ایرن‏آن

موشك‌هاي بالستيك از آن جمله سلاح‌هايي هستند كه حتي اگر كارآيي نيز نداشته باشند به خودي خود بسيار پر سروصدا از لحاظ سياسي هستند. تاريخچه موشك‌هاي بالستيك به جنگ دوم جهاني و موشك آلماني V2 با برد 230 كيلومتر بر مي‌گردد. شايد يكي از دلايل پرآوازه بودن اين سلاح‌ها اين بود كه اكثر كشورهاي جهان تا 20 سال پيش نيز سلاحي براي مقابله با موشك‌هاي بالستيك نداشتند.

موشك بالستيك: موشك‌هاي بالستيك سلاح‌هايي هستند زمين به زمين براي ضربه زدن به اهداف راهبردي نظامي، صنعتي و… دشمن. اين موشك‌ها به صورت بعد از پرتاب تا ارتفاع مشخصي بسته به برد موشك با حركت زاويه‌دار حركت مي‌كنند و بعد به سمت هدف شيرجه مي‌روند(يك حركت قوسي شكل). مثلا موشك‌هاي بالستيك قاره پيما با اين روش انحناي كره زمين را دور مي‌زنند. موشك‌هاي بالستيك شامل دو نوع تاكتيكي با برد 1000 كيلومتر و راهبردي با برد بيش از 1000 كيلومتر هستند. موشك‌هاي راهبردي بالستيك كه از نظر برد به سه دسته 1- موشك‌هاي ميان برد با برد 1000 تا 3500 كيلومتر 2- موشك‌هاي دور برد با برد 3500 تا 8000 كيلومتر 3- موشك‌هاي قاره پيما با برد بيشتر از 8000 كيلومتر. اين نوع موشك‌ها بيشتر داراي نقش هسته‌اي هستند.
موشك‌هاي بالستيك به دليل سرعت عمل بالا به سرعت به عنوان يك حامل كلاهك اتمي مطرح شد. همچنين به دليل اينكه تا اوائل دهه 1990 هيچ سلاح موثري بر ضد موشك‌هاي بالستيك وجود نداشت اين موشك در نقش متعارف نيز به طور گسترده‌اي وارد خدمت شد. روس‌ها در دهه 1950 با ساخت موشك كوتاه برد اسكاد بازار بزرگي را به دست آوردند و اسكاد به عنوان پرفروش‌ترين موشك بالستيك جهان هنوز هم بعد از گذشت 50 سال در بسياري از كشورها در خدمت است. اين موشك در كره شمالي توليد شد و در حدود 1000 عدد از اين موشك توسط كره شمالي به كشورهاي مختلف از جمله ايران صادر شد. هر دو مدل B و C اسكاد در ايران با نام شهاب 1 و 2 توليد شد. ايران در جريان جنگ ايران و عراق مورد حمله صدها موشك اسكاد از سوي عراق قرار گرفت. امروزه با در نظر گرفتن هزينه بالاي اين موشك‌ها نسبت به موشك‌هاي كروز، دقت كمتر نسبت به موشك‌هاي كروز و همچنين انعطاف پذيري كمتر نسبت به موشك‌هاي كروز، موشك‌هاي بالستيك در نقش كوتاه برد متعارف چندان طرفداري ندارند. موشك‌هاي بالستيك داراي دقت كمتر و شعاع خطاي بيشتري نسبت به موشك‌هاي كروز دارند و همچنين موشك‌هاي كروز را مي‌توان بر ضد سطح وسيعي از اهداف مانند كشتي‌هاي جنگي به كار برد كه اين يكي به دليل سيستم متفاوت آنها است. همچنين موشك‌هاي بالستيك از روي زمين، از پرتاب‌گرهاي ثابت و يا متحرك پرتاب مي‌شوند ولي موشك‌هاي كروز را به راحتي با كمي تغيير مي‌توان از هوا، دريا، زيردريا و زمين پرتاب كرد براي نمونه موشك كروز تاماهاوك داراي انواع زمين پرتاب، زيردريايي پرتاب و كشتي پرتاب است و حتي برنامه ساخت مدل هوا پرتاب آن نيز زماني در دسترسي بود. موشك‌هاي بالستيك يا براي پرتاب از زيردريايي ساخته مي‌شوند و يا زمين (حتي هيچ موشك بالستيك نيست كه بتوان آن را با كمي تغيير براي هر دو حالت پرتاب به كار برد). با وجود اين موشك‌هاي بالستيك امتيازي دارند كه موشك‌هاي كروز ندارند و آن امتياز سرعت زياد آنها است. هم اكنون هيچ موشك كروزي نيست كه داراي برد بيش از 1000 كيلومتر باشد و سرعت آنها بيش از سرعت صوت. سرعت موشك‌هاي بالستيك بيش از 4000 كيلومتر در ساعت است. سرعت در جنگ اتمي يك مسئله مرگ و زندگي است از اين رو موشك‌هاي بالستيك دوربرد و يا قاره پيما كه مي‌توانند يك يا چند كلاهك اتمي را در فاصله 10000 كيلومتر در عرض يك ساعت و نيم به هدف برسانند در حال حاضر با هيچ سلاحي قابل جايگزين نيست ولي در نقش متعارف و زير 1000 كيلومتر كشورها به سرعت در حال به خدمت گرفتن موشك‌هاي كروز زمين پرتاب هستند.
• توضيحات فني
سوخت: موشك‌هاي بالستيك در مخازن سوخت خود، دو نوع ماده يكي به عنوان سوخت و ديگري اكسيژن حمل مي‌كنند. موشك‌هاي بالستيك يا سوخت مايع هستند و يا سوخت جامد، از آنجايي كه موشك‌هاي بالستيك طي پرواز در مرحله حركت به نقطه اوج خود از اتمسفر خارج شده براي اينكه بتوانند همچنان به حركت ادامه دهند و سوخت خود را بسوزانند بايد مخازن سوخت هوا را با خود حمل كنند البته از تركيبات ديگري نيز در نقش هوا در موشك‌هاي مختلف استفاده مي‌شود.
سوخت مايع: موشك‌هاي سوخت مايع از دو مخزن يك براي حمل تركيبي با قابليت اكسيژن و ديگري سوخت حمل مي‌كنند. براي نمونه اولين موشك بالستيك جهان يعني V2 از تركيب الكل و اكسيژن مايع بهره مي‌برد. موشك‌هاي سوخت مايع را تنها در زمان پرتاب از سوخت پر مي‌كنند از اين رو زمان آماده كردن آنها زياد است.
سوخت جامد: از دهه 1960 سوخت جامد توسط آمريكايي‌ها ابداع شد كه تركيبي از اكسيدكننده و سوخت به صورت جامد در آن وجود داشت. با اين كار زمان آماده كردن موشك از چند ده ساعت به كمتر از 30 دقيقه كاهش پيدا كرد.
توان تحرك: برخي از موشك‌هاي بالستيك داراي سكوي آتش متحرك مانند يك پرتاب‌گر بر روي يك تريلر و يا يك واگن قطار تغيير يافته هستند. برخي ديگر نيز داراي سكوي آتش ثابت مانند سيلوهاي زيرزمين و يا سكوهاي ثابت بر روي زمين هستند.
نوع كلاهك: موشك‌هاي بالستيك دو نوع كلاهك متعارف و غيرمتعارف را حمل مي‌كنند. كلاهك‌هاي غيرمتعارف مانند كلاهك‌هاي اتمي و شيميايي و كلاهك‌هاي متعارف مانند كلاهك‌هاي انفجار قوي، خوشه‌اي، آتش‌زا (ناپالم) را مي‌توان نام برد.
كلاهك اتمي: هنگامي كه گفته مي‌شود كلاهك اتمي مثلا داراي قدرت انفجار 200 كيلوتن است يعني قدرت انفجار اين كلاهك برابر با قدرت انفجار 200 هزار تن مواد منفجره TNT است و يا وقتي گفته مي‌شود 3 مگاتن يعني قدرت انفجار اين كلاهك برابر با انفجار 3 ميليون تن ماده منفجره TNT مي‌باشد.
كلاهك مجتمع اتمي: اين نوع كلاهك‌ها از نوع ميرو هستند. در واقع بر روي كلاهك اصلي موشك چند كلاهك كوچكتر اتمي وجود دارند كه هركدام داراي يك سيستم هدايت جداگانه هستند. موشك در مرحله شيرجه رفتن اين چند كلاهك را پرتاب كرده و اين قابليت وجود دارد كه هركدام از اين كلاهك‌ها به يك هدف جداگانه مثلا به يك شهر حمله ببرند. (حكايت يك تير چند نشان)
كلاهك انفجار قوي: كلاهكي كه از مواد انفجاري متعارف مانند TNT يا C4 يا مواد منفجره ديگر پر شوند.

منبع: ماهنامه جنگ افزار