي و امكانات، فقط و فقط براي خدمت به مردم و حركت دادن خود و جامعه و كشور در راه نظام مقدس اسلامي و رسيدن به آرمان بلندي است كه انسان‌ها نيازمند آنند.
اين مسند، مسابقه براي خدمت و زحمتكشي است. هر كس كه آماده است تا بيش از ديگران زحمت بكشد و توقعي را كه مسئولان كشورهاي ديگر از مقام و موقعيت خود دارند، نداشته باشد، داخل اين ميدان شود. نبايد كساني تصور كنند كه رسيدن به رياست يا فلان مقام - همچنان كه در دنيا معمول و رايج است - بايد با برخوردهاي فراوان همراه باشد.25
3-2. فضاي سالم
فضاي كشور را بايد فضاي علاقه‌مندي و شوق به اين انتخابات كرد تا مردم بدانند مي‌خواهند كار بزرگي انجام دهند. دولتي سركار بياورند كه براي راه رسيدن به آرمان‌ها يك قدم بلند بردارد؛ اساس قضيه اين است. چهره‌هاي گوناگوني كه به عنوان نامزد وارد عرصه انتخاب مي‌شوند، به اين موضوع توجه كنند. اين ملت، تشنة كار است؛ كار. كار نكرده زياد است؛ ميدان هم براي حضور آگاهانه در انتخابات رياستجمهوري و انتخاب هوشمندانه از سوي آحاد مردم، يك مشاركت در سرنوشت كشور است. كشور ما متكي به آراء مردم است. علت اين كه دشمنان ملت و طمع‌ورزان به اين آب و خاك نتوانسته‌اند در طول بيست و شش سال گذشته گزندي وارد كنند، حضور و ارادة و مشاركت مردم درصحنه‌هاي مختلف بوده است. راهپيمايي‌هاي شما در بيست و دوم بهمن يا در روز قدس و شركت شما در انتخابات گوناگون سال‌هاي گذشته، اين كشور را بيمه كرده است. مشاركت در سرنوشت كشور علاوه بر اين كه در اداره و تعيين مديريت كشور نقش دارد، در خنثي كردن دشمني دشمنان هم بزرگترين نقش را ايفا مي‌كند.26
3-3. سلامت انتخابات
اين كه بنده تأكيد مي‌كنم بايد مراقب سوءاستفاده‌هاي مالي در دستگاه‌هاي قدرت وابسته به حكومت بود، به خاطر اين است. زيان بزرگ فساد اقتصادي در دستگاه‌هاي دولتي اين است كه پول در خدمت قدرت و قدرت را در خدمت پول به كار مي‌گيرد و دور باطلي به وجود مي‌آيد. از قدرت و داشتن مسئوليت و مديريت در بخش‌هاي مختلف براي جمع‌آوري ثروت و پول سوءاستفاده بشود؛ بعد همان پول مجدداً در خدمت خريدن آراي رأي دهندگان قرار گيرد؛ حالا با خريدن آشكار - كه در خيلي جاها در دنيا معمول است پول بدهند - يا خريدن پنهان به شيوه‌هاي گوناگون؛ يعني با خرج كردن‌هاي گوناگون، جلب محبوبيت كنند. وقتي با تبليغات فريبنده پر خرج، آراي مردم را به سمت خود جلب كنند، اين مردم سالاري و دخالت مردم در امور نيست؛ رأي مردم در اين جا بازيچه شده است.
در نظام اسلامي كه مظهر كامل آن، حكومت حضرت بقية‌الله (ارواحنا فداه) است، فريب و حيله‌گري براي جلب آراي مردم، خودش جرم است. استفاده از قدرت براي به‌دست آوردن پول، يكي از بزرگترين جرايم است. آنجا ياران حضرت مهدي موظفند در سطوح پايين زندگي كنند، نظام اسلامي ما پرتو كوچكي از آن حقيقت درخشان است. ما هرگز اين ادعا را نكرديم و نمي‌كنيم، اما بايد نشانه‌اي از او داشته باشيم.27
3-4. صداقت در تبليغات
به هر حال ما به آقايان محترمي كه در اين ميدان هستند، اين چند توصيه را عرض مي‌كنيم:
در تبليغاتشان ارزش‌هاي نظام را نديده نگيرند؛ همديگر را تخريب نكنند و از دادن آمارهاي سست بپرهيزند. اگر قرار شد به مردم آماري بگويند و حرفي بزنند، آمارهاي دقيق ارائه كنند. با مردم با كمال صداقت حرف بزنند؛ هر چه عقيده‌شان هست، به مردم بگويند. اگر بخواهند در دل مردم اثر بگذارند، اين صداقت بيشتر در دل مردم اثر مي‌گذارد. آن چيزي كه حقيقتاً عقيده و نيت آنهاست، آن را به مردم بگويند، اختيار با مردم است كه چيزي را انتخاب كنند؛ وحدت ملي را خدشه دار نكنند؛ طوري نباشد كه به خاطر جذب يك دسته يا يك گروه، حرفي بزنند كه وحدت ملت خدشه‌دار شود. وعده‌هايي كه معلوم است نمي‌توانند به آنها عمل كنند، به مردم ندهند. آنچه كه در چارچوب قانون اساسي است و امكانات مملكت از امكان آن حكايت مي‌كند، آن را به مردم بگويند. بله، به مردم قول بدهند كه اگر رأي آورند، با همه قوا و قدرت خودشان و با اتكاي به مردم، مديريت عالي و كلان كشور را در دست مي‌گيرند و پيش مي‌برند؛ خذها بقوة با قوت اين ماموريت را به دست بگيرند و پيش بروند و در هيچ جا ضعف نشان ندهند.
3-5. پرهيز از اسراف در تبليغات
در تبليغات انتخابات رياست جمهوري - كه آزمايش عظيمي براي ملت است - مراقبت بشود كه مخارج بيش از متعارف و زيادي و اسراف‌گونه انجام نگيرد. البته خوشبختانه آن كساني كه ما مي‌شناسيم و در اين ميدان وارد شده‌اند. كساني هستندكه مورد اعتمادند. ما به صدق و صفاي اينها اطمينان داريم و مي‌دانيم كه نمي‌خواهند؛ ولي ممكن است كساني در گوشه و كنار، بدون اين كه اصحاب قضيه خودشان بخواهند، در اين زمينه‌ها حركتي بكنند كه درست و مناسب نباشد.
البته فقط اين نيست. در همة زمينه‌ها و در همة ميدان‌ها و در بخش‌هاي مختلف، مسئولان در هر جا كه هستند، بايد كاري كنند كه اين ارتباط و علقه با مردم و اين پيوند و اين اعتماد، حفظ بشود و ولايت به معناي حقيقي كلمه - كه اسلام آن را خواسته است - تحقق پيدا بكند.28
3-6. در ميدان انجام تكليف بازنده وجود ندارد
شركت در ميدان انجام وظيفه، بازنده‌اي ندارد؛ همه برنده‌اند. من در همين جا به مردم گفتم كه هر كسي پاي صندوق رأي برود و از روي احساس مسئوليت و طبق تشخيص خود رأي بيندازد، بايد احساس كند كه تكليف خود را انجام داده است. الان هم قضيه همين است. آقايان نامزدهاي مختلف كه در صحنه انتخابات وارد شدند و نيز طرفداران آنها بايد خوشحال باشند. از خداوند متعال شاكر باشيد كه به شما توفيق داد تا در اين صحنه وارد شويد. اين عرصه را براي حضور ملت عظيم‌الشأن ايران هموار كنيد و آنان را در اين آزمايشي كه اين قدر شيرين آغاز گرديد و شيرين تمام شد، درگير نماييد. اين برايتان افتخار است و همه شما پيش خداي متعال مأجوريد. همه كساني كه به نحوي در اين انتخابات شركت نمودند، دخالت كردند، تبليغات انجام دادند و از كسي كه مورد علاقه آنهاست و به نظرشان اصلح بوده است، حمايت كردند، پيش خداوند متعال مأجورند. همه ميليون‌ها انساني هم كه به پاي صندوق‌هاي رأي رفتند و از روي احساس مسئوليت رأي خود را نوشتند، در آن سهيم و شريكند. اين، شرط اصلي قضيه است. انما يتقبل الله من المتقين؛ اين دستور قرآني ماست. همه كساني كه از روي احساس مسئوليت رأي نوشتند و در صندوق انداختند - چه آن رايي كه آنها نوشتند و با اين رئيس‌جمهور منتخب مردمي كه بحمدالله امروز مشغول مقدمات انجام تكليف و وظيفه بزرگ خود است، منطبق شد و چه منطبق نشد؛ فرقي نمي كند، همه در اين جهت يكسانند - بايد بدانند كه براي آنها حسنات الهي نوشته شد.29
اين، همان حضور مردمي است كه هنر بزرگ انقلاب اسلامي بوده است و در اين كشور تا قبل از انقلاب اسلامي، در طول تاريخ و در طول قرن‌ها سابقه نداشته است.
در نظام اسلامي مردم تعيين كننده‌اند. اين هم از اسلام سرچشمه مي‌گيرد.
هم حق و هم تكليف مردم است كه بيايند و سرنوشت كشورشان را به دست خودشان معين كنند.
يكي از پايه‌هاي اقتدار ملي همين است كه مردم پاي صندوق‌هاي رأي بروند و رأي بدهند و رئيس‌جمهور را انتخاب كنند.
آراي زيادي را در صندوق‌ها بريزند و رئيس‌جمهور را با رأي بالايي ان‌شاء‌الله انتخاب بكنند تا دولت و رئيس‌جمهوري آينده دستشان باز باشد و بتوانند با پشتوانة عظيم آراي ملت، كشور را بسازند.
اين كه چه كسي انتخاب بشود مسألة اول نيست مسألة دوم است، مسألة اول اين است كه مردم همه در انتخابات شركت كنند.
آنچه كه براي مردم در اين انتخابات و همه گزينش‌هاي ملي و انتخابات‌ها مهم است، اين است كه سطح كارآمدي نظام روز به روز ارتقا پيدا كند؛ اين اساس مسأله است.
آنچه مردم به آن علاقه دارند و عاشق آن هستند، اين است كه رئيس‌جمهوري سركار بيايد كه مهمترين انگيزه او كار براي اين ملت باشد.
اين مدت بيست ساله، يعني چهار برنامة پنج ساله. اولين برنامه، امسال آغاز خواهد شد. در آغاز برنامه، يك مديريت كارآمد، با كفايت و پرنشاط بايد سركار باشد تا بتواند سازه‌هاي اين برنامه را مستحكم و استوار كند.
ان‌شاء‌الله خداي متعال كمك كند و دل‌هاي مردم را هدايت كند تا فرد باكفايت، شجاع، با اخلاص، داراي روح مردمي، شاداب و با نشاط، مؤمن به هدف‌ها و ارزش‌هاي انقلاب، مؤمن به مردم، مؤمن به نيروي مردم و معتقد به حق مردم را انتخاب كنند.
انتخابات در كشور ما بايد مسابقه‌اي براي خدمت باشد، نه مسابقه‌اي براي كسب قدرت.
در نظام اسلامي كه مظهر كامل آن، حكومت حضرت بقية‌الله (ارواحنا فداه) است، فريب و حيله‌گري براي جلب آراي مردم، خودش جرم است.
در تبليغاتشان ارزش‌هاي نظام را نديده نگيرند؛ همديگر را تخريب نكنند و از دادن آمارهاي سست بپرهيزند.
شركت در ميدان انجام وظيفه، بازنده‌اي ندارد؛ همه برنده‌اند.
پي‌نوشت‌ها:
. عضو هيأت علمي دانشگاه تهران.
[1]. خطبه‌هاي نماز جمعه تهران، 14/3/1372.
[2]. مرقد امام‌خميني(ره) 14/3/1380
3. مصاحبه در روز انتخابات هشتمين دوره رياستجمهوري 18/3/1380.
4. مرقد مطهر امام‌خميني(ره) 14/3/1380.
5. ديدار با كارگزاران حج 26/11/1378.
6. بيانات در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
7. خطبه‌هاي نماز جمعه تهران 28/2/1380
8. ديدار با مردم استان گيلان، رشت 11/2/1380.
9. پيام نوروزي 1/1/1376.
10. بيانات در خطبه‌هاي نماز عيد فطر 24/8/1382.
11. ديدار با هيأت وزيران 5/6/1382.
12. ديدار با جمعي از جهادگران جهاد سازندگي 5/7/1377.
13. بيانات در ديدار با مردم قم 19/10/1383.
14. بيانات در خطبه‌هاي نماز عيد فطر 24/8/1382.
15. بيانات در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
16. ديدار با استادان و دانشجويان قزوين 26/9/1382.
17. ديدار با علماء، طلاب و روحانيون در آستانة ماه محرم 26/3/1372.
18. خطبه‌هاي نماز جمعه تهران 28/2/1380.
19. بيانات در ديدار با مردم قم 19/10/1383.
20. بيانات در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
21. ديدار مردم استان گيلان، رشت 11/2/1380.
22. بيانات در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
23. ديدار با كارگزاران حج 16/11/1378.
24. مصاحبه در روز انتخابات هشتمين دورة رياستجمهوري 18/3/1380.
25. ديدار با مردم استان گيلان، رشت 11/2/1380.
26. بيانات در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
27. ديدار با اقشار مختلف مردم به مناسبت نيمة شعبان 30/7/1381.
28. ديدار با مسئولان و كارگزاران نظام جمهوري اسلامي ايران به مناسبت عيد غدير 6/2/1376.
29. ديدار با نمايندگان مجلس شوراي اسلامي 7/3/1376.