ایرن‏آن

نوع نگاه انسان در همه زواياي پيدا و پنهان او تاثير شگرف و تعيين كننده اي خواهد داشت. و اين انسان درهر جايگاهي كه قرارگرفته باشد تاثيرات برخاسته از نگاه خويش را برخود و اطرافيانش اعمال خواهدكرد. حساسيت اين ديدگاه هنگامي مشخص مي شود كه شخص فراتر از جايگاه فردي خويش درعرصه مديريتي، آن هم درسطح كلان قرار بگيرد و با توجه به اينكه ما درجامعه اي زندگي مي كنيم كه نگاه حاكم بر آن معطوف بر مردم سالاري ديني است. نتيجتا نوع نگاه حاكمان نسبت به دين بسيار در نحوه كشورداري و برخوردها وتعاملات آنها تعيين كننده است. مردم سالاري ديني همانگونه كه پيداست حقيقتي است كه ناظر بر ارجحيت دينداري مردم و تفاوت آن بر ساير ديدگاههاي موجود در كشورهاي ديگر است. اگر سالاري مردم و به تبع آن سالاري دينداري آنها در جامعه حاكم باشد انتظار مي رود درآن جامعه تاثير عميق مصاديق ديندار و شخصيت هاي برجسته ديني در آن كشور مورد دقت نظر بيشتري قرارگيرد بخصوص اين شخصيت هاي ديني درتعامل با اداره جامعه قراربگيرند. دراين زمينه سخنان نغز و ثمربخش علي(ع) در نهج البلاغه بسيار راهگشا خواهدبود. اميرمؤمنان براي اداره بهتر كشور نخست به اين مسئله توجه كرده و تقدم تقوا و نگاه پارساگرايانه مسئولين و مديران را بر مردم صراحتا بيان مي كند (نامه 71 و 43) و توجه آنان را به اين نكته جلب مي كند كه رياست و مديريت، امانتي است در اختيار زمامدار و بر اوست كه با ديده مسئوليت پذيري و تلاش روزافزون بر اين جايگاه بنگرد نه آنكه از ستايش مردم خرسندشده و درنتيجه اين رضايت از مسئوليت بازماند. حضرت خاطر نشان مي كند عرصه زمامداري آن چنان خطير است كه اگرچه از ديدگاه برخي قدرت جايگاه والايي است اما خود زمامدار بايد بداند كه درچه ورطه خطرناكي قرارگرفته همچنانكه گويا برپشت شيري سوار است. در حقيقت اين كلام علي(ع) ناظر بر اين واقعيت است كه سرنوشت مردم امانت بزرگي در دست اوست نه جايگاه اعمال قدرت و كسب ثروت كه طالبان ثروت، غاصبان قدرتند و بر چهره حكومت اسلامي زيبنده نيست كه حاكمان آن جايگاه خدمت را غصب كرده و به جاي خدمت به مردم حكمراني برمردم را پيشه خود سازند. اگر حضرت زمامدار را سواري بر پشت شير تلقي مي كند بيانگر آن است كه اولين خطر دراين عرصه متوجه خود زمامدار است اما چنانچه او بر قوانين و ضوابط حاكم بر جامعه اسلامي اشراف و در اجراي وظايف خود خلوص نيت داشته باشد قطعا كشتي مشكلات جامعه را به ساحل نجات و امنيت خواهد رساند و در حقيقت اگر نگاه مسئولان و مديران به وظايفي كه برعهده دارند نگاهي خادمانه باشد هر عملي كه از آنها سر زند چيزي جز خدمت و پيشرفت نخواهدبود و اين خادمانه نگريستن زاييده تفكر كريمانه اي است كه بايد كارگزاران آن را سرلوحه كار خويش قرارداده و بر آن تكيه كنند. اميرمؤمنان مي فرمايد حكومت را دوست ندارم مگر آنجا كه بتوانم حقي را اعاده كنم. (خطبه33) در حقيقت نگاه علي(ع) به حكومت و ارزش گذاري آن حضرت بر اين مقوله تنها به جهت خدمتي است كه مردم روا مي دارد. ايشان همواره اين مسئله را اصل قرار داده و توجه به زيردستان و كارگزاران را به آن معطوف داشته اند و درجاي ديگر به مالك مي فرمايد: برآنكس اعتماد كن كه ميان همگان اثري نيكو نهاده و به امانت از همه شناخته تر و امتحان خويش را پس داده است.
(نامه 52) با عنايت به اين كلام امير حساب افرادي كه در انجام امور كشور مسئوليتي مي پذيرند ولي نگاه امانت گرايانه ندارند از بقيه جدا مي شود. در حقيقت مديران و مسئولان بايد با نگرش دقيق و موشكافانه به انتخاب و گزينش كارگزاران خويش بپردازند و سابقه افراد در مسئوليتهاي پيشين آنها را درنظر داشته باشند. اگرچه دربرخي موارد هستند كساني كه به رغم اينكه درگذشته به طور كامل به اداء وظيفه خود نپرداخته اند اما اكنون در سايه تعمق و بازنگري در كردار خويش سعي در جبران و انجام كامل مسئوليتهاي خويش دارند كه وجود چنين گزينه هايي قطعا نگاهي مدبرانه و حكيمانه از جانب مسئولين والاتر نظام را برخواهدتافت. پس به طور اجمال مي توان گفت وظيفه اصلي مديران و مسئولان قبل از اداره كشور، بررسي ديدگاه و تصحيح يا تكميل نگرش خود آنهاست تا در نتيجه اين تكامل و مزين شدن به اخلاق علوي، سرزمين ايران را هرچه بيشتر مزين به حكومت علوي نمايند.

نويسنده:مرضيه خاكساري