ایرن‏آن

قسمت اول- تاريخچه

فسفر سفيد با علامت اختصاري WP بر گرفته از لغت White phosphorus يك ماده مشتعل شونده و دودزاست كه كه براي توليد بمب هاي آتش زا و همچنين استتارهاي دود استفاده مي شود و از يك آلوتروپ معمولي (آلوتروپ: ماده اي كه مي تواند به چند شكل در طبيعت موجود باشد) به نام فسفر گرفته مي شود. بمب ها و گلوله هاي توپ حاوي فسفر سفيد جنگ افزار هاي آتش زا هستند، اما مي توانند به عنوان سلاح تهاجمي ضد نفر استفاده شوند كه موجب سوختگي هاي شديد و تلفات شديد بشوند. اين ماده شيميايي در توپها ، خمپاره ها، بمب ها و موشك هاي كوتاه بردي استفاده مي شود، كه به محض برخورد و انفجار به تكه هاي سوزان فسفر تبديل مي شوند.فسفر سفيد(White phosphorus) برگرفته از اصطلاح نظامي WP است. اصطلاح عاميانه آن "Willy Pete " يا "Willy Peter " كه از جنگ جهاني اول نشأت گرفته و پس از جنگ ويتنام رايج شد، هنوز هم شنيده مي شود.
امروزه فسفر سفيد به علت پتانسيل زياد آن براي استفاده عليه غير نظاميان يك سلاح بحث بر انگيز است. در حالي كه قرار داد بين المللي سلاح هاي شيميايي فسفر سفيد را به عنوان يك سلاح شيميايي نشناخته است، گروه هاي بين المللي مختلفي آن را به عنوان يك سلاح شيميايي مي شناسند. در سالهاي اخير آمريكا( در جنگ عراق)، اسرائيل( در جنگ 33 روزه جنوب لبنان و در غزه) و روسيه از آن در درگيري ها استفاده كرده اند. استفاده آمريكا از فسفر سفيد در جنگ عراق موجب مناقشه قابل توجهي شد. گزارشهاي اوليه حاكي از استفاده از فسفر سفيد برعليه شورشيان بود، اما اين گزارشها تا نوامبر 2005 به طور رسمي تكذيب مي شد، تا زماني كه وزارت دفاع آمريكا استفاده از آن را به عنوان ماده دود زاي استتار كننده تاييد كرد كه در اين صورت اين كار قانوني بود و معاهده CWC (معاهده بين المللي سلاح هاي شيميايي ) نقض نشده بود. نهايتا يكي از سخنگويان وزارت دفاع آمريكا تأييد كرد كه از فسفر سفيد به عنوان سلاح آتش زا بر عليه نيروهاي دشمن استفاده شده است، نه بر عليه غير نظاميان.(البته صرفا يك ادعا بود)
تاريخچه:
در اين عكس يكي از نيروهاي نيروي هوايي آمريكا در حال بازرسي راكت هاي 75/2 اينچي فسفر سفيد است.(پايگاه هوايي اوسان(Osan)، كره جنوبي، سال 1996)
گفته مي شود كه براي اولين بار فسفر سفيد توسط جنگجويان ايرلندي در قرن 19 به صورت محلول فسفر سفيد در كربن دي سولفيد استفاده شد. وقتي كربن دي سولفيد بخار مي شد، فسفر سفيد شعله ور مي شد و احتمالا بخار كربن دي سولفيد را كه ماده اي به شدت آتش گير بود، را نيز مشتعل مي كرد. اين تركيب به نام "آتش جنگجوي ايرلندي "( Fenian fire) شناخته مي شد و به احتمال زياد توسط كارگران غير دائم ناراضي در استراليا براي به تأخير انداختن تخريب خانه هاي كهنه كه محل خواب آنها بود، هم استفاده مي شد.
در سال 1916، بر اثر يك مناقشه شديد ايدئولوژيك بر سر سرباز گيري براي اولين جنگ جهاني، 12 عضو از اتحاديه I.W.W (اتحاديه جهاني كارگران صنعت)، اتحاديه اي راديكال كه به طور آشكار با سربازگيري مخالف بود، به اتهام استفاده يا نقشه كشيدن براي استفاده از مواد آتش زا شامل فسفر سفيد دستگير شدند. گفته مي شود 8 يا 9 نفر از اين گروه مانند سيدني توالو(Sydney Twelve) قرباني دسيسه پليس شدند. اكثرا در 1920 پس از بازجويي آزاد شدند.

جنگ جهاني اول و دوم:


ارتش بريتانيا در اواخر 1916 اولين كارخانه اي را كه نارنجك هاي فسفر سفيد را توليد مي كرد، معرفي كرد. در جنگ جهاني دوم بمب ها، توپ ها، خمپاره ها، راكت ها و نارنجك هاي حاوي فسفر سفيد به عنوان سلاح هاي ضد نفر و دود زا به شدت از سوي آمريكايي ها، متفقين و در ابعاد كمتر توسط نيروهاي ژاپني استفاده مي شد. در 1940 وقتي كه حمله بريتانيا قطعي به نظر مي رسيد، كمپاني آلبرايت و ويلسون(Albright and Wilson) پيشنهاد كرد كه دولت بريتانيا ماده اي شبيه به ماده "آتش جنگجوي ايرلندي "( Fenian fire) در سلاح هاي متعارف آتش زا استفاده كند. تنها سلاحي از اين دست كه به ميدان رفت نارنجك شماره 76 (Grenade, No. 76) يا نارنجك ويژه آتش زاي فسفري بود كه حاوي يك بطري پر شده از محلولي شبيه به ماده "آتش جنگجوي ايرلندي "( Fenian fire) به علاوه لاتكس بود. اين نارنجك ها به دو صورت توليد شد: اولي با چاشني قرمز كه بتوان آن را با دست پرتاب كرد و نوع قوي تر با چاشني سبز كه بتوان آن را با نارنجك انداز 5/2 اينچي زمختي به نام نورثور پروجكتر(Northover projector) پرتاب كرد. دستور العمل هاي روي جعبه هاي حاوي نارنجك ها شامل ملاحظاتي مي شد:
بمب ها را(ترجيحا در صندوق هاي چوبي) در محيط خنك نگه داريد، در صورت امكان زير آب.
اقدامات احتياطي زيادي بايد اعمال شود تا از انفجار در حين جايجايي پيشگيري شود. كه البته اين بمب ها معمولا براي استفاده كنندگان به شدت خطر ناك بود.
در آغاز نبرد نرماندي، 20 درصد شليك خمپاره هاي 81 ميلي متري آمريكايي ها فسفر سفيد بود. حداقل 5 مدال افتخار اعطا شده در اين عمليات اشاره به استفاده گيرندگان مدال از نارنجك هاي فسفر سفيد در پاكسازي سنگرهاي دشمن دارد. در1944 عمليات آزاد سازي شربورگ (Cherbourg) گردان هشتاد و هفتم خمپاره انداز آمريكا به تنهايي 11899گلوله به شهر شليك كرد.
نيروي زميني و تفنگداران دريايي آمريكا از خمپاره هاي 2/4 اينچي حاوي فسفر سفيد استفاده كردند. فسفر سفيد به شدت توسط سربازان متفقين براي شكستن حملات پياده نظام آلمان و ايجاد تلفات شديد بين نيروهاي متمركز دشمن در دوره آخر جنگ استفاده مي شد. نيروهاي آمريكايي در اقيانوس آرام و ديگر مناطق جهان( حتي تا امروز) به عنوان كساني كه به بطري هاي پرتاب شده نارنجك هاي "ويلي پتي "( Willie Pete) مي گفتند، شناخته مي شدند. به نظر مي آيد ريشه اين اصطلاح از كلمات قراردادي مخابراتي ارتش بريتانيا آمده باشد.
گلوله هاي آتش زا به طور گسترده توسط نيروهاي هوايي آلمان، آمريكا و بريتانيا عليه غير نظاميان و اهداف داراي اهميت نظامي در مناطق غير نظامي استفاده مي شد( لندن، هامبورگ، درسدن(Dresden) و ...). در اواخر جنگ برخي از اين بمب ها از فسفر سفيد ( از 1 تا 200 گرم) به جاي منيزيم به عنوان ماده اشتعال زا در تركيبات آتش زاي اين نوع بمب ها استفاده مي كردند.
استفاده از سلاح هاي آتش زا بر عليه غير نظاميان در سال 1980 در قرارداد بين المللي سلاح هاي متعارف پروتكل سوم توسط كشورهاي امضا كننده ممنوع شد. آمريكا مواد اول و دوم را امضا كرده است ولي پروتكل هاي(پيوند هاي) سوم و چهارم و پنجم را امضا نكرده است.
ديگر موارد

يكي از نيروهاي گروهان حفاظت اطلاعات نيروي هوايي آمريكا در حال بسته بندي گلوله خمپاره 81 ميليمتري در خلال دوره آموزش جنگ افزاردر سال 1980.
مهمات حاوي فسفر سفيد به طور گسترده توسط آمريكا در جنگ كره و ويتنام و اين اواخر توسط روسيه در درگيري هاي چچن استفاده شد. گزارش شوراي امنيت تاييد مي كند كه در دسامبر 1994 در نبرد شهر گروزني (Grozny) در چچن، از هر 4 يا 5 گلوه توپ يا خمپاره شليك شده يك عدد دود زا يا حاوي فسفر سفيد بوده است.
بر اساس گزارش خبرگزاري آنزا از ايتاليا (:Agenzia Nazionale Stampa AssociataANSA)در عراق، صدام حسين از فسفر سفيد و همچنين سلاح هاي شيميايي كه در قرارداد بين المللي سلاحهاي شيميايي به آن اشاره شده است، در حمله شيميايي به حلبچه كه طي جنگ ايران و عراق در 1988 رخ داد، استفاده كرد.
همچنين ديگر گزارشهاي خبري حاكي از آن است كه در يك گزارش غير محرمانه اي كه در سال 1991 توسط سازمان اطلاعاتي آمريكا منتشر شد از فسفر سفيد به عنوان سلاحي شيميايي نام برده شده است. در زير قسمتي از اين گزارش را مي خوانيد:
"نيروهاي وفادار به رئيس جمهور صدام احتمالا از سلاح شيميايي فسفر سفيد بر عليه شورشيان كرد، و سكنه شهر اربيل استفاده كرده اند. ماده شيميايي فسفر سفيد توسط توپخانه صحرايي و هليكوپترهاي مسلح شليك شده است. "
اما گزارش اصلي اين نكته را درج كرده است: " هشدار: اين صرفا يك گزارش اطلاعاتي است نه يك ارزيابي اطلاعاتي نهايي ". عبارت "گزارش اطلاعاتي " بيانگر اين نكته است كه اين نوشته توسط جامعه اطلاعاتي بازبيني نشده است. به علاوه گيرندگان سند با كد R مشخص شده اند كه يعني سند قابل استفاده در عمليات نظامي است و داراي ارزش اطلاعاتي نيست ودر دسته بندي گروه اطلاعاتي قرار نميگيرد( فصل چهارم، قسمت يازدهم).
استفاده از فسفر سفيد در عراق، سال 2004
استفاده از فسفر سفيد در عراق براي اولين بار در آوريل 2004 گزارش شد:
"ستون عمودي غباري كه در اطراف محل انفجار در هنگامي كه آنها به شدت به عمليات مي پردازند،به چشم مي خورد، ناشي از فسفر سفيد ومواد باقابليت انفجاري بالا است (كه به "شيك ان بيك " ( "shake 'n' bake ") دربين آمريكايي ها معروف است)، كه بر عليه ساختمان هاي محل تمركز شورشيان براي يك هفته مدوام استفاده مي شد. در هر صورت يك بيانيه رسمي آمريكا در دسامبر 2004 هر گونه استفاده از فسفر سفيد را تكذيب كرد: "نيروهاي آمريكايي از فسفر سفيد در فلوجه به مقدار كم آن هم براي روشن كردن اهداف يا علامت گذاري( به عنوان منور) استفاده كرده اند. آنها فسفر سفيد را براي روشن شدن محل دشمن آن هم به سمت آسمان شليك كرده اند نه مستقيما بر عليه افراد دشمن. "
سايت وزارت امور خارجه آمريكا ضميمه هاي در نوامبر 2005 منتشر كرد كه به عنوان توضيح بيانيه قبلي به حساب مي آيد:
"ما متوجه شديم كه قسمتي از اطلاعات پارگراف بالا كه ما تهيه كرده ايم، نادرست است. گلوله هاي توپ حاوي فسفر سفيد كه دودزا هستند،در فلوجه استفاده شده اند اما به عنوان مواد منور نه به عنوان مواد آتش زا به طور مثال استتار كردن حركت دسته هاي نظامي " از طرفي با توجه به مقاله اي در مجله توپخانه صحرائي (Field Artillery) مي فهميم كه "فسفر سفيد به عنوان يك سلاح رواني قدرتمند برعليه شورشيان مستقر در خندق هاي خطي و حفره هاي عنكبوتي استفاده مي شده است. " مقاله در ادامه اين طور بيان مي كند كه نيروهاي آمريكايي از فسفر سفيد براي بيرون راندن نيروهاي مهاجم و سپس كشتن آنها با گلوله هاي باقدرت انفجاري فوق العاده استفاده مي كردند.
جنبه خاص استفاده از فسفر سفيد يعني بر عليه انسان در فيلم مستند "فلوجه قتل عام پنهان "(Fallujah, The Hidden Massacre)( كه به وسيله "سيگ فيريدو رانوچي "( Sigfrido Ranucci) ساخته شده و در شبكه "ري نيوز 24 "(RaiNews24) بر روي آنتن رفته و در اينترنت هم منتشر شده است،) برجسته شده است. در اين فيلم "جيوليانا سرنا "(Giuliana Sgrena) از شهادت دادن آوارگان شهر برتاثيرات خطرناك سلاح هاي استفاده شده در فلوجه مي گويد:
" به خصوص اين كه برخي از زنان پس از وارد شدن به خانه هايشان با نوع خاصي از غبار كه در سرتاسر خانه ديده مي شد، روبرو شدند. آمريكايي ها خودشان به آنها گفته بودند كه خانه ها را با مواد شوينده تميز كنند چرا كه اين غبار به شدت خطرناك است. در حقيقت آنها اثرات عجيبي بر بدن هايشان داشتند كه نشان از چيزهاي خيلي عجيبي بود. "
همچنين فيلم نشان مي دهد كه سربازان آمريكايي خود شان استفاده از فسفر سفيد بر عليه شورشيان را تأييد مي كنند. بيانيه هاي رسمي آمريكا همچنان استفاده از فسفر سفيد بر عليه نفرات دشمن را انكار ميكرد. سفير آمريكا در انگليس رابرت هلمزتادل (Robert Holmes Tuttle) در نوامبر 2005 اظهار كرد كه "نيروهاي آمريكايي از بمب ناپالم يا فسفر سفيد به عنوان سلاح استفاده نمي كنند. "
در هر صورت به فاصله يك هفته از اظهارات سفير آمريكا، در 15 نوامبر، سخنگوي وزارت دفاع آمريكا سرهنگ دوم "بري ونابل " (Barry Venable) در گفتگو با BBC تأييد كرد كه فسفر سفيد به عنوان يك سلاح بر ضد نفرات دشمن استفاده شده است و اين طور بيان كرد كه: "از فسفر سفيد به عنوان يك سلاح آتش زا بر عليه نيروهاي دشمن استفاده شده است. " به خصوص كه وي متذكر شد كه فسفر سفيد بر نيروهاي دشمن كه در مكانهاي مقاوم به انفجارهاي قوي مخفي شده بودند، مؤثر بوده است: " يك تكنيك اين است كه شما گلوله هاي حاوي فسفر سفيد را به داخل اين گونه مكان ها شليك كنيد، چرا كه تركيب آتش و دود( و در بعضي مواقع ترسي كه به خاطر انفجار صورت گرفته بر روي زمين به وجود مي آيد) آنها را مجبور به خروج از سنگرها مي كند و سپس شما مي توانيد با گلوله هاي قوي به راحتي آنها را بكشيد.
استفاده از فسفر سفيد به عنوان منور و همچنين دود استتار مجاز است و معاهده بين المللي سلاح هاي شيميايي از آن به عنوان يك سلاح شيميايي نام نبرده است.
شماره مارس 2005 از مجله نيروي زميني آمريكا "توپخانه صحرائي "(Field Artillery) مقاله اي دارد كه در آن از فسفر سفيد به عنوان سلاحي مؤثر در بيرون كشيدن شورشي ها از سنگرها طي حمله به فلوجه در نوامبر2004 ياد شده است:
" فسفر سفيد ثابت كرد كه سلاحي مؤثر و همه كاره است. ما از آن به عنوان دود استتار در عمليات استفاده كرديم. سپس در درگيري ها، به عنوان سلاحي رواني مؤثر و قدرتمند بر عليه شورشيان مستقر در خندق هاي خطي و حفره هاي عنكبوتي، وقتي كه گلوله هاي با قدرت انفجاري بالا بر آنها اثري نداشت، استفاده كرديم. ما عمليات هاي " بلرزان و جزغاله كن " را بر عليه شورشيان را با استفاده از فسفر سفيد براي بيرون كشيدن آنها و گلوله هاي باقدرت انفجاري بالا براي كشتن آنها، انجام داديم. "
در 30 نوامبر 2005 ژنرال "پيتر پيس "(Peter Pace) از استفاده از فسفر سفيد دفاع كرد و اظهار كرد كه فسفر سفيد به عنوان منور و توليد كننده دود استتار و در موارد بهتر براي كشتن افراد "يك سلاح نظامي قانوني " است:
" بر طبق قانون جنگ استفاده از فسفر سفيد به عنوان استتار و علامت گذاري يك منطقه، همان طور كه قبلا استفاده مي شده است، كار صحيحي بوده است... يك گلوله به پوست سريعتر از فسفر سفيد نفوذ مي كند. "
در 22 ژوئن 2007 خبرنگار نيويورك تايمز، " مايكل آر گوردون "(Michael R. Gordon) در مصاحبه اي با راديو ملي آمريكا با عنوان " شورشيان ساكن بعقوبه شده اند " كه توسط مليسا بلاك(Melissa Block) و مايكل نوريس(Michele Norris) انجام شد، شركت كرد. در اين مصاحبه از وي در مورد تلفات غير نظاميان در بعقوبه عراق سوال شد. وي اين طور پاسخ دادكه: " بله، غير نظاميان تلفاتي داشتند. من با عكاسمان كه ديده بود غير نظاميان با گلوله هاي فسفر سفيد آسيب ديده بودند، صحبت كرده ام. " اين عكاس هرگز معرفي نشد و اين گزارش و مصاحبه هرگز تأييد نشد.
جنگ اسرائيل و لبنان در سال 2006
در طي جنگ سال 2006 بين اسرائيل و لبنان( در واقع حزب الله) اسرائيل عنوان كرد كه در جنوب لبنان از گلوله هاي حاوي فسفر سفيد "بر عليه اهداف نظامي در فضاي باز " استفاده كرده است. همچنين اسرائيل عنوان كرد كه استفاده اش از فسفر سفيد بر اساس معاهدات بين المللي مجاز بوده است. اما "اميل لهود " رئيس جمهور وقت لبنان طي سخناني استفاده اسرائيل از فسفر سفيد بر عليه غير نظاميان در لبنان را فاش كرد. اولين مقام رسمي لبنان كه عليه استفاده اسرائيل از فسفر سفيد در لبنان شكايت كرد، وزير اطلاعات "قاضي اريدي " بود.( اما بر اساس بسياري از شواهد اسرائيل از فسفر سفيد بر عليه غير نظاميان به طور وحشيانه اي استفاده كرده بود.)
جنگ اسرائيل و حماس در سال 2009/2008
به گزارش " كريستين ساينس مانيتور "(Christian Science Monitor) در 14 ژانويه 2009، با توجه به اظهارات دكتر نروژي "مدز گيلبرت "(Mads Gilbert) اسرائيل از گلوله هاي حاوي فسفر سفيد در جنگ 2009/2008 بين حماس و اسرائيل استفاده كرده است و اين بمب ها بر فراز كمپ هاي پناهندگان غير نظامي منفجر مي شوند. طبق گفته سازمان ديده بان حقوق بشر، انها به قربانياني دچار سوختگي برخورده اند كه پوست بدن و صورتشان كنده شده بود. اين اظهارات در اولين روزهاي جنگ بود.
گزارش هاي زيادي بيانگر استفاده اسرائيل از فسفر سفيد در حمله به باريكه غزه در سال 2009-2008 مي باشد. سازمان ديده بان حقوق بشر(Human Rights Watch) طي اظهاراتي اعلام كرد كه گلوله هاي حاوي فسفر سفيد بر فراز مناطق تجمع غير نظاميان منفجر مي شده اند، از جمله: يك كمپ پر جمعيت آوارگان و مدرسه سازمان ملل كه پناهگاه غير نظاميان بود.
"كريس گانس "( Chris Gunness) يكي از سخنگويان آژانس امداي سازمان ملل((UNRWA 3 عدد از چنين گلوله هايي موجب آسيب ديدن 3 نفر از افراد وي شده اند. سازمان ديده بان حقوق بشر هم اعلام كرد كه متخصصان اين سازمان در منطقه شاهد استفاده اسرائيل از سلاح فسفر سفيد بوده اند. كنث راث( Kenneth Roth) سرپرست اجرايي سازمان، اضافه كرد " اين يك تركيب شيميايي است كه ساختمان ها را به آتش مي كشد و افراد را مي سوزاند. اين ماده نبايد در مناطقي كه داراي جمعيت انساني هستند،استفاده شود. " اين در حالي است كه غزه يكي از متراكم ترين مناطق جمعيتي جهان به شمار مي رود.
عفو بين الملل عنوان كرد كه يك تيم حقيقت ياب مدارك غير قابل انكاري مبني بر استفاده فوق العاده زياد اسرائيل از فسفر سفيد " در مناطق پرجمعيت شهر غزه و ديگر مناطق اين محدوده يافته است.
برطبق گزارشات در 15 ژانويه ، كمپ سازمان ملل،در ميان خانه هاي بيشمار مردم شهر غزه، مورد حمله توپخانه اي ارتش اسرائيل با گلوله هاي حاوي فسفر سفيد قرار گرفت.( اين در حالي است كه اسرائيل از محل دقيق ساختمانهاي سازمان ملل خبر داشته است.) و محموله هاي امدادي و چندين تانك بزرگ ذخيره سوخت را به آتش كشيد. يكي از سخنگويان سازمان ملل اظهار كرد كه خاموش كردن اين آتش ها بسيار سخت بود و افزود: "شما به روشهاي سنتي آتش نشانان قادر به خاموش كردن اين نوع حريق نيستيد. شما به شن نياز داريد اما ما در كمپ شن نداشتيم. "
"پيتر هربي "( Peter Herby) رئيس كميته بين لمللي صليب سرخ، استفاده اسرائيل از فسفر سفيد در غزه را تأييد كرد وخلاصه اي از قوانين مربوط به فسفر سفيد رابيان كرد و از نحوه برخورد كميته بين المللي صليب سرخ در مورد اين مسئله صحبت نمود. در 20 ژانويه "پل وود " (Paul Wood) از BBC از فسفر سفيد كه در مناطق حضور غير نظاميان به چشم مي آمد، گزارشي ارائه داد. متخصص گروه سلاح هاي عفو بين الملل "كريستوفر كوب اسميت " (Christopher Cobb-Smith) كسي كه شاهد بمباران ها در طي جنگ بوده است، طي اظهاراتي بيان كرد كه " ما خيابان ها و كوچه ها را ديديم كه پر از مداركي مبني براستفاده از فسفر سفيد هستند كه همچنان قطعاتي از اين ماده در حال سوختن بودند و تكه هايي از گلوله هاي توپ و محفظه هاي گلوله افشان كه توسط ارتش اسرائيل شليك شده بود، به چشم مي خورد. "
البته تمامي اين اظهارات، فقط قسمتي از اظهارات رسمي و البته غير رسمي موجود مبني بر اين عمل غير قانوني است. چيزي كه در تصاوير تلويزيوني زنده و گزارش شده به طور آشكار و واضح به چشم مي خورد، استفاده شديد و ديوانه وار اسرائيل از اين مواد به منظور كشتن افراد( نه به منظور استتار كردن نيروهاي عملياتي يا علامت گذاري مناطق عملياتي) به خصوص در روزهاي آخر جنگ بود. استفاده از اين مواد بر عليه غير نظاميان آن هم با اين شدت و وضوحي كه نشان از عمدي بودن آن است، بر طبق قوانين بين المللي، جنايت جنگي محسوب مي شود.
در آخرين روزهاي جنگ، اسرائيل به شدت دچار تزلزل و ناتواني در حمله به غزه شده بود و دستپاچه براي فتح شهر غزه تلاش مي كرد در حالي كه هيچگونه پيشرفتي حاصل نمي شد و نهايتا در پايان جنگ كه با عقب نشيني اسرائيل و پيروزي حماس پايان يافت، در حدود 600 كشته از 1300 كشته فلسطينيان در غزه زنان و كودكان بودند. در تصاوير ارسالي از غزه، زنان و كودكاني ديده مي شدند كه به شدت دچار سوختگي شده بودند. حتي در تصويري تكه اي فسفر سفيد كه همچنان در حال سوختن بود، توسط يكي از پزشكان نشان داده شد.
به طور كلي اسرائيل جايي براي هيچ گونه تكذيب و ادعاي غيرعمدي بودن اين حملات نگذاشت.
تأثيرات و خصوصيات و قوانين


سپتامبر 1921، انفجار بمبي حاوي فسفر سفيد بر فراز كشتي "يو اس اس آلاباما "(USS Alabama)، طي يك آزمايش نظامي كه توسط ژنرال "بيلي ميچل "(Billy Mitchell) هدايت مي شد.
هم اكنون فسفر به عنوان مؤثرترين ماده جهت ايجاد پوشش دود استتار شناخته مي شود، به دو دليل: اول اينكه فسفر حجم بسياري از محيط اطراف هدف مورد نظر (يا احيانا يكانهاي خودي) را پوشش مي دهد. دوم اين كه ذرات اين دود به صورت اورسل (گاز پخش شونده در هوا) هستند. غباري از قطرات مايع كه به سايز ايده آل پديده ماي اسكرتينگ(Mie scattering)( اثري كه به وسيله آن ذرات كروي شكل، تشعشات الكترو مغناطيس را پخش مي كنند) براي نور مرئي نزديك است. اين اثر شبيه سازي شده است و نتيجه آن بوده كه فسفر به طور كامل يك ميدان ديد را مسدود نمي كند، اما به طور كامل تشعشعات مرئي و مادون قرمز را تركيب مي كند.
وقتي فسفر در هوا مي سوزد ابتدا فسفر پنتواكسايد توليد مي كند.(كه به استثناي دماهاي بالا به صورت تترا فسفر دكوكسايد(P4O10) در هوا موجود است.)
P4 + 5 O2 ? P4O10
در هر صورت فسفر پنتواكسايد به شدت يك ماده نمگير است و به سرعت ذرات ريز رطوبت در هوا را جذب مي كند و قطرات فسفريك اسيد مايع را تشكيل مي دهد.
P4O10 + 6 H2O ? 4 H3PO4
( همچنين پلي فسفريك اسيدهايي مثل پيروفسفريك اسيد تشكيل ميدهد.)
پيرو فسفريك اسيد= H4P2O7
اگر چه جرم اتمي فسفر 31 است، و جرم مولكولي يك مولكول فسفريك اسيد 98 است اما ابر آن در هوا 68 درصد افزايش جرم خواهد داشت.( مثلا 2/3 كيلو گرم براي هر يك كيلو فسفر سفيد.) اما جرم آم بيش از اينها افزايش مي يابد چرا كه فسفريك اسيد و مشتقات آن موادي نمگير هستند. در زمان معين، قطرات به جذب آب بيشتر ادامه مي دهند تا بزرگتر و رقيق تر شوند تا وقتي كه به تعادل فشار بخار آب با آب موجود در محل برسند. عملا قطرات سريعا به يك سايز مناسب براي پخش كردن و متفرق كردن نور مرئي مي رسند و پس از آن به وسيله باد يا انتقال گرما به محيط اطراف از بين مي روند.
به خاطر وزن فوق العاده مناسب دود فسفر سفيد، ماده بسيار مناسبي برا مواردي است كه از نطظر وزن محدوديت وجود دارد مثل نارنجك ها يا خمپاره ها. يكي از ديگر مزاياي نارنجك هاي فسفر سفيد كه معمولا در مواقع اضطراري استفاده مي شود اين است كه دود فسفر سفيد در كسري از ثانيه تشكيل مي شود. از آنجائيكه فسفر سفيد ماده اي آتش زا هم هست، بيشتر مهمات آتش زا يك چاشني منفجر كننده ساده دارند تا قطعات فسفر سفيد را در هوا پس از انفجار به اطراف پرتاب كند كه پس از آن اين قطعات به طور خود به خود شروع آتش مي گيرند وشروع به حركت مي كنند و دود غليظي از عقب آنها شروع به انتشار مي كند. اين دود به سادگي از ظاهر آن قابل تشكيل است. همانند دوشي است كه قطعات آتشين را پخش مي كند و دود سفيدي از عقب آنها ديده مي شود كه سريعا به صورت يك ابر سفيد خالص و پف كرده در مي آيند( مگر اين كه منبع نور رنگي باشد)
اشكالات مختلف فسفر سفيد در زير آمده است اما يكي از آنها خيلي مهم است و آن هم "تنوره كشيدن ستون دود " است. از آنجائيكه دود فسفر سفيد از شعله هاي نسبتا داغي تشكيل شده است، گاز هاي متصاعد شده هم داغ هستند و متمايل هستند كه بالا روند. در نتيجه دود به نسبت سريعا بالا مي رود و از سطح زمين دور مي شود و ستوني از دود تشكيل مي شود كه براي علامت گذاري منطقه عملياتي مناسب است. از نظر تاكتيكي شايد براي علامت گذاري سريع منطقه فسفر سفيد چندان كارا نباشد، از طرفي ديگر ماده اي است كه مي تواند به صورت پايدار دود توليدكند. برخي كشور ها شروع به استفاده از فسفر قرمز به جاي فسفر سفيد كرده اند. فسفر قرمز در دماي پايين تري نسبت به فسفر سفيد مي سوزد و برخي معايب آن را ندارد ولي همان وزن مناسب فسفر سفيد را دارد. نوع ديگري از فسفر سفيد فسفر سفيد پلاستيكي است كه آرامتر از فسفر سفيد معمولي مي سوزد و خطر ايجاد حريق كمتري دارد.

اثرات فسفر سفيد بر انسان


فسفر سفيد به سه طريق موجب آسيب به بدن و مرگ مي شود:
1- ايجاد سوختگي عميق در بافت ها
2- استنشاق دود
3- بلعيدن
كه بلعيدن آن و سوازنندگي آن مهلك تر است.
در زير به بررسي اين اثرات مي پردازيم:

ايجاد سوختگي عميق در بافت ها


تكه هاي سوزان فسفر سفيد كه در اثر انفجار اوليه توليد مي شوند مي توانند باعث سوختگي هاي وسيع و عميق(درجه 2 و 3) شوند. فسفر سفيد نسبت به ديگر مواد سوزاننده خطر كشندگي بيشتري دارد، چرا كه جذب بدن مي شود و به قلب، كليه، و كبد آسيب مي رساند و در بعضي مواقع موجب آسيب همزمان چند عضو بدن مي شود. فسفر سفيد براي افرادي كه در محيط هستند بسيار خطرناك است، چون فسفر سفيد تا وقتي كه اكسيژن محيط تمام شود يا خودش به طور كامل بسوزد، به سوختن ادامه مي دهد. در برخي مواقع سوختگي ها به قسمت هايي از پوست كه فاقد پوشش لباسي هستند، محدود مي شود. چون تكه هاي كوچكتر فسفر سفيد نمي توانند قبل از اين كه به صورت كامل بسوزند، لباس را به طور كامل بسوزانند. با توجه به بيانيه سازمان امنيت جهاني به نقل از روزنامه " گاردين "(The Guardian)
فسفر سفيد موجب سوختگي هاي شيميايي دردناك مي شود.

استنشاق دود


فسفر سفيد مشتعل، دود غليظ و بسيار داغي توليد مي كند. بيشتر دود هايي كه به وسيله گلوله هاي شليك شده در ميدان جنگ توليد مي شود، حتي به صورت غليظ هم مضر نيستند. به طور آشكار استنشاق دود هاي غليظ به طور مداوم از هر نوع كه باشند، مي توانند موجب بيماري و حتي مرگ مي شود(به ويژه اگر نزديك منبع دود باشيم).
دود فسفر سفيد در غلظت هاي ملايم بيني و چشم ها را تحريك مي كند. مقدار زياد آن موجب سرفه هاي فوق العاده شديد مي شود. هر چند تا كنون هيچ سابقه ثبت شده اي براي صدمات ناشي از استنشاق دود فسفر سفيد در عمليات هاي نظامي كه تاكنون صورت گرفته وجود ندارد و تا كنون هيچ مورد تأييد شده اي براي مرگ ناشي از استنشاق دود فسفر سفيد ديده نشده است. اما استفاده اسرائيل از فسفر سفيد در حمله به غير نظاميان در غزه، نشان داد كه استنشاق دود فسفر سفيد مي تواند موجب آسيب و مرگ به صورت خفگي در انسان شود.
آژانس مواد سمي و ثبت بيماري ها حداكثر ميزان دود فسفر سفيد در هوا را براي داشتن كمترين خطر از لحاظ استنشاقي 02/0 ميلي گرم بر متر مكعب تعيين كرده است همانند دود سوخت هاي فسيلي. براي مقايسه گاز خردل 30 برابر خطرناك تر است(0007/0 ميلي گرم بر متر مكعب).

بلعيدن


دوز كشنده اي كه براي بلعيدن فسفر سفيد ثبت شده است، 1 ميلي گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن مي باشد، اگر چه ميزان خيلي كمي از آن مثلا 15 ميلي گرم از آن هم موجب مرگ مي شود. همچنين موجب آسيب به كليه ها و قلب و كبد مي شود. البته ادعاهايي شخصي وجود دارد كه افرادي آن را خورده اند وبدن آنها بدون هيچ گونه آسيبي آن را دفع كرده است.

قوانين نظامي


طبق سلسله همايش هاي جنوا(Geneva Conventions) كه مرجعي قانوني و رسمي براي تنظيم قوانين متعارف جنگ محسوب مي شود، حمله عمدي به غير نظاميان و حمله شديد به تأسيسات غير نظامي، مناطق مسكوني، مكانهايي كه مورد استفاده غير نظاميان است، مثل بيمارستانها، ساختمانهاي مذهبي و مدارس ممنوع است. در ادامه بيان مي شود كه استفاده از هر نوع سلاح براي حمله غير عمدي به غير نظاميان و و يا حمله عمدي به مناطق غير نظامي خالي از سكنه، توسط نيروهاي نظامي جنايت جنگي محسوب مي شود مغاير قوانين جنگي است.
متاسفانه نيروهاي نظامي معمولا وارد مناطق غير نظامي مي شوند، يا تحركات نظاميان در اين گونه مناطق صورت مي گيرد. بنابراين درگيري هاي نظامي در مناطق غيرنظاميان روي مي دهد. وقتي چنين چيزي اتفاق بيفتد، همه نيروهاي نظامي كه از قوانين جنگ پيروي مي كنند، بايد مواظب باشند كه خرابي هاي غير لازم به مناطق غير نظاميان وارد شوند، اما غير نظاميان ندانسته در وسط ميدان جنگ، به وسيله تمام سلاح هايي كه توسط دو طرف استفاده مي شود،زخمي يا كشته مي شوند. قوانين جنگ اين گونه موارد غير عمد را تشخيص مي دهد و تنها به جناياتي اهميت مي دهد كه به طور عمد توسط نيروهاي نظامي رخ داده باشد، يا به خاطر استفاده بيش از حد از جنگ افزار ها بر عليه اهداف نظامي صورت گرفته باشد كه اين استفاده بيش از حد موجب آسيب به غير نظاميان و يا ساختمانهاي آنها در اطراف اين هدف شده باشد( مثلا نابودي يك ساختمان 2 طيقه با استفاده از يك بمب 10تني كه به تنهايي قادر به نابودي يك محله است).
ماده اول از پروتكل سوم معاهده جنگ افزارهاي متعارف در مورد جنگ افزارهاي آتش زا مي گويد: " سلاح هاي آتش زا هر نوع سلاح يا مهماتي هستند كه اصولا به منظور به آتش كشيدن چيزي يا ايجاد جراحات سوختگي بر افراد در هنگام ايجاد شعله يا گرما يا تركيبي از آنها طراحي شده است كه به وسيله واكنش شيميايي يك ماده كه به منطقه هدف فرستاده شده است، صورت مي گيرد. " همان پروتكل استفاده از اين نوع سلاح ها را بر عليه غير نظاميان يا در مناطق آنها ممنوع كرده است. (كنفرانس جنوا هم آن را ممنوع كرده بود.).اين پروتكل فقط براي كشورهايي كه آن زا امضا كرده اند، لازم الاجرا است. آمريكا و ديگر قدرت هاي نظامي جهان آن را امضا نكرده اند و از نظر حقوقي ملزم به اجراي آن نيستند.( مانند اين است كه شما قوانين قضايي كشورتان را قبول نداشته باشيد و هر كس را خواستيد بكشيد و از نظر حقوقي هم محكوم نشويد.)
اما استفاده از اين گونه سلاحها بر عليه نظاميان در خارج از مناطق غير نظامي صريحا ممنوع نشده است. مناقشه اي بر سر اين كه آيا فسفر سفيد به عنوان يك سلاح شيميايي توسط معاهده بين المللي سلاح هاي شيميايي شناخته شود و غير قانوني اعلام شود يا نه وجود داشت كه در آوريل سال 1997 به آن رسيدگي شد. اين معاهده سلاح هايي را ممنوع مي كند كه به " استفاده از خصوصيات مسموم كنندگي مواد شيميايي در ميدان جنگ " مربوط مي شود.(ماده دوم، تعريف نهم: "مواردي كه ممنوع نيستند " قسمت C)
اين معاهده "مواد شيميايي سمي " را اين گونه تعريف مي كند : " مواد شيميايي هستند كه در طي كنش هاي شيميايي آنها بر فرآيندهاي زيستي موجب مرگ، ناتواني موقت يا آسيب دائم به انسان يا حيوان مي شوند. " ضميمه اي وجود دارد كه ليست مواد شيميايي كه در حيطه اين تعريف قرار دارند، وجود دارد كه فسفر سفيد در اين ليست به عنوان يك ماده شيميايي يا يك ماده اوليه بدين منظور وجود ندارد.
در مصاحبه اي در سال 2005 كه توسط راديو تلويزين ايتاليا(Rai - Radiotelevisione Italiana) انجام شد، "پيتر كيسر "( Peter Kaiser)ازسخنگوي سازمان سلاح هاي شيميايي ممنوعه( سازماني كه معاهده بين المللي سلاح هاي شيميايي را سرپرستي مي كند و مستقيما به مجمع عمومي سازمان ملل گزارش مي دهد) سوال شد كه آيا فسفر سفيد بايد در محدوده سلاح هاي شيميايي قرار گيرد يا نه كه اين گونه پاسخ داد:
" نه، اين ماده سلاحي شيميايي به شمار نمي رود مادامي كه در عمليات نظامي براي استفاده از جنبه هاي سمي آن قصدي وجود نداشته يا نيازي نباشد. فسفر سفيد در حالت معمولي به عنوان توليد دود جهت استتار كردن تحركات استفاده مي شود. اگر از فسفر سفيد چنين استفاده اي بشود، از لحاظ قانوني مشكلي وجد ندارد.
از طرفي ديگر اگر از خصوصيات سمي فسفر فسيد به عنوان يك جنگ افزار استفاده شود، خوب البته اين كار غير قانوني است. چرا كه چيزي كه بر اساس آن عهد نامه بين المللي سلاح هاي شيميايي شكل گرفته يا در واقع از طرف كشور ها پذيرفته شده، اين است كه هر گونه مواد شيميايي كه موجب مرگ يا آسيب به انسان يا حيوان شود، آن هم بر اساس خصوصيات سمي آن ماده، يك سلاح شيميايي محسوب مي شود. "
كيسر يكي از كاركنان سازمان سلاح هاي شيميايي ممنوع(Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons) است. اين سازمان ( با نام اختصاري OPCW) بر اساس رأي اعضا تصميم مي گيرد. اين سازمان ليست سلاح هاي شيميايي و مواد شيميايي با استفاده دو گانه را تهيه مي كند. در اين ليست نامي از فسفر سفيد برده نشده است.
معاهده سلاح هاي متعارف(نه معادله سلاح هاي شيميايي) در پروتكل سوم خود استفاده از سلاح هاي آتش زايي كه از طريق هوا به اهداف خود مي رسند، برعليه جمعيتهاي غير نظامي يا مكانهايي كه غير نظاميان و نظاميان باهم تجمع كرده اند، ممنوع كرده است. اما اين پروتكل سلاح هايي كه خاصيت آتش زايي آنها، خصوصيت ثانوي آنها محسوب مي شود، مستثني كرده است مانند نارنجك هاي دود زا. بيشتر مواقع از اين پروتكل برداشتي مي شود كه فسفر سفيد از اين ماده مستثني است. در هر صورت چندين كشور از جمله آمريكا و اسرائيل پروتكل سوم را امضا نكرده اند.
در هر صورت حالت قانوني اين معاهدات در جنگ ها رعايت نمي شوند. براي مثال در مورد استفاده آمريكا از فسفر سفيد در عراق، "سير منزيس كمبل "( Sir Menzies Campbell) سخنگوي يكي از احزاب انگليس مي گويد:
" استفاده از اين سلاح ممكن است قانوني باشد، اما اثرات آن به پيروزي بر شورشيان كمك مي كند. انكار استفاده از اين سلاح و در نهايت پذيرش استفاده از آن، شكاكان را قانع مي كند كه حتما چيزي مخفي وجود دارد كه قرار نيست همگان بفهمند. "
با توجه به آئين نامه رزمي در مورد قوانين جنگ زميني ارتش آمريكا مي خوانيم كه: " استفاده از سلاح هايي كه آتش توليد مي كنند، مانند مهمات رسام، شعله افكن ها، بمب ناپالم و ديگر عوامل آتش زا بر عليه اهدافي كه نياز هست، خلاف قوانين بين المللي نيست. "
ظاهرا در ارتش آمريكا مخالف نصيحت هاي بشر دوستانه در مورد استفاده از فسفر سفيد بر عليه انسان هستند.