ایرن‏آن

اگر به داخل كامپيوترتان نگاهي بيندازيد، يك صفحه بزرگ را مي‌بينيد كه تمام قطعات ديگر به آن متصل است
MotherBoard يا بورد مادر، قطعه‌اي از كامپيوتر است كه تمام اجزاي ديگر به آن متصل مي‌شوند و از اين طريق با پردازشگر ارتباط برقرار مي‌كنند و برق مورد نياز خود را از آن مي‌گيرند.

MotherBoard ها از بيست سال پيش تا به حال تغييرات زيادي كرده‌اند. ابتدايي‌ترين نوع آن‌ها تنها داراي يك پردازشگر و چند ورودي ساده بود. فلاپي ديسك نيز از اين طريق به MotherBoard متصل مي‌‌شد.

امروزه MotherBoard ها داراي قابليت‌هاي پيش ساخته زيادي هستند. در اينجا به چگونگي كار MotherBoard مي‌پردازيم.
اساساً MotherBoard محل نسب پردازشگر است و با داشتن ورودي‌ها به باقي سخت افزار‌ها اين اجازه را مي‌دهد كه به پردازشگر متصل شوند.

نظم و محل قرار دادن اين ورودي‌ها و درگاه‌ها FormFactor نام دارد. اين نظم تمام MotherBoard ها را در قالب يك استاندارد نگاه مي‌دارد. FormFactor شامل بخش‌هاي مختلف است. اين كه چه نوع پردازشگر (CPU) براي كدام نوع MotherBoard است، جزء اصلي اين استاندارد است. Chipset (مجموعه تراشه) يكي از قسمت‌هاي مهم MotherBoard است و از دو «پل» به نام‌هاي NorthBridge و SouthBridge تشكيل مي‌شود. اين دو قسمت پردازشگر را به قسمت‌هاي ديگر كامپيوتر متصل مي‌كند و جزء اين استاندارد است.

ديگر اجزاي اين استاندارد تنظيم كننده ورودي و خروجي (BIOS:Basic Input/Output System) است كه سخت‌افزار كامپيوتر را چك مي‌كند و هربار كه كامپيوتر روشن مي‌شود يك تست قطعات به نام POST را اجرا مي‌كند. باطري سخت افزاري كامپيوتر نيز تحت اين استاندارد معين مي‌شود.

ورودي‌ها و درگاه‌هاي MotherBoard عبارتند از:

• (Peripheral Component Interconnect (PCI:

كارت‌هايي مثل كارت گرافيك و صدا و يا كارت شبكه را در بر مي‌گيرد.

• (Accelerated Graphics Port (AGP:

نوع AGP كارت گرافيك‌ها را متصل مي‌كند.


• (Integrated Drive Electronics (IDE:

مخصوص هارد ديسك‌ها و سخت افزار ذخيره مثل ديسك درايوها است.

• USB و FireWire:

يا بر روي خود MotherBoard وجود دارد و يا بايد يك كارت مجزا براي بهره‌مندي از آن به كامپيوتر اضافه كرد.

• MemorySlot:

درگاه حافظه‌هاي كامپيوتر است.

MotherBoard‌هاي جديد داراي تكنولوژي‌هايي مثل RAID هستند. RAID يا Redundant Array of Independent Drives به كامپيوتر اين قابليت را مي‌دهد كه تمام درايو‌ها را به عنوان يك درايو و ديسك ذخيره بشناسد.

سري سوزن‌هاي پردازشگر به PGA معروف است. در گذشته تمام MotherBoardها و پردازشگرها داراي استاندارد يكساني بودند. به اين معني كه هر پردازشگري به هر MotherBoard متصل مي‌شد. ولي امروزه دو سازنده اصلي پردازشگرهاي كامپيوتر، Intel و AMD هر كدام استاندارد مخصوص خود را ايجاد كرده‌اند.

معروفترين اين استانداردها عبارتند از:

• Socket478: پردازشگرهاي اينتل و سلرون قديمي
• Socket754: براي پردازشگر‌هاي AMD Sempron و Athlon AMD
• Socket939: براي پردازشگر‌هاي جديدتر AMD Athlon
• SockerAM2: سري جديد AMD Athlon را پشتيباني مي‌كند

پردازشگر‌هاي جديد اينتل داراي PGA نسيتند. به اين معني كه سوزن‌ها روي خود MotherBoard وجود دارند. اين استاندارد به(LGA(Land Grid Array معروف است. در قدم بعدي پردازشگر با سخت افزار ديگر ارتباط برقرار مي‌كند. در ادامه به چگونگي كار Chipset (مجموعه تراشه) با پردازشگر مي‌‍پردازيم.

همان طور كه پيش تر گفتيم دو نوع مجموعه تراشه عبارتند از SouthBridge و NorthBridge. تمام قطعات بايد از طريق اين دو قطعه با پردازشگر ارتباط برقرار كنند.

NorthBridge از طريق مسير جلويي (Front Side Bus) به پردازشگر متصل مي‌شود و داراي يك كنترل كننده حافظه(Memory Controller) است كه به پردازشگر قابليت دسترسي سريع به حافظه را مي‌دهد. NorthBridge با AGP و همچنين حافظه ارتباط برقرار مي‌كند.

SouthBridge سرعت كمتري دارد و اطلاعات در مرحله آخر به آن مي‌رسند. USB، PCI و IDE از طريق آن به پردازشگر دسترسي پيدا مي‌كنند.

همانند ورودي پردازشگر، مجموعه تراشه نيز بايد مناسب پردازشگر باشد. مجموعه تراشه از اجزاي غير قابل تعويض MotherBoard است.

گذرگاه‌ها(BUS) وسايل ارتباط بين بخش‌هاي مختلف MotherBoard هستند. هرچه سرعت انتقال اطلاعات از اين گذرگاه‌ها بيشتر باشد، در نتيجه سرعت كار تمام سخت افزارها بيشتر خواهد بود. سرعت گذرگاه با مگاهرتز سنجيده مي‌شود.

سرعت گذرگاه معمولاً سرعت گذرگاه جلوي كامپيوتر را مشخص مي‌كند. اين گذرگاه پردازشگر را به NorthBridge متصل مي‌كند. سرعت FSB از 66مگاهرتز تا 800مگاهرتز تغيير مي‌كند. FSB در سرعت كامپيوتر تا?ثير زيادي دارد.

گذرگاه‌هاي ديگر MotherBoard عبارتند از:

• گذرگاه عقب BackSide Bus پردازشگر را به CacheL2 متصل مي‌كند.
• گذرگاه حافظه (MemoryBus) ؛ SouthBridge را به حافظه متصل مي‌كند.
• گذرگاه IDE ،SouthBridge را به هارد ديسك متصل مي‌كند.
• گذرگاه PCI و AGP نيز از انواع ديگر گذرگاه‌ها هستند كه كارت گرافيك و ورودي PCI را به SouthBridge و حافظه متصل مي‌كنند.

نويسنده: رشيد عسگري