گزارشي از عملكرد سايت فيس بوك
اگرچه شمار افرادي كه در ايران از اينترنت استفاده ميكنند، نسبت به جوامع پيشرفته، كمتر است؛ اما در ميان آنها كم نيستند كساني كه از فيسبوك استفاده ميكنند. تب فيسبوك البته با توجه به شرايط سياسي اخير كشور، بالا رفته و به شمار استفادهكنندگان از آن اضافه شده است.
فيسبوك چيست؟
فيسبوك (Face book) يك سايت اجتماعي است كه از سوي سازنده جوان خود، «مارك زاكربرگ» در چهارم فوريه سال دوهزاروچهار راهاندازي شد. وي متولد 1984ميلادي در شهر نيويورك آمريكا است. شعبه مركزي فيسبوك، در كاليفرنيا قرار دارد و از قوانين دولت آمريكا پيروي ميكند. اين سايت اكنون از نظر تعداد كاربر عضو و از نظر كارشناسان، در زمينه سايتهاي اجتماعي، برتر از «ماي اسپيس» و امثال آن است. در حقيقت، در زمينهكاري خود، سايت شماره يك محسوب ميشود.
مارك زاكربرگ سايت فيسبوك را از اتاق خود در دانشگاههاروارد طراحي و در تاريخ چهارم فوريه 2004بهعنوان يك وبسايت اجتماعي مخصوص دانشجويان اين دانشگاه راهاندازي كرد؛ اما سايت او فراتر از محدوده دانشگاه و دانشجويان آن، خيلي سريع مورد توجه قرار گرفت و چنان محبوب شد كه تا آخر هفته دوم راهاندازي آن، بيش از نيمي از دانشجويان در اين سايت نامنويسي كرده بودند و از آن بهعنوان راهي براي ارتباط با يكديگر استفاده ميكردند. چنانكه در كوتاه مدت، ميليونها نفر در همان چند ماه اول، به عضويت آن در آمدند و يك شبكه اجتماعي بسيار گسترده، وسيع و با نفوذ را بنيان نهادند.
از هاروارد تا ساير دانشگاه ها
پس از موفقيت چشمگير اوليه، زاكربرگ تصميم گرفت كارش را گسترش دهد. بنابراين، او در اين راه از هماتاقي خود، «داستين موسكوويتز» (Dustin Moskovitz) كمك گرفت. آن دو ابتدا سايت را براي دانشگاههاي استنفورد، كلمبيا (Columbia) و ييل راهاندازي كردند. سپس چندين دانشگاه ديگر در ايالت بوستون را نيز به اين سايت مجهز كردند. تا آغاز تابستان همان سال، فيسبوك از سوي هزاران نفر در بيش از چهلوپنج دانشگاه استفاده ميشد. در همان موقع، زاكربرگ همراه چند نفر از دوستان خود كه او را در اداره سايت كمك ميكردند، به پالو آلتو كاليفرنيا رفت و در آنجا خانهاي كوچك اجاره كرد. اين خانه اولين محل كار رسمي آنها بود. رفتن زاكربرگ به كاليفرنيا، مقدمه آشنايي او با اولين سرمايهگذار فيسبوك يعني «پيتر ثيل» بود.
اكنون فيسبوك تشكيلات اداري مجهزي شامل هفت ساختمان در پالو آلتو و صدها نفر كارمند دارد و زاكربرگ آن را يك اردوگاه شهري مينامد. طبق آمار غيررسمي، حدود دويستميليون نفر در جهان، عضو آن هستند. اين سايت اكنون پرمخاطبترين وب سايت اجتماعي جهان است.
استفاده از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها نظير فيسبوك در كشورهاي مورد بررسي با رشد حدود پنج درصدي از شصتويك به شصتوهفت درصد رسيده؛ اما ميزان اين رشد در كشورهاي مختلف، متفاوت است. آلمان با دوازده درصد، انگلستان با دهدرصد و ايتاليا و اسپانيا با همين حدود، بيشترين رشد استفاده را داشته اند. در ميان كشورهاي بررسي شده، كاربران برزيل همچنان صدرنشين استفاده از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها هستند و بيش از هشتاددرصدشان از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها استفاده مي كنند. بعد از برزيل به ترتيب اسپانيا، ايتاليا، ژاپن، انگلستان، آمريكا، فرانسه و استراليا بيشترين كاربران را دارند و آلمان و سوئد با پنجاهويك درصد، در انتهاي جدول قرار گرفته اند.
پول فيسبوك از كجا تأمين ميشود؟
اين سؤال مطرح ميشود كه هزينههاي فيسبوك از كجا و چگونه تأمين ميشود. در اينباره بد نيست بدانيد كه اين سايت شيوه جديدي را براي جذب كاربران به تبليغات انتخاب كرده است. اين سايت برخلاف سايرين كه يك آگهي را در بالا يا گوشه صفحه اصلي نشان مي دهند، بيشتر به معرفي محصولات مي پردازد. به اين معني كه كاربر با هربار مراجعه به صفحه خود، در گوشه صفحه پيامي را مي بيند كه از او دعوت مي كند تا هوادار يك محصول شود. البته در فيسبوك علاوهبر محصولات، كاربران مي توانند طرفدار بازيگران، كارگردانان، موسيقيدانان، ورزشكاران، شخصيت هاي سياسي، فيلسوفان، شاعران، فيلم ها و كارتون ها نيز شوند كه براي هر كدام يك توضيح نيز آمده است؛ اما مهمترين بخش آن مربوط به آگهي محصولات است كه به طور غيرمستقيم تبليغ مي شوند. فيسبوك همانگونه كه از كاربران دعوت مي كند تا به عنوان هوادار افراد ثبتنام كنند، مي خواهد كه هوادار يك محصول نيز باشند.
مارك زاكربرگ، مدير فيسبوك، معتقد است كه با شيوه جديدي از تبليغات مختلط كار مي كند. به عنوان مثال، آنها از كاربران خود مي پرسند كه كدام رنگ از رنگ هاي محصولات يك شركت را ترجيح مي دهند؟ در حقيقت كاربران با رأيدادن به يك مارك، به طور غيرمستقيم خود آن را تبليغ مي كنند. يا فاير فاكس با در اختيار گذاشتن بخشي از تم هاي خود در اين سايت، بهكاربران اجازه استفاده از آنها را داده و به اين شكل هوادار بهدست مي آورد.
اين در حالي است كه يك زن مسئوليت بخش آگهي هاي فيسبوك را برعهده دارد. سندبرگ كه پيش از اين پيشگام آگهي هاي تبليغاتي در گوگل بود و بعد به فيسبوك پيوست، براي توجيه جدا شدن خود از گوگل اعلام كرد كه با وجود مشكلات اقتصادي و كسادي بازار تبليغات، درآمد ها رو به افزايش بوده و اين به تبليغات آنلاين ساير سايت ها صدمهزده است. او شايعه اي نيز ساخت كه شركت، مطالبات و خواسته هاي آگهي دهندگان را از هر نظر تأمين نمي كند و به همين دليل است كه ترجيح مي دهند از سايت هاي ديگر و سرورهايي غير از گوگل استفاده كنند.
از سوي ديگر، فيسبوك اخيرا روش تبليغي جديدي را معرفي كرده كه به شركت ها اين فرصت را مي دهد تا با توجه به ويژگي هاي جغرافيايي، آگهيهايشان را به زبان افراد آنجا ارايه دهند. بنابراين، يك آگهي دهنده مي تواند يك پيام تبليغاتي را به زبان لاتين براي جامعه آمريكايي بسازد و همان را به زبان فرانسوي در كشور هاي فرانسه زبان ارايه دهد.
«آل كادنا» كه تبليغاتي را براي محصولات نستله، سوني و هوندا طراحي كرده، معتقد است: «پيش از اين، آگهي دهندگان به تبليغات يكطرفه عادت كرده بودند كه از سوي آگهي دهنده شروع مي شد؛ اما مخاطبان مي خواهند با آگهي دهنده ارتباط متقابل داشته باشند. فيسبوك اين امكان را نه تنها در يك ايالت، بلكه در همه جهان فراهم آورده است.»
كارشناسان تبليغات معتقدند با وجود همه مشكلات پيش روي فيسبوك و حواشي مربوط به وضعيت اقتصادي سايت ها، نشان و علامت اين سايت در آينده بيانگر شيوه اي از تبليغات فعل و انفعالي خواهد بود. با اين حال، به نظر ميرسد كمپاني حمايتكننده از فيسبوك نقش عمدهاي در تأمين هزينههاي اين سايت و ادامه حيات آن دارد.
فيسبوك در انتخابات رياستجمهوري ايران
طبق آمار غيررسمي، نزديك به صدوپنجاههزار نفر در ايران عضو فيسبوك هستند. اگر در دوره قبلي رياستجمهوري هر كدام از نامزدها يك وب سايت اصلي و يكي دو وب سايت هوادار داشتند، در اين دوره هر كدام از آنها چند وب سايت هوادار، چند وب سايت خبري و شمار فراواني وبلاگ داشتند. حاميان هريك از چهار نامزد انتخاباتي، در فيس بوك، توييترو فرند فيد (سايت هاي اجتماعي) فعال شدند و هركدام به سهم خود تلاش كردند تا نشان دهند نامزدهاي ديگر چيزي در چنته ندارند و نامزد مورد نظر آنها، گزينه خوبي است.
در ميان اين سه شبكه اجتماعي، فيسبوك نقش پررنگتري ايفا ميكرد و نبايد نقش اين سايت در انتخابات را فراموش كرد. استفاده از فنآوريهاي مدرن به اين دليل است كه اين ظرفيت را دارند كه پيام ها را از سوي افراد مختلف از طريق بلوتوث، ايميل و پيام هاي متني تكثير كنند و از اين طريق هواداران بيشتري به فيسبوك دعوت شوند.
فنآوري بلوتوث به شكل گسترده اي براي ارسال فيلم هاي سخنراني و اسلايدهاي عكس استفاده مي شد . هواداران يكي از نامزدها حدود بيست صفحه در فيسبوك باز كرده بودند كه نزديك به دههزار نفر در آن عضو بودند. يكي از صفحاتي كه در فيسبوك باز شده با عنوان «شرط مي بندم كه مي توانم يك ميليون نفر مخالف ... را پيدا كنم»، بيش از شصتهزار عضو جذب كرده بود. فيسبوك در روز انتخابات در صفحه اصلي كاربران يك نظرسنجي قرار داد با اين مضمون كه شما رأي داديد. با كليك كردن روي گزينه مورد نظر، يك عدد به كانتر اضافه مي شد؛ چيزي در حدود پانزدههزار نفر در اين نظرسنجي شركت كرده بودند. يكي از ابزارهاي اطلاعرساني بهخصوص در روزهاي آشوب، گروهها و صفحههايي بود كه تحت نام فعالان سياسي درست شده بود. چنين گروههايي نقش مهمي در ايجاد شايعات داشتند. انجام تجمعات بدون مجوز نيز در آنها بهطور مرتب اطلاعرساني ميشد؛ حتي در برخي كانالهاي ماهوارهاي، به اخبار منتشر شده در صفحه يكي از نامزدها در فيسبوك استناد ميشد. اينگونه بود كه فيسبوك نقش خاصي در انتخابات دهمين دوره رياستجمهوري ايران ايفا كرد؛ نقشي كه در گذشته به اين شدت ديده نميشد.
در واقع، اين سايت تبديل به مركزي جهت انتشار اخبار اغتشاشات شده و مورد توجه رسانه هاي برانداز نيز قرار گرفته بود. به نظر مي رسد ميتوان وقايع پس از انتخابات را مرتبط به تبي دانست كه در بهره مندي از اين سايت شيوع يافته بود؛ تب فيسبوكي
منبع: پنجره