مهندسي فرهنگي- سياسي و نقش دانشجو
مروري بر فرمايشات رهبرانقلاب به بهانه بازگشايي دانشگاه‌ها
در اين مقاله قصد داريم به بهانه بازگشايي دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي به مباحث مطرح شده در دو ديدار پياپي رهبر معظم انقلاب با دانشجويان و اساتيد دانشگاه درباره وظايف و مسئوليت‌هاي دانشگاهيان در مقطع كنوني انقلاب نگاهي تحليلي و دسته‌بندي شده داشته باشيم.
با فرا رسيدن مهرماه و بازگشايي دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي، فصل جديدي در حيات علمي كشورمان شروع مي‌شود و مي‌توان گفت كه موفقيت‌ها، شدن‌ها، بالندگي، رشد و تلاش براي رسيدن به مدارج بالا و والا با آغاز سال تحصيلي جان تازه‌اي مي‌گيرد. شروع سال تحصيلي امسال دانشگاه‌ها با ويژگي‌هاي برجسته ديگري همراه شده است. اول اينكه با نخستين سال دهه پيشرفت و عدالت و سال خط شكني علمي دانشگاه‌ها تقارن پيدا كرده است از اين رو نخبگان، روحانيون و دانشگاهيان موظف هستند بيش از پيش در توسعه و ارتقاي سطح علمي كشورمان تلاش كنند و با خط‌شكني در عرصه‌هاي علمي الگوي بومي پيشرفت و عدالت را توليد و به جهانيان عرضه كنند.دوم اينكه از آنجا كه دشمنان در طراحي خود براي ضربه زدن به آرمان‌هاي مقدس جمهوري اسلامي و ملت ايران وارد فاز جديدي با عنوان جنگ نرم شده‌اند در اين شرايط با توجه به رهنمود‌هاي رهبر معظم انقلاب، دانشگاهيان اعم از استاد و دانشجو وظايف و مسئوليت‌هاي ويژه‌اي بر عهده دارند كه شايسته است مورد توجه جدي قرار گيرد. در اين مقاله قصد داريم به بهانه بازگشايي دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي به مباحث مطرح شده در دو ديدار پياپي رهبر معظم انقلاب با دانشجويان و اساتيد دانشگاه درباره وظايف و مسئوليت‌هاي دانشگاهيان در مقطع كنوني انقلاب نگاهي تحليلي و دسته‌بندي شده داشته باشيم:
آينده كشور در گرو نسل جوان است
رهبر معظم انقلاب صراحتاً بيان داشتند كه آينده دانشگاه در گرو روحيه و راهي است كه اكنون نسل جوان دانشجوي كشور، رهرو اين راه است: "آنچه كه آينده اين كشور را، بلكه آينده اسلام و امت اسلامي را تأمين ميكند، همين روحيه جوشنده پژوهنده طلبكار پراحساس و پرعاطفهاي است كه انسان در مجموعه نسل جوان دانشجوي كشورمان مشاهده ميكند. "
اهميت علم
ضرورت و اهميت علم و علمآموزي به خصوص با توجه به وضعيت جاري كشور و آغاز دهه چهارم انقلاب اسلامي كه دهه عدالت و پيشرفت است: "اينكه دهه آينده - كه شروع شد، يعني دههاي كه امسال اولين سالش است - به عنوان دهه پيشرفت و عدالت اعلام شده، بدو ن ترديد يك پايه اصلي آن علم است؛ گسترش علم و تعميق علم در كشور است. كما اينكه اصل اعلام اين عنوان - عنوان دهه پيشرفت - به پشتگرمي پيشرفت‌هايي بوده كه در كشور از لحاظ علمي ديده شده. يعني اين اميد به وجود آمده كه ما ميتوانيم در ظرف يك دهه، يك پيشرفت چشمگير، يك حركت سريع در زمينههاي علمي داشته باشيم كه بخشي از عقبماندگيهاي ما را جبران بكند. بنابراين مسئله علم مهم است. در باب علم و تحقيق، آن بخش عمده هم مربوط به تحقيق است؛ مربوط به پژوهش است. "
مهندسي فرهنگي و علمي و مسئله علوم انساني
در اين زمينه رهبر معظم انقلاب نكات مهمي را بيان نمودند كه حاكي از عمق اثرگذاري اين مسئله ميباشد. رهبر معظم انقلاب اسلامي علاوه بر تأكيد مجدد و انتقاد از ناقص و ناتمام بودن كارهايصورت گرفته در اين زمينه خاطرنشان ساختند: "يك نگاه به برنامه كلي علمي در دانشگاه‌ها، نشاندهنده نداشتن نقشه جامع علمي است...
طبق آنچه كه به ما گزارش دادند، در بين اين مجموعه عظيم دانشجويي كشور كه حدود سه ميليون و نيم مثلاً دانشجوي دولتي و آزاد و پيام نور و بقيه دانشگاههاي كشور داريم، حدود دو ميليون اينها دانشجويان علوم انسانياند! ... بسياري از مباحث علوم انساني، مبتني بر فلسفههايي هستند كه مبنايش مادي‌گري است، مبنايش حيوان انگاشتن انسان است، عدم مسئوليت انسان در قبال خداوند متعال است، نداشتن نگاه معنوي به انسان و جهان است. خوب، اين علوم انساني را ترجمه كنيم، آنچه را كه غربيها گفتند و نوشتند، عيناً ما همان را بياوريم به جوان خودمان تعليم بدهيم، در واقع شكاكيت و ترديد و بياعتقادي به مباني الهي و اسلامي و ارزش‌هاي خودمان را در قالب‌هاي درسي به جوان‌ها منتقل كنيم؛ اين چيز خيلي مطلوبي نيست. "
كرسيهاي آزادانديشي
ميدان دادن به دانشجويان براي اظهار نظر و احياي مسئله كرسيهاي آزادانديشي يكي ديگر از نكات مهم اين دو جلسه بود كه رهبر معظم انقلاب اسلامي هم از دانشجويان خواستند كه در مقوله تبيين سياسي و... وارد شوند و هم از اساتيد خواستند كه به دانشجويان امكان و شور و شعف و انگيزه و اميد اظهارنظر و نقد و نوآوري بدهند و فضاي دانشگاه را فضاي چنين نگاهي قرار دهند كه از فوايد جانبيچنين اقدامي اين خواهد بود كه فضاي عمومي كشور هم از برخي تلاطمانگيزيها به بهانه كرسي آزادانديشي رها مي‌شود: "اين كرسيهاي آزادانديشي كه ما گفتيم، در دانشگاه‌ها بايد تحقق پيدا كند و بايد تشكيل بشود. اگر چنانچه بحث‌هاي مهم تخصصي در زمينه سياسي، در زمينههاي اجتماعي، در زمينههاي گوناگون حتّي فكري و مذهبي، در محيط‌هاي سالمي بين صاحبان توان و قدرت بحث مطرح بشود، مطمئناً ضايعاتي كه از كشاندن اين بحث‌ها به محيط‌هاي عمومي و اجتماعي ممكن است پيش بيايد، ديگر پيش نخواهد آمد. "
حفظ فضاي علمي دانشگاه‌ها
توصيه ديگري كه در ذيل همين مبحث ميگنجد اين است كه رهبر معظم انقلاب از دانشجويان و اساتيد خواستند كه فضاي مراكز علمي كشور تحت تأثير برخي مسائل كوچك و سطحي سياسي آلوده به تنش و عاري از آرامش مورد نياز براي تحقيق و پژوهش نگردد: "مواظب باشيد توي اين قضاياي سياسي كوچك و حقير مبادا دانشگاه تحت تأثير قرار بگيرد؛ مبادا كار علمي دانشگاه متزلزل شود؛ مبادا آزمايشگاههاي ما، كلاس‌هاي ما، مراكز تحقيقاتي ما دچار آسيب بشوند؛ حواستان باشد. يعني يكي از مسائل مهم در پيش روي شما، حفظ حركت علمي در دانشگاههاست. دشمن‌ها خيلي دوست ميدارند كه دانشگاه ما يك مدتي لااقل دچار تعطيلي و تشنج و اختلال‌هاي گوناگوني باشد؛ اين برايشان يك نقطه مطلوب است؛ هم از لحاظ سياسي برايشان مطلوب است، هم از لحاظ بلندمدت؛ چون علم شما از لحاظ بلندمدت به ضرر آنهاست؛ لذا مطلوب اين است كه دنبال علم نباشيد. "
رهبر معظم انقلاب براي اين امر چند شرط را بيان داشتند كه مهمترين آن دو شرط زير است:
1. خوشبيني و پرهيز از خمودگي و بيحالي و نااميدي كه هم وظيفه دانشجو حفظ اين روحيه است و هم وظيفه استاد دامن زدن به آن و تحريك و تهييج اين روح اميد.
2. پرهيز از افراط و خودداري از تندروي و افراطيگري كه در همه جا صدمه و آسيب ايجاد ميكند.
رهبر معظم انقلاب همچنين دانشجويان را افسران جنگ نرم معرفي كردند كه "امروز جمهوري اسلامي و نظام اسلامي با يك جنگ عظيمي مواجه است، ليكن جنگ نرم - كه ديدم همين تعبير "جنگ نرم " توي صحبتهاي شما جوان‌ها هست و الحمدلله به اين نكات توجه داريد؛ اين خيلي براي ما مايه خوشحالي است - خوب، حالا در جنگ نرم، چه كساني بايد ميدان بيايند؟ قدر مسلّم نخبگان فكرياند. يعني شما افسران جوان جبهه مقابله با جنگ نرميد. "
مسئله تبيين سياسي؛ وظيفه ديگر دانشجويان مسئله تبيين سياسي و پيدا كردن تحليل سياسي است كه ايشان در اين رابطه فرمودند: "ايني كه چه كار بايد بكنيد، چه جوري بايد عمل كنيد، چه جوري بايد تبيين كنيد، اينها چيزهايي نيست كه من بيايم فهرست كنم، بگويم آقا اين عمل را انجام بدهيد، اين عمل را انجام ندهيد؛ اينها كارهايي است كه خود شماها بايد در مجامع اصليتان، فكريتان، در اتاق‌هاي فكرتان بنشينيد، راهكارها را پيدا كنيد؛ ليكن هدف مشخص است: هدف، دفاع از نظام اسلامي و جمهوري اسلامي است در مقابله با يك حركت همهجانبه متكي به زور و تزوير و پول و امكانات عظيم پيشرفته علمي رسانهاي. بايد با اين جريان شيطاني خطرناك مقابله شود. " اميد است كه توجه به اين توصيههاي حكيمانه بتواند در بهبود هرچه بهتر وضعيت آموزش عالي كشور و حركت دانشگاه‌ها به سمت اهداف اصلي نظام و انقلاب اسلامي مؤثر باشد.