ایرن‏آن

چرا خطرناك؟
ويروس خوكي مانند تمام ويروس‌هاي ديگر خود را تغيير مي‌دهد. اگر خوك‌هاي مبتلا به آنفلوآنزاي خوكي همزمان به آنفلوآنزاي انساني يا پرندگان نيز مبتلا باشند، اين ويروس‌ها مي‌توانند در بدن حيوان ژن‌هاي خود را تعويض كنند. بدين ترتيب، نوعي جديد از ويروس به وجود مي‌آيد كه هم ژن‌هاي انسان و هم ژن‌هاي حيوان را در خود دارد. ايمن همان اتفاقي است كه ظاهراً در مورد ويروس كنوني افتاده است.
ويروس جديد يكي از انواعH1N1 است. N وH مخفف واژه‌هاي "Nearaminidase " و 'Hamagglutinin " و نام دو غشاء سلولي ويروس هستند. در مجموع 16 گونه از 'Hamagglutinin " و 9 "Nearaminidase "وجود دارند كه مي‌توانند تركيب‌هاي مختلفي با هم تشكيل دهند. گونه‌هاي A "H1N1 " ويروس آنفلوآنزا براي نخستين بار در سال 1930 ميلادي قرنطينه شدند.
راه‌هاي انتشار ويروس نوعA آنفلوآنزاي خوكي
ويروس آنفلوآنزاي خوكي به طور مستقيم از خوك به انسان يا بر عكس منتقل مي‌شود. سرايت‌هاي فعلي به طور مستقيم از خوك به انسان بوده است.
بر اساس آمار منتشر شده، در مكزيك تاكنون احتمالاً در 4 مورد انتقال از انسان به انسان بوده است. انتقال انسان به انسان نيز دقيقاً شبيه سرايت‌هاي سرماخوردگي معمولي، از راه قطرات بزاق، به عنوان مثال در هنگام عطسه و سرفه صورت مي‌گيرد.
«پاندمي» يا فراگيري گسترده‌ اين ويروس در سطح جهاني نيز ازخطرهاي ديگري است كه در مورد ان هشدار داده مي‌شود. ويروس ياد شده مي‌تواند از راه مسافران به ديگر كشورها نيز منتقل شود. به گفته هاركارت‌چان- رئيس سازمان بهداشت جهاني(WHO) «مشاهده بيماري خود مي‌تواند خطر بالقوه‌اي براي انتشار جهاني آن باشد.» اين احتمال قوي است كه بسياري از مردم در برابر نوع جديد ويروس ايمن نباشند. اما اين كه اين نوع از سرماخوردگي چقدر خطرناك است، به گفته كارشناسان در روزهاي آينده مشخص خواهد شد. بر اساس اعلام مركز پيشگيري از بيماري‌هاي واگير ايالات متحده، آنفلوآنزاي خوكي از راه مواد غذايي منتقل نمي‌شود. البته براي اطمينان بيشتر مي‌توان گوشت خوك را تا دماي بيش از 72 درجه رساند. در اين صورت ويروس به طور حتم از بين خواهد رفت.
بر طبق اعلام وزير بهداشت و درمان كشور، در خصوص افزايشض شمار مبتلايان به بيماري آنفلوآنزاي نوع A (خوكي) تاكنون در حدود 150 نفر از ايرانيان مبتلا به اين بيماري مي‌باشند.

انتقال ويروس
انتقال اين ويروس بين خوك‌ها از طريق راه‌هاي هوايي، شامل دستگاه تنفسي(مانند تماس دهان، بينيو ..) صورت مي‌گيرد.
افرادي كه در معرض تماس با پرندگان و حيواناتي از قبيل خوك مي‌باشند، خصوصاً افرادي كه در مراكز نگهداري اين حيوانات كار مي‌كنند، در معرض خطر بالاي انواع ويروس آنفلوآنزاي آندميك در اين نوع حيوانات مي‌باشند.
بنابراين، اين جمعيت از انسان‌ها به عنان ميزبان اين ويروس مي‌توانند در نظر گرفته شوند. ساير افراد در معرض خطر شامل دام‌پزشكان و كارگران در مراكز تهيه گوشت مي‌باشند، هر چند خطر ابتلاي براي اين دو گروه كمتر از افرادي كه در مزارع پرورش خوك و پرندگان كار مي‌كنند، مي‌باشد:
نكته حائز اهميت اين است كه ويروس H1N12009 از خوك جدا نشده است و از خوك به انسان منتقل نمي‌شود، بلكه از طريق انسان به انسان شيوع مي‌يابد.


علايم ابتلا در انسان
علائم آنفلوآنزاي خوكي در سال 2009 با ويروس H1N1 ، در كل شباهت با علايم ساير انواع آنفلوآنزاي و شبه آنفلوآنزاها دارد. علائم شامل تب، سرفه، گلو درد، بدن درد، سردرد خستگي و لرز مي‌باشد.
درصد زيادي از مبتلايان به اين نوع ويروس جديد علائم اسهال و تهوع را نيز داشته‌اند. همچنين تشخيص قطعي اين نوع از آنفلوآنزاي نياز به تست‌هاي آزمايشگاهي مربوط به نمونه‌هاي تنفسي از قبيل نمونه‌هاي تهيه شده از بيني و گلو دارد.
نكته قابل توجه اين است كه در صورت وجود اسهال و تهوع و به علت از دست دادن آب و الكتروليت و عدم درمان به موقع، شخص در معرض بيهوشي و خطر مرگ قرار مي‌گيرد.

پيشگيري
پيشگيري در اين مورد شامل سه مرحله مي‌باشد:
1. پيشگيري از انتقال (حيوان به حيوان)
2. پيشگيري از انتقال از حيوان به انسان
3. پيشگيري از انتقال انسان به انسان
1. پيشگيري در حيوان به حيوان
شامل واكسيناسيون در دامداري‌ها، قرنطينه كردن حيوانات و ضد عفوني دامداري‌ها و ...
2. پيشگيري از انتقال به انسان
استفاده از ماسك صورت به دامپزشكان و دامداران هنگام برخورد با حيوان توصيه مي‌شود. نپوشيدن دستكش و كشيدن سيگار هنگام برخورد به حيوان، از جمله ريسك فاكتورها محسوب مي‌شود.
3. پيشگيري از انتقال انسان به انسان
(راه‌هاي انتقال در بين انسان‌ها شامل عطسه كردن، سرفه كردن، تماس با اشياء آلوده به ويروس مي‌باشد.)
- شستشوي دست‌ها با آب و صابون در پيشگيري از عفونت‌هاي ويروسي به خوبي موثر است، همچنين ضد عفوني سطوح و ميز كار و تلفن مي‌تواند از انتقال ويروس جلوگيري نمايد.
- هر شخصي با علايم شبه آنفلوآنزاي شامل تب ناگهاني، سرفه و يا دردهاي عضلاني، بهتر است از محيط‌هاي كار و مراكز عمومي دور بماند و با پزشك تماس بگيرد.
- فاصله گرفتن از اجتماعات عمومي در محيط‌هاي كه احتمال مي‌رود ويروس در آنجا شايع باشد، نيز توصيه مي‌شود، (مانند سفرهاي زيارتي- سياحتي)
واكسن آنفلوآنزاي نيز مي‌تواند در پيشگيري اين بيماري موثر باشد. هر چند واكسن‌هاي آنفلوآنزاي كنوني، عليه ويروس H1N12009 ايمني حاصل نمي‌كنند. البته تهيه واكسن جديد از اين نوع ويروس به زودي امكان‌پذير خواهد بود.
همان‌طور كه قبلاً اشاره شد، بيماري آنفلوآنزاي خوكي از طريق خوردن گوشت خوك به انسان منتقل نمي‌شود. ويروس اين بيماري در دماي پخت بالاي 70 درجه سانتي گراد از بين مي‌رود و شدت بيماري در انسان به حدت ويروس، وجود سابقه ايمني در افراد، واكسيناسيون يا سابقه ابتلا به آنفلوآنزاي فصلي و شرايط ميزبان بستگي دارد.

درمان
ويروس آنفلوآنزاي خوكي به ندرت در خوك‌ها كشنده مي‌باشد. بنابراين به صورت درمان علامتي- حمايتي مي‌باشد. استفاده آنتي‌بيوتيك‌ها هر چند تاثيري عليه اين ويروس ندارد، ولي به پيشگيري از پنوموني، باكتري‌ها هر چند عفونت‌هاي ثانويه كمك مي‌كند.
داروهاي آنتي‌وايرال در انسان مبتلا، به تخفيف بيماري و بهبود سريع‌تر آن كمك مي‌كند. درمان بهتر است طي دو روز از شروع علايم انجام شود. در كنار داروهاي ضد ويروس، درمان علامتي- حمايتي در منزل و يا در بيمارستان شامل جايگزين كردن مايعات از دست رفته و كنترل تب، انجام مي‌شود.
مركز كنترل و پيشگيري بيماري‌ها در آمريكا، داروي oseltamivrtamiflu و zanamivir Relenze را براي درمان و يا پيشگيري عليه اين ويروس توصيه مي‌كند. البته گروه كثيري از افراد كه از اين بيماري بهبودي كامل يافته‌اند، نيازي به داروهاي ضدويروس نداشته‌اند.
به طور كلي ميزان مرگ و مير ناشي از اين بيماري كمتر از يك درصد بوده و در افرادي كه بيماري زمينه‌اي مانند ناراحتي قلبي، كليوي و مزمن ريوي داشته‌اند، مرگ و مير شايع‌تر است.
همان‌طور كه قبلاً نيز ذكر شد درمان‌هاي حمايتي مانند كنترل آب و الكتروليت‌ها كمك به بهبود بيماري مي‌كند.
توجه
چند نكته قابل توجه در مورد استفاده از ماسك
جهت پيشگيري ماسك بايد دهان و بيني را بپوشاند (از تيغه بيني تا زير چانه بسته شود)
* بايد از ماسك استاندارد و جراحي استفاده نمود و در مراكز درماني از ماسكN95 استفاده شود.
* به ماسك نبايد دست زد و در صورت تماس با آن بايد ماسك را عوض نمود و بلافاصله دست‌ها را شست.
* ماسك حتماً بهد از يك‌بار مصرف دور انداخته شود.
با وجود استفاده از ماسك، رعايت فاصله 5/1تا2 متري از بيماران توصيه مي‌شود.
* بيماران در هنگام سرفه و عطسه بايد جلوي دهان خود را با دستمال بگيرندذ و پس از آن دستمال را دور انداخته و دست‌هاي خود را بشويند.
* بيماران بايد از دست زدن به چشم يا بيني خود اجتناب كنند و حتي‌الامكان در مكان‌هاي عمومي ظاهر نشوند.
* ترجيحاً اتاق بيمار بايد به گونه‌اي باشد كه هوا از يك طرف وارد و از سمت ديگر خارج شود.

نويسنده:طيبه هاشم‌زاده

منبع: اطلاعات علمي- شماره 11- ص 10و 11