«غروب جاويدان» در يك نگاه

پذيرش قطعنامه 598 از سوي ايران، بر گروه ها و عناصر به اصطلاح «اپوزيسيون»شوك شديدي وارد كرد. در اين ميان، منافقين براي خارج شدن از بن بست، توطئه حمله به خاك ميهنمان را به مرحله اجرا درآورد.
سرانجام ايستادن در برابر ولايت فقيه
عملكرد سازمان مجاهدين خلق به منزله يك نيروي مخالف، در حد و اندازه اي بود كه پيش از آغاز جنگ تحميلي، رژيم بعثي عراق از تحليل ها، مواضع ونشريات سازمان بهره برداري مي كرد؛ اقدامي كه موجب شد تا منافقين براساس تاكتيكشان در دوره مزبور، در مقابل آن واكنش نشان دهند و سخنگوي آنان به عراق هشدار دهد كه «مجاهدين را سبب ترفندها و معامله گري هاي سياسي خود قرار ندهد»؛ چرا كه به قول سازمان، آنان قبلا رژيم عراق را آزموده بودند و «وقتي با شاه... به توافق رسيدند، انقلابيون وترقي خواهان ايراني را از عراق اخراج كردند و راديويشان نيز يكباره چنان موضعي را اتخاذ كرد كه گويي در ايران هيچ خبري نيست.»
سازمان با آغاز جنگ تحميلي عراق عليه ايران، موضع فريبكارانه اي را اتخاذ كرد؛ به اين ترتيب كه در اعلاميه هاي آغازين خود، ضمن محكوم كردن تجاوز عراق، حضور نيروهاي خود را در جبهه ها، به تجويز مقامات كشور منوط دانست.
با اين همه، 7روز پس از آن، در اطلاعيه ديگري، از حضور نيروهاي خود در جبهه هاي جنگ خبر داد. كمتر از يك ماه از آغاز جنگ نگذشته بود كه دادستان انقلاب اسلامي آبادان 41نفر از اعضاي مجاهدين خلق را به اتهام جاسوسي بازداشت كرد. سازمان در اطلاعيه خود در تاريخ 27/8/1359، اين اقدام را ادامه فشارهاي وارده بر اين تشكيلات دانست و اعلام كرد: «دادستاني انقلاب آبادان، حكمي در مورد خروج گروه هاي سياسي، از جمله مجاهدين خلق را از اين شهر صادر كرده و براي اين كار 24ساعت مهلت داده است. تا آن جا كه به مجاهدين خلق مربوط است، در واقع، اين حكم آخرين حلقه از سلسله فشارهاي مستمري است كه از اولين روزهاي آغاز نبرد مقاومت در مقابل عراق، بر نيروهاي ما كه در سنگرهاي مقدم نبرد در كنار مردم بوده اند، وارد مي شود.» آنان در حالي مدعي حضور در جبهه ها بودند كه اساساً در تحليل هايشان اين جنگ را جنگ ارتجاعي و ناعادلانه اي مي دانستند. از نظر آنها، انگيزه ايران از اين جنگ، صدور انقلاب و انگيزه عراق، قطب شدن در منطقه و ادعاهاي مرزي است. به اعتقاد رهبران مجاهدين، چون مسائل داخلي ايران بيشتر است، اگر جنگ دراز مدت شود، باعث سقوط رژيم ايران خواهد شد؛ عراق به رغم داشتن يكسري مسائل داخلي، چون قدرت سازماندهي دارد، قادر است كه مسائلش را حل كند.
آنان پس از شكست در انتخابات مجلس شوراي اسلامي، به بني صدر كه طرفدارانش سرنوشتي همچون مجاهدين يافته بودند، نزديك شدند و با فريبكاري، خود را آماده حضور در جبهه ها معرفي كردند و اجازه حضور يا عدم حضور را در صلاحيت بني صدر (فرمانده كل قوا) دانستند، نه دادستاني انقلاب آبادان. سلسله حوادث داخلي كه به غائله 14/12/1359 منجر شد، چهره واقعي مجاهدين خلق را آشكار كرد. در اين روز، طي سخنراني بني صدر به مناسبت گراميداشت درگذشت دكتر محمد مصدق آنان به همراه ديگر طرفداران رئيس جمهور، هواداران حزب جمهوري اسلامي حاضر در مراسم را مورد ضرب و شتم قرار دادند. پس از اين واقعه، مجاهدين خلق جمهوري اسلامي را به خشونت هاي تروريستي و تحميل جنگ فراگير داخلي تهديد كردند. 12روز بعد از واقعه 14اسفندماه، مسعود رجوي در پيام زودهنگام نوروزي خود، رهبر انقلاب را به آغاز جنگ تحميلي متهم كرد: «در سالي كه گذشت، ندانم كاري هاي مفرط سياسي، بي كفايتي در برخورد با مسائل بين المللي، دخالت در امور ديگران به بهانه صدور مكانيكي انقلاب (كه گويي انقلاب هم يك كالاست) مضاف بر همه شقه سازي هاي نفاق افكنانه در صفوف خلق، كار را به آن جا رساند تا حكام مستبد عراق به فكر ارضاي هوس هاي جاه طلبانه خود در خاك ميهن ما بيفتد.» در اين پيام، رهبر سازمان، ادعاهاي دروغين سازمان متبوع خود را مبني بر شركت در جنگ برملا كرد؛ زيرا به اعتقاد آنان، ايران جنگ را آغاز كرده بود. به اين ترتيب، موضع گيري هاي بعدي مجاهدين، عمق رويارويي آنان با جمهوري اسلامي و حتي مقدسات و چهارچوب هاي ملي را نشان داد.
پس از جريان 14اسفندماه، امام خميني(س) در تاريخ 26 اسفندماه، هياتي را مأمور رسيدگي به اختلافات رئيس جمهور و دولت و مجلس كرد؛ اما بني صدر و موتلفانش از جمله مجاهدين، در صدد بودند تا همچون 14اسفندماه، غائله ديگري را بيافرينند. از همين رو، تصويب قانون قصاص، بهانه اي شد تا جبهه ملي، هواداران خود را براي راه پيمايي اعتراض آميز فرا خواند و ديگر گروه هاي مخالف، از جمله مجاهدين آن را فرصت مهمي بدانند. در مقابل اين فراخواني، رهبركبير انقلاب، طي پيامي در تاريخ 25/3/1360 اعلام كردند؛ «واجب است مردم به بيرون بيايند و نگذارند كه ضداسلام راه پيمايي نمايند.»
به اين ترتيب، روز 25خردادماه به رفراندمي مردمي تبديل شد كه مجاهدين خلق همواره خواهان آن بودند؛ اما نتيجه آن، مورد رضايت آنان نبود، زيرا اين رفراندم، در ادامه رفراندم جمهوري اسلامي و قانون اساسي آن بود. از همين رو، سازمان از 30/3/1360 وارد فاز عمليات مسلحانه عليه جمهوري اسلامي شد.
بني صدر پيش از فرار، به خيال آن كه مجاهدين نيروي قابل توجهي را در اختيار دارند، از آنان خواست تا همه را بسيج كرده و با آزاد كردن منطقه اي از تهران و مستقر شدن در آن، با راديوي موج اف.ام پيام هاي خود را به مردم برسانند. پاسخ رجوي مبني بر اين كه نيروي 10هزار نفري در كار نيست، در واقع، حكايت از آگاهي مجاهدين از عمق نفوذشان در جامعه داشت. به اين ترتيب، بني صدر مجبور شد راه باطلي كه با مجاهدين آغاز كرده بود، با اقامت در خاك بيگانه، ادامه دهد.
****
پذيرش قطعنامه 598 از سوي ايران، همان گونه كه عراق را در بن بست سياسي و نظامي شديدي قرار داد و توطئه هاي وسيعي را كه از جانب استكبار جهاني عليه انقلاب اسلامي تدارك ديده شده بود، نقش بر آب كرد، بر گروه ها و عناصر به اصطلاح «اپوزيسيون» نيز شوك شديدي وارد كرد. در اين ميان، منافقين به عنوان تنها گروهي كه همه حيثيت(!) و هستي سازمان خود را در گرو جنگ نهاده بودند، بيشترين صدمه و لطمه را از پذيرش قطعنامه توسط ايران متحمل شدند. بنابراين، براي خارج شدن از اين بن بست، توطئه مزبور كه ماموريت انجام آن به عهده سازمان محول شده بود، توسط اين گروه به مرحله اجرا درآمد.
منافقين سابقا در تحليل هاي درون گروهي خويش، امكان قبول آتش بس از سوي ايران را غيرممكن دانسته و به صراحت ادعا كرده بودند جمهوري اسلامي تنها در صورتي كه به لحاظ سياسي، نظامي و اقتصادي به بن بست كامل برسد، به صلح رضايت خواهد داد و در آن شرايط، ضمن تحقق كامل و قطعي سقوط، قدرت به سازمان منتقل خواهد شد(!) به اين ترتيب، با توجه به شرايط جديد پيش آمده در جنگ، اين زمان را بهترين فرصت براي دستيابي به اهداف پليد خود دانسته و به رغم آن كه طرح حمله به ايران، براي سالگرد جنگ تدارك ديده شده بود، به دنبال پذيرش قطعنامه 598 از سوي جمهوري اسلامي، زمان آن 2 ماه جلو انداخته شد.
پيش از اين، اطلاعاتي به دست آمده بود حاكي از آن كه رژيم عراق درصدد است در فاز جديد جنگ، با استفاده از ضدانقلابيون، اقداماتي شبيه آنچه كه قرارگاه رمضان در داخل عراق انجام مي داد، صورت دهد. در اين ميان، منافقين طي دو عمليات تحت عناوين «آفتاب» در فكه و چلچراغ در مهران، تا حدودي آمادگي خود را براي محوريت كار در داخل كشور، نزد حاكمان بعثي به اثبات رسانده بودند. از آن جا كه عراق به دليل پذيرش قطعنامه بهانه اي براي تجاوز جدي به ايران نداشت، با حمايت و پشتيباني تسليحاتي و هوايي از منافقين، نيروهاي خود را از انجام دخالت مستقيم در ورود به عمق خاك ايران برحذر داشت و به همين منظور، ابتدا براي كاستن از حجم نيروهاي خودي در غرب، اقدام به تك وسيعي در خرمشهر كرد و سپس با هجوم و اجراي آتش سنگين در منطقه سر پل ذهاب و صالح آباد، اين مناطق را به تصرف درآورد. با اين اقدام خود، راه ورود منافقين را به داخل، هموار نمود و براي پشتيباني، در چندين نوبت، اقدام به بمباران هوايي خطوط و نيروهاي ايران كرد و هلي كوپترهاي نيروبر دشمن نيز طي اين مدت، به طور مرتب به پشتيباني منافقين مشغول بودند.
هدف عملياتي منافقين از حركت سريعي كه در عمق خاك ايران و با تانك هاي برزيلي دجله (داراي چرخ هاي لاستيكي و سرعتي معادل 120كيلومتر در ساعت) انجام مي شد، تسخير چندين شهر و در نهايت، رسيدن به تهران بود. آنان در نظر داشتند با وارد كردن 13 تيپ نيروي رزمي به تهران، ضمن تسخير و اشغال مراكز مهم، به خيال خود قدرت را به دست گيرند. طبق زمانبندي اين طرح، نيروهاي منافق بايد ساعت 6بعدازظهر روز دوشنبه 3مردادماه به «كرند» و ساعت 8شب به «اسلام آباد» و 10شب به «باختران» رسيده و در اين شهر، دولت خويش را اعلام مي كردند و اگرچه در ساعت هاي مقرر به كرند و اسلام آباد رسيدند، اما در مسير اسلام آباد- باختران در گردنه حسن آباد، از پيشروي آنها جلوگيري شد.
در اين عمليات كه نام آن «فروغ جاويدان» بود، به اصطلاح 25 تيپ از منافقين كه هر تيپ به طور متوسط شامل 200 نفر بود، شركت داشتند و به اين ترتيب، مجموعا بين 4000 تا 5000 نيروي عملياتي وارد خاك ايران شدند.
در چارت مربوط به اين عمليات كه از منافقين به دست آمده، فرماندهي كل در راس آن قرار داشته و از طريق مسئولان محورها، عمليات را هدايت مي كرد. براي هر محور به تناسب اهميت ماموريت، دو يا چند تيپ در نظر گرفته شده بود. فرماندهان محورها و ماموريت آنها عبارت بودند از:
1-مهدي براتي، فرمانده محور اول و مسوول تسخير اسلام آباد
2-ابراهيم ذاكري، فرمانده محور و مسوول تسخير باختران
3-محمود مهدوي، فرمانده محور سوم و مسوول تسخير همدان
4-مهدي افتخاري، فرمانده محور چهارم و مسوول تسخير قزوين
5-محمود عطايي با معاونت مهدي ابريشم چي، فرمانده محور پنج و مسوول تسخير تهران.
علاوه بر محورهاي فوق، ثريا شهري مسوول كل تداركات، محمدعلي جابرزاده انصاري مسوول تبليغات، محمدسيدالمحدثين مسوول كل سياسي و شهرزاد حاج سيد جوادي به عنوان مسوول دفتر انتخاب شده بودند.
نتيجه عمليات براي منافقين «غروب جاويدان» بود.
****
قتل عام كنيد تا فرمان عفو عمومي بدهم
متن زير قسمتي از گفتگوي مفصل با هادي شعباني راننده رئيس وقت گروهك منافقين (مژگان پارسايي) و از نيروهاي حاضر در عمليات مرصاد (فروغ جاويدان) است كه حدود 20 سال از زندگي پنجاه ساله خود را در اين گروهك سپري كرد تا اينكه درسال 1383 توانست از مقر منافقين گريخته و به ايران بازگردد.
¤¤¤
«بعداز ورود به تهران تا 48 ساعت هركاري خواستيد بكنيد و هركسي را كه خواستيد، بكشيد تا اينكه من فرمان عفو عمومي بدهم!» اين سخنان از اولين جمله هاي مسعود رجوي در شب عمليات فروغ جاويدان بود.
آموزش ها بسيار مختصر بود و آن هم براي كساني كه 2، 3 روز قبل از اروپا براي شركت در عمليات آمده بودند. فقط هم آموزش تيراندازي با كلاش و كلت بود. كساني كه حين عمليات مي رسيدند كه اصلا همين آموزش مختصر را هم نمي ديدند فقط سلاحشان را مي گرفتند و به ميدان جنگ فرستاده مي شدند. سازمان به دروغ به آنها مي گفت مثلا الان در كرمانشاه هستيم شما هم به آنجا برويد. افرادي در اروپا بودند كه بچه خود را تحويل همسايه شان داده بودند تا به عمليات برسند. كساني كه حتي دست چپ و راست خود را نمي دانستند، چه برسد به استفاده از سلاح!
استراتژي سازمان در عمليات فروغ استراتژي «پرچم نظامي» بود. يعني هركس كه جلوي شما را گرفت او را بكشيد و اين «هركس» يعني پاسدار.
يكي از دوستان تعريف مي كرد كه تعدادي از نيروهاي پاسدار را در عمليات فروغ اسير كرديم و آنها را با دست بسته در گوشه اي نگه داشتيم. هوا خيلي گرم بود و آنها بسيار تشنه بودند. يكي از افراد پيش فرمانده گردان «عبدالوهاب فرجي» (افشين) رفت و از او پرسيد با اين اسرا چه كار كنيم؟ افشين كه علاقه زيادي به كلت داشت اسلحه اش را بيرون آورد و با اشاره گفت همه آنها را اين طور آب بديد.
با اشاره افشين همه اسرا تيرباران شدند و اجساد آنها روي هم ريخته شد و از آن عكس گرفتند. اين عكس تا مدتها به عنوان يكي از مهمترين دستاوردهاي عمليات فروغ جاويدان در جلسات معرفي مي شد.
اصولا هر عمليات موفقي كه در داخل ايران انجام مي شد سازمان جشن مختصري مي گرفت ولي ترور صياد يك اتفاق ويژه بود و سازمان هم سنگ تمام گذاشت. آن روز جشن عمومي اعلام شد و تيرهوايي و شيريني و شام جمعي هم دادند. اتفاقي كه به ندرت مي افتاد. مسعود هم در يك نشست عمومي اين ترور را تبريك گفت. بالاخره شهيد صياد يكي از فرماندهان بزرگ عمليات مرصاد بود كه ضربه سختي به پيكر سازمان وارد كرد.
****
رسانه هاي خارجي و عمليات مرصاد منافقين
اقدام مشترك عراق و منافقين در پيشروي به عمق خاك ايران، بازتاب گسترده اي يافت و حساسيت هاي زيادي را برانگيخت، زيرا اين تحركات پس از موافقت ايران با قطعنامه شوراي امنيت، در حالي انجام گرفت كه اراده بين المللي بر پايان جنگ مصمم شده بود، ولي اقدام عراق و منافقين عملاً به معناي ادامه جنگ بود.
«هاروي موريس از روزنامه» «اينديپندنت» طي تحليلي در مورد اهداف و استراتژي منافقين نوشت:
«استراتژي فعلي مجاهدين و عراق، ظاهراً ايجاد يك منطقه آزاد شده در دست مجاهدين است تا از اين طريق، سازمان مخالف رژيم ايران، نقشي در توافق نهايي صلح داشته باشد.»
يك نشريه ديگر نيز اقدام منافقين را، به دليل نگراني آنها از سرنوشت خود در صورت موافقت عراق با آتش بس دانست.
پشتيباني عراق از منافقين و پيوستگي آنها در انجام اين عمليات مخالف جمهوري اسلامي مورد بحث محافل خبري قرار گرفت؛ آن چنان كه خبرگزاري رويتر در اين باره به نقل از يك ديپلمات گزارش داد:
«تحليل گران معتقدند، اين عمليات نمي توانسته بدون پشتيباني قوي ارتش عراق، به ويژه پوشش آتش توپخانه صورت گرفته باشد.»
خبرنگار راديو لندن نيز در اين باره گفت:
«كمتر كسي معتقد است كه مجاهدين به تنهايي داراي تجهيزات زرهي، افراد كافي ياحتي نيروي آتش باري باشند كه بتوانند بدون پشتيباني يك ارتش منظم، تا اين اندازه در داخل خاك ايران مقاومت نشان دهند.»
روزنامه «لوموند» حدود يك ماه پيش از عمليات مشترك عراق و منافقين، تصريح كرده بود كه «ارتش آزاديبخش ملي ايران» به عنوان جزيي لاينفك از آرايش نظامي ارتش عراق است و هرگونه فعاليت نظامي آن، بدون اجازه فرماندهي عالي عراق قابل تصور است. در همين راستا، خبرگزاري رويتر به نقل از ديپلمات ها اعلام كرد، با توجه به گفتگوهاي صلح كه در مقر سازمان ملل در نيويورك ادامه دارد، ديپلمات ها گمان مي كنند كه بغداد از ارتش آزاديبخش ملي براي حفظ فشار نظامي بر تهران استفاده مي كند.
در اين حال، تاثير و پيامدهاي استقرار منافقين در داخل عراق و همكاري آنها با ارتش عراق براي حمله به خاك ايران، مورد توجه تحليل گران قرار گرفت، راديو لندن در تحليلي گفت:
«حمله مجاهدين به هر منظوري كه انجام گرفته باشد، در ظاهر، تاثير مطلوبي در داخل ايران نداشته است.»
در اين تفسير همچنين تاكيد شده است:
«درباره مقاصد عراق براي حمايت از مجاهدين و حملات آنها به داخل ايران، نظريه هاي مختلفي وجود دارد كه قدرت نمايي در مقابل مجاهدان عراقي طرفدار ايران و نيز ايجاد پايگاهي براي نيروهاي مسعود رجوي در داخل ايران، از آن جمله است. به عقيده ناظران، اگر رسيدن به اهداف بالا در نظر بوده، توفيقي حاصل نشده است، زير شمار زيادي از مجاهدين در اين نبردكشته شده اند.»
مفسر نشريه گاردين لندن نيز نوشت:
«طرفداران رجوي قادر نيستند احساس واقعي مردم ايران را درك كنند و نمي دانند كه ايرانيان باهرگونه افراطي گري از جمله از نوع منافقين، بيزارند، بزرگترين اشتباه رجوي، اين بوده است كه تشكيلاتش را كاملاً به دامان صدام انداخته و اكثر منتقدان رجوي مي گويند اين كار خودكشي سياسي است.»
«ديويد هرست» در پايان مقاله خودآورده است: «با اين اقدام، روحيه ايران دوباره زنده شد و به جاي اين كه باعث از هم پاشيدگي دروني ايران شود، به تحكيم آن كمك كرد.»
تايمز مالي نيز نوشت:
«مجاهدين در داخل ايران، از حمايت گسترده اي برخوردار نيستند.»