ایرن‏آن

براي رفتن به روستايي كه يك‌روزه جهاني شد، خود را به قم رسانده و از طريق جاده منتهي به جمكران به سمت كهك حركت كرديم. شهر كوچك كهك در جنوب قم، همان جايي است كه ملاصدرا در آن سكني گزيد و هم‌اكنون منزل و آرامگاه او از نقاط ديدني و گردشگري كهك محسوب مي‌شود. هنگامي كه از شهر كهك به سوي فردو حركت مي‌كنيم، در كنار جاده تابلوهايي را كه عكس شهداي فردو در آن نصب شده در فاصله‌هايي منظم مشاهده مي‌كنيم. اين روستاي زيبا داراي شيب طبيعي زيادي است و در محدوده استان كويري قم يك پديده طبيعي نادر محسوب مي‌شود. فردويي‌ها به 104 شهيد خود افتخار مي‌كنند و اين را مي‌شود از ديوارنوشته‌هايي كه در اين روستا قرار دارد به راحتي فهميد. آنها از زماني كه شنيده شد نام تاسيسات هسته‌اي جديد ايران، «فردو» است، از اين نامگذاري استقبال كردند. عبدالحسين رنجبر، عضو شوراي اسلامي فردو در اين‌باره مي‌گويد: «ما 104 شهيد تقديم انقلاب كرديم و اگر لازم باشد باز هم حاضريم جانمان را فداي اسلام و ايران كنيم. فردويي‌ها هر چيزي را كه به نفع ايران و مملكتمان باشد، مي‌پذيرند». با اهالي فردو كه صحبت مي‌كنيم، متوجه مي‌شويم آنها هنوز نمي‌دانند تاسيسات جديد هسته‌اي در روستاي آنها واقع نشده است؛ آنها فكر مي‌كنند كه مركز هسته‌اي فردو در ارتفاعات كوه‌هاي «كلاه‌‌سفيد» واقع شده است.
حسن بخشي، دهيار فردو نيز درباره تاسيسات هسته‌اي فردو مي‌گويد: «پس از اعلام نام فردو به عنوان تاسيسات جديد هسته‌اي در قالب يك گروه به وسيله موتوسيكلت به ارتفاعات پيمال و كلاه‌سفيد فردو رفتيم چرا كه شايعه شد در نزديكي قله كوهي كه به‌عنوان مركز رصدخانه از آن استفاده مي‌شود، تاسيسات هسته‌اي وجود دارد. گروه ما هرچه بيشتر جست‌وجو مي‌كرد، كمتر مي‌يافت و در آن رصدخانه واقعا وسايل نجومي بود و براي حفاظت از آن وسايل، سربازي حضور داشت. حتي دكل مخابراتي و منابع آب نيز براي استفاده در اين رصدخانه بود و هيچ خبري از تاسيسات هسته‌اي نبود. عكس‌هايي كه در اينترنت و شبكه‌هاي خارجي منتشر شده نيز از همين رصدخانه بوده و واقعي نيستند». براي رفتن به ارتفاعات كلاه‌سفيد و بازديد از رصدخانه فردو مجبور مي‌شويم از موتوسيكلت استفاده كنيم چرا كه راه كوهستاني و صعب‌العبوري را در پيش داريم. مجتبي عسگريان از اهالي فردو كه راه رصدخانه را مي‌داند به ما كمك مي‌كند و اين راه كوهستاني 30 كيلومتري را پشت سر مي‌گذاريم. در چند كيلومتري رصدخانه تابلويي قرار دارد كه در آن نوشته شده «رصدخانه ملي ايران، منطقه بسته، ورود افراد متفرقه ممنوع». به اعتبار عسگريان كه از افراد بومي است وارد منطقه مي‌شويم اما در كمال ناباوري متوجه مي‌شويم هيچ‌كس در آن قرار ندارد و به راحتي به محدوده رصدخانه مي‌رسيم. يك برجك رصدخانه، يك منبع آب، يك ساختمان معمولي كه در آن وسايل نجومي قرار دارد و يك دكل مخابراتي همه آن چيزي است كه مشاهده مي‌كنيم و هيچ اثري از هيچ موجود زنده‌اي در آن نزديكي نيست. عسگريان مي‌گويد شبكه‌هاي غربي اينجا را نشان دادند و گفتند تاسيسات هسته‌اي جديد ايران در اينجاست. در بين راه معادن غيرفعال سنگ‌هاي باريت را نيز مشاهده كرديم. ارتفاعات كلاه‌سفيد داراي آب و هوايي بسيار سرد بود و مجبور شديم با وجود تابش آفتاب از لباس گرم استفاده كنيم.

«فردو» در فردو نيست
تاسيسات جديد هسته‌اي فردو، در فردو وجود ندارد، اما چرا اين مركز جديد انرژي هسته‌اي به نام اين روستا نام‌گذاري شده است؟ دهيار فردو به اين سوال پاسخ مي‌دهد: «مردم فردو از زمان قيام امام خميني (ره) در سال 1342، از ايشان حمايت كردند و پس از دستگيري رهبر كبير انقلاب از فردو با پاي پياده به سوي قم حركت كرده و قيام كردند. پس از پيروزي انقلاب نيز مردم بي‌ادعاي فردو از انقلاب، امام (ره) و اسلام حمايت كردند و در غائله كردستان 50 رزمنده به فرماندهي شهيد جعفر حيدريان از فردو به اين منطقه اعزام شدند. در جنگ تحميلي نيز بسياري از جوانان فردو به جبهه اعزام شدند. حتي فردويي‌هايي كه مهاجرت كرده و به شهرها رفته بودند نيز به روستا آمده و از اينجا به جنگ اعزام شدند و در نهايت فردو 104 شهيد و 250 جانباز تقديم انقلاب كرد. اينكه در برخي از خبرگزاري‌ها عنوان شده بود فردو 151 شهيد دارد اشتباه است. اين روستا 104 شهيد دارد و 4 جانباز شيميايي نيز به خيل شهدا پيوستند، اما هنوز در آمار بنياد شهيد وارد نشده‌اند. فردويي‌ها در طول اين 30 سال نشان داده‌اند كه نه‌تنها در زمان انقلاب يا جنگ تحميلي بلكه در همه دوران‌ها پشتيبان انقلاب و رهبر هستند و اگر تاسيسات هسته‌اي در فردو بود نيز ناراحت نمي‌شدند. به علت اين رشادت‌هاست كه نام تاسيسات جديد هسته‌اي را فردو گذاشته‌اند».

فردو مثل شمال
فردو يك روستاي گردشگري است كه حالا همه جهان آن را مي‌شناسد؛ روستايي كه قبل از جهاني شدن هم مورد توجه شهرنشينان قمي قرار گرفته بود و اين را مي‌توان از ويلاهايي كه در آن احداث شده فهميد. مجتمع‌هاي تفريحي كشتي آبي، دشت بهشت و كوه سنگي نيز از سال‌ها قبل به گردشگراني كه به فردو مي‌آيند خدمات ارائه مي‌كنند. پيش‌بيني اينكه فردو بيش از پيش پذيراي ميهمانان غيربومي بيشتري باشد زياد سخت نيست. حسن بخشي در اين باره مي‌گويد: «در روزهاي آخر هفته فردو بسيار شلوغ شده و ترافيك سنگيني ايجاد مي‌شود. همچنين ماهانه حدود يكهزار كوهنورد به ارتفاعات «برف‌انبار» فردو مي‌روند. پيش‌بيني مي‌كنيم به علت آب و هواي بسيار مطبوعي كه روستا دارد و حالا بسياري از هم‌ميهنان ما نيز به وجود يك منطقه خوش آب و هوا در مجاورت كوير پي برده‌اند، رشد گردشگري فردو افزايش يابد و حتي از شهرهاي شمال كشور نيز بيشتر ميهمان وارد شود. ويلاهايي كه در اينجا ساخته خواهد شد، افزايش مي‌يابد و همين امر موجب خواهد شد نياز به فضاي تفريحي و خدماتي نيز افزايش پيدا كند». دهيار فردو مي‌افزايد: «ما هم‌اكنون هم نيازهاي فراواني داريم. كوهنوردان از ابتدايي‌ترين امكانات گردشگري مثل يك كمپ ابتدايي محروم هستند. ما هنوز آب سالم آشاميدني نداريم و زمينه حمايت و ارائه تسهيلات به سرمايه‌گذاراني كه قصد دارند در فردو سرمايه‌گذاري كنند، فراهم نشده است. خيلي‌ها دوست دارند كه در فردو سرمايه‌گذاري كنند اما عدم حمايت از آنها موجب شده كارهاي عمراني و خدماتي به كندي پيش برود». بخشي مشكلات فردو را اينچنين توضيح مي‌دهد: «خوشبختانه سياست دولتمردان ما تثبيت جمعيت روستايي و عدم مهاجرت است، اما جوانان فردويي به علت اينكه اشتغال وجود ندارد در حال مهاجرت هستند. ما مي‌توانيم با استفاده از اين فرصت به دست آمده براي جوانان اشتغال ايجاد كنيم و مانع مهاجرت آنها شويم».

سايت هسته‌اي جديد كجاست؟
طبق اعلام منابع خبري، سايت جديد هسته‌اي ايران بين تهران و قم در يكصد كيلومتري پايتخت واقع شده است. اين بدان معناست كه سايت هسته‌اي جديد ايران بايد در فاصله 30كيلومتري شمال قم قرار داشته باشد. اين در حالي است كه فردو در 47 كيلومتري جنوب قم و در فاصله 177 كيلومتري تهران واقع شده است. براي كسب اطلاع از سايت جديد هسته‌اي ايران كه به نام «فردو» نامگذاري شده به پادگان نيروي زميني ارتش، پادگان سپاه پاسداران به نام مصطفي خميني و پادگان نيروي هوايي ارتش در كوشك نصرت قم رفتيم اما خبري از تاسيسات هسته‌اي نبود. در ادامه جست‌وجو به منطقه‌اي در شرق درياچه «حوض سلطان» كه به علت شوره‌زار بودن سفيد است، رسيديم. در آنجا يك پادگان قديمي در كنار كوه قرار دارد، اما دژبان‌هاي حاضر در فاصله 4 كيلومتري آن اجازه ورود به پادگان را نمي‌دهند.
به گفته يكي از مسؤولان، تاسيسات جديد هسته‌اي در عمق كوهي احداث شده كه هيچ‌ عمليات‌ نظامي توانايي تهديد آن را ندارد. جزئيات موقعيت دقيق جغرافيايي اين سايت هسته‌اي را به علت حفاظت از اطلاعات امنيتي منتشر نمي‌كنيم، اما نامگذاري اين مركز غني‌سازي به نام «فردو» موجب سردرگمي بسياري از منابع خبري خارجي شد. برخي از منابع خبري اين سايت هسته‌اي را در فاصله 177 كيلومتري تهران و در روستاي فردو مي‌دانستند و درباره آن تحليل‌هاي بسياري نوشتند. برخي ديگر اين سايت جديد هسته‌اي را در فاصله 30كيلومتري تهران دانسته و برخي ديگر آن را در 30 كيلومتري قم. از زماني كه ايران از وجود دومين تاسيسات هسته‌اي خود خبر داده، بسياري از منابع خبري آن را با نام «سايت هسته‌اي قم» عنوان مي‌كردند، اما در ششم مهرماه روابط عمومي و اطلاع‌رساني سازمان انرژي اتمي ايران، در اطلاعيه‌اي اعلام كرد نام تاسيسات هسته‌اي اعلام شده اخير اين سازمان، فردو (fordo) است كه به اشتباه در رسانه‌ها، سايت قم اعلام شده است. اين اطلاعيه موجبات سردرگمي بسياري از رسانه‌ها را فراهم كرد. به عنوان مثال «لس‌آنجلس‌ تايمز» درباره مكان سايت جديد هسته‌اي نوشت: «‌ اين تأسيسات جديد در 19 مايلي شمال شهر قم قرار دارد»، اما رويترز اعتقاد دارد سايت هسته‌اي فردو در جايي ديگر است:«اين تأسيسات در تونل‌هاي عميق داخل يك كوه واقع در يكي از پايگاه‌هاي سابق موشكي سپاه پاسداران قرار دارد. بر اساس تصاوير ماهواره‌اي كه در اينترنت منتشر شده، اين تأسيسات حدود 160 كيلومتري جنوب تهران در منطقه فردو در جنوب شهر قم واقع شده است!» و جالب اينكه روزنامه گاردين اعتقاد ديگري دارد:« اين سايت در شمال شرق شهر مذهبي قم قرار دارد و پيش از آن محل استقرار موشك‌هاي ضدهوايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي بود‏.‏ تصاوير ماهواره‌اي غرب نشان مي‌دهد ايران در سال ‏2006‏ ساخت دومين مركز غني‌سازي اورانيوم خود را آغاز كرد!‏» به هر حال بايد به منابع خبري بابت گيج شدنشان حق داد چرا كه ايران با ابتكاري تاريخي با نامگذاري به شيوه‌اي نوين موجب شد محل تاسيسات جديد هسته‌اي به صورت معما درآيد. احتمالا در تاريخ سوم آبان ماه كه بازرسان انرژي اتمي از سايت جديد بازديد مي‌كنند، اين معما حل شود.

فردو، مقاوم در برابر بمباران
سايت جديد هسته‌اي ايران يك ويژگي خاص دارد و آن اينكه در عمق زمين و در كنار كوهي قرار گرفته كه آن را در برابر هرگونه تهديدي بيمه كرده است، به گونه‌اي كه رئيس سازمان انرژي اتمي اين مساله را به صراحت اعلام كرد. علي‌اكبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي در اين‌باره مي‌گويد: «ما هميشه با تهديدهاي دائم روبه‌رو هستيم و روزي نمي‌گذرد كه با تهديد روبه‌رو نباشيم و اقدامات انجام شده در اين‌باره (احداث سايت جديد) احتياط‌آميز است يعني سازمان انرژي اتمي بايد درباره اين تهديدها جدي عمل كند، هر چند ما تهديد را به اين مفهوم كه رخ خواهد داد، در نظر نمي‌گيريم اما بايد براي بدترين شرايط آماده باشيم. ما هم‌اكنون 2 نوع پدافند اكتيو (پدافند هوايي) داريم و ديگري پدافند غير‌عامل است كه پدافند غير‌عامل انعكاس ظهورش در ايجاد تاسيسات اضافي و زير‌زميني به منظور حفاظت از منابع انساني و تجهيزات حساس خواهد بود كه اين موضوع را در مجموعه تاسيسات فردو پيش‌بيني كرده‌ايم. با توجه به حساسيت‌هاي غني‌سازي، تصميم گرفته شد محلي را كه در مقابل هرگونه حمله‌اي مقاوم باشد، تامين كنيم تا تجهيزات حساس به آنجا منتقل شود. براي حفاظت از نيروهاي انساني و همچنين تامين سلامت آنان پيش‌بيني‌هاي لازم صورت گرفته است، به همين علت محلي براي اين منظور پيش‌بيني شد و تاسيسات جديد به اين منظور است كه دشمن بداند‌ جمهوري اسلامي ايران با اراده و اصراري كه دارد اجازه نخواهد داد براي لحظه‌اي فعاليت‌هاي هسته‌اي‌اش متوقف شود».
به گفته برخي تحليلگران بين‌المللي، تاسيسات مقاوم و جمع و جور فردو، تاسيسات عظيم نطنز را از حمله مصون مي‌كند يعني غربي‌ها مي‌دانند اگر تهديدي متوجه نطنز شود، در ايران يك «فردو»ي غير قابل دسترس وجود دارد كه مي‌تواند هر نوع حمله‌اي را به ضد خودش تبديل كند و اين «نقض غرض»، نظنز را هم امن امن مي‌كند.

جهاني شدن
فردو ديگر فقط روستايي زيبا با مناظر منحصر به فرد نيست بلكه هم‌اكنون به يكي از خبرسازترين كلمات در جهان تبديل شده است. سايت جديد هسته‌اي قصد دارد قدردان خون شهداي روستايي باشد كه رشادت رزمنده‌هاي آن در جنگ تحميلي شهره بود. حالا فردويي كه در ميان روستاهاي كشور بيشترين شهيد را به انقلاب اهدا كرده، جهاني شده است. فردويي‌ها اميدوار هستند حداقل نامي كه براي تاسيسات هسته‌اي جديد گذاشته شده بتواند توجه مسؤولان به اين را روستا جلب كند، كاري كه با نامگذاري اين مركز هسته‌اي آغاز شده است.

منبع: وطن امروز