آشوب‌هاي توئيتري
شبكه‌هاي سازمان يافته اينترنتي به‌منظور ايجاد آشوب‌هاي موسوم به توييتري در كشورها است.
پايگاه اينترنتي مؤسسه تحقيقاتي هريتيج گزارشي به قلم جيمز.جي.كارافانو (James jay carafano ) پژوهشگر ارشد مطالعات امنيت ملي موسسه تحقيقاتي هريتيج امريكا كه داراي 25 سال سابقه خدمت در ارتش امريكا تا درجه سرهنگ دومي است، منتشر كرد كه به نقش شبكه‌هاي اجتماعي و اينترنتي در حوادث پس از انتخابات ايران اختصاص دارد.
در ابتداي اين پژوهش كه با عنوان "آشوب آفريني توييتر " آغاز مي‌شود، به نقل از "جيم فيليپس، كارشناس خاورميانه بنياد هريتيج ادعا شده است: "انتخابات ايران يك همه پرسي درباره رياست جمهوري غرق در مشكلات احمدي نژاد بود؛ رياست جمهوري كه نارضايتي اقتصادي، انزواي بين المللي و محدوديت در زمينه آزادي فردي را به دنبال آورده بود. "
در ادامه اين گزارش كه با نگاه جهت‌دار منفي نسبت نظام جمهوري اسلامي در مهار بحران پس از انتخابات منتشر شده، افزوده شده است: "احمدي نژاد خود را پيروز انتخابات اعلام كرد و تظاهرات بزرگي چند روز بعد از اتنخابات به راه افتاد و مردم با ماموران امنيت درگير شدند. "
مطالعه اين پژوهش فارغ از جهت‌گيري آن عليه جمهوري اسلامي، نشان‌دهنده شبكه‌هاي سازمان‌يافته اينترنتي به‌منظور ايجاد آشوب‌هاي موسوم به توييتري در كشورها است و انتشار آن در قالب اعتراف به دخالت از طريق سازماندهي در شبكه اينترنت است.
اين پژوهش در ادامه ادعا مي‌كند:
دولت كوشيد تا جريان اطلاع رساني عمومي را مهار كند:
ايجاد اختلال در شبكه تلفن‌هاي همراه، اينترنت، شبكه‌هاي ماهواره اي
در برابر اقدامات محدود كننده دولت، مردم به ابزاراي شبكه‌هاي اجتماعي روي آوردند و از خدمات رساني گسترده اين ابزارها بهره بردند.
مردم از اين فن آوري‌هاي وب2 حداقل در 4 زمينه استفاده كردند:
خبرنگاري خياباني
بسيج كردن ايراني‌هاي مقيم خارج
سازماندهي فعالان سياسي
راه اندازي جنگ اطلاعاتي
شبكه‌هاي اجتماعي
شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توانند: فعاليت‌هاي اعتراض آميز سازماندهي كرده و در اطلاع رساني روند رويدادها نقش آفريني كنند.
اي.ميل، فيس بوك، توييتر، ماي اسپيس، ويكيپديا، يوتيوب در مجموع web2 ناميده مي‌شوند.
ترول‌ها (trolls): كاربراني كه در تالارهاي گفت و گو و در ميان بحث در موضوعات جدي، پيام‌هاي نامربوط، توهين آميز، تشنج زا و تحريك آميز ارسال مي‌كنند.
اخلالگران اينترنتي (vandals): هكرها، حمله كنندگان به سايت‌ها و خرابكاران اينترنتي.
حساب زاپاسي‌ها (sock puppets): كاربراني كه يك يا چندين رمز عبور زاپاسي دارند كه از آن براي موارد غيرقانوني و نامشروع نظير كلاهبرداري، جعل هويت، تقلب در راي گيري سايت‌ها و... استفاده مي‌كنند.
اين گروه‌ها تلاش كردند تا شايعه پراكني كنند، گزارش‌هاي كاذب را گسترش دهند و بدين ترتيب مبارزات خياباني را به مبارزات كلامي تبديل كنند.
خبرنگاري خياباني
خبرنگاري خياباني به تهيه اخبار يا جويا شدن نظرات مردم، از سوي خبرنگاران غيرحرفه‌اي اطلاق مي‌شود و به 2 شيوه صورت مي‌گيرد:
اول. خبرنگاران خياباني، گزارش‌ها، تصاوير، فيلم‌ها و اطلاعات خود را به سايت‌هاي خبري مشهور مي‌فرستند تا به صورت حرفه اي ويرايش و تدوين شوند. فاكس نيوز و ماي اسپيس وب سايت‌هايي دارند به اسم ureport (شما گزارش دهيد)
دوم. خبرنگاري در شكل خبرنگاري شهروندي بروز مي‌كند كه در آن مضامين خبري از سوي پديدآورندگان در وب سايت‌هاي شخصي (يا غير رسمي) ارائه مي‌شوند.
به گزارش mediaweek از 13 تا 17 ژوئن (23 تا 27 خرداد) سايت Ireport.vom (كه توسط سي.ان.ان اداره مي‌شود اما در بالاي سايت اين مساله تكذيب شده است)، 1600 گزارش از شهروندان ايراني دريافت كرده است؛ در اين مدت 3 هزار نفر ديگر هم در اين سايت عضو شدند.
خبرنگار خياباني موجب مخالفت مردم با حكومت و افزايش نارضايتي اجتماعي در ايران شد.
خبرنگاري خياباني ساعتي پس از سخنراني احمدي نژاد به مناسبت پيروزي در انتخابات آغاز شد.
ميدان نبرد اينترنتي
اتحاديه بين المللي مخابرات (ITU) در سال 2008 ميلادي تقريباً 31 درصد ايراني‌ها به اينترنت دسترسي دارند:
ايران پس از اسرائيل در رتبه دوم قرار دارد
تقريباً 98 درصد سايت‌هاي اينترنتي در ايران سانسور مي‌شود
ايراني‌ها به اينترنت بيش‌تر از رسانه ملي اعتماد دارند
ميزان وبلاگ‌هاي فارسي بين 20 تا 70 هزار بلاگ است
وبلاگ لس آنجلس تايمز از بيروت:
ايران در ابتدا فيس بوك را بست، چون مي‌ترسيدند كه سازمان‌هاي جاسوسي از اين سايت براي عضوگيري يا فعالان سياسي از آن براي سازماندهي اعتراضات مردمي استفاده كنند.
در توييتر، teitspam ايجاد شد كه كاربران خود را تشويق مي‌كرد كه اشرار اينترنتي را شناسايي و سپس كاربري‌شان را باطل كند.
ماموران احتمالي ايران، عنوان صفحه اي بود كه اين سايت ايجاد كرد كه از كاربران مي‌خواست تا با بحث و تبادل نظر با يكديگر مشخص كنند كه چه افرادي مأمور دولت هستند تا مديران سايت به سرعت كاربري اين افراد را باطل كنند.
علي‌رغم محدوديت‌هاي متعدد، شبكه‌هاي اجتماعي همچون توئير به وب سايت‌هاي خاصي محدود نمي شوند كه نتوان با استفاده از فيلترينگ به آنها دسترسي پيدا كرد.
2 روش عبور از فيلترينگ:
روش اول استفاده از وب سايت‌هاي ميانجي؛ مثلاً كاربران توييتر مي‌توانند از خدمات اينترنتي در سايت‌هاي ديگري هم چون twitterfall استفاده كنند و از آدرسي ديگر وارد توييتر شوند.
روش دوم استفاده از سرور پروكسي است. در اين روش شما از طريق كامپيوتر ديگري كه نقش يك واسطه را ايفا مي‌كند، مسيريابي مي‌كنيد و به اطلاعات لازم دسترسي پيدا مي‌كنيد.
راه اساسي براي كنترل اينترنت، بستن كل اينترنت است كه دولت ايران به دليل هزينه‌هاي بسيار بالاي آن و اخلال در كليه خدمات اقتصادي و دولتي آن را انجام نداد.
بسيج كردن ايرانيان مقيم خارج
در سال 2006 بين 4 تا 5 ميليون ايراني در جهان پراكنده بودند.
بنياد سياست مهاجرت (migration policy institute):
جمعيت ايراني‌هاي مهاجر به شدت ناهمگون است و انگيزه‌هاي آنها داراي تفاوت‌هاي متعددي است.
امريكا رتبه اول و پس از آن كانادا، آلمان، سوئد و اسرائيل قرار دارند.
امريكا 3 برابر كانادا، ايرانيان را در خود جاي داده است.
در اوركات ourkat در 2005، 4،11 ميليون كاربر وجود داشت كه 340 هزار نفر از آنان ايراني بودند و در فهرست كاربران ايراني‌ها در رديف سوم قرار داشتند.
سازماندهي فعالان سياسي
به دليل آن كه اطلاعات منتشر شده در وب بسيار محدود بود، ايرانيان از فعالان سياسي خارج از كشور خواستند تا صداي آنان را به گوش جهان برساند:
بدين ترتيب وبلاگ‌هاي فيلترشكن و نرم افزارهاي عبور از فيلترينگ بسياري روي اينترنت قرار گرفت.
طرح ابتكاري ترجمه براي معترضان ايراني نيز ابداع شد و پايگاه‌هاي نظير ويكيپديا با سرعتي قابل توجه امكان ايجاد صفحات تازه و مسيريابي براي آنها را فراهم مي‌كردند.
گسترش اطلاعات درباره ايران شگفت آور بود و در برابر جست‌وجوي تركيب iran election protests بيش از يك ميليون نتيجه به دست مي‌آيد.
راه اندازي جنگ اطلاعاتي
افزون بر تسهيل خبرنگاري و سازمان دهي فعالان سياسي، مي‌توان از ابزارهاي شبكه اي براي به راه انداختن جنگ اطلاعاتي نيز استفاده كرد:
با اينترنت، علاوه بر گسترش اطلاعات مي‌توان اطلاعات را تحريف يا دستيابي به دانش را محدود كرد.
شناسايي و بستن كاربري برخي كاربران تا نشر اخبار كذب و شعارهاي توخالي افزون بر مبارزه با شايعه پراكني از سوي دولت ايران، كاربران از ابزارهاي اجتماعي براي سازماندهي به وب سايت‌هاي دولتي استفاده كردند:
حملات عدم سرويس دهي؛ ايجاد ترافيك و راه بندان مجازي براي اخلال در دسترسي
اخلال در نرم افزار يا سرور پايگاه‌هاي ايراني
توزيع نرم افزارهاي مخرب
درس‌ها و پيام‌ها
موقعيت جغرافيايي
اكثر ايراني‌ها هنوز از دسترسي به اينترنت پر سرعت محروم هستند.
كنترل شديد رسانه ملي و ميا ايرانيان براي ايجادفضايي خودماني تر در اينترنت.
كشورهايي كه جمعيت مقيم خارج آنها بالاست (نظير مراكش، مصر، تركيه، فيليپين و...) مي‌توانند شاهد رفتارهاي مشابه باشند.
2. بي طرفي اينترنت
هيچ گروهي در اينترنت به طور كامل آسيب ناپذير نيست، اما سوال اين است كه امتياز اين ابزار به نفع دولت ايران بود يا مخالفان؟
جان پالفري، بروس اتلينگ و رابرت فاريس/ مقاله واشنگتن پست:
در جوامع استبدادي، توانمندي‌هاي فيس بوك يا توييتر بسيار محدود است.
دولت مي‌تواند به راحتي فضاي مجازي را محدود كند.
آزادي سر و صدا در اينترنت مي‌تواند نقش يك سوپاپ اطمينان را براي رژيم ايفا كند.
رژيم‌هاي سركوبگر مي‌توانند از اينترنت در جهت منافع خود و تبليغ شعارهايشان استفاده كنند.
دولت ايران از همه اين امتيازها بهره برد و توانست بر بحران فائق آيد.
صحنه نبرد در فضاي مجازي، ثابت و تغيير ناپذير نيست و هميشه بايد فضا را مجموعه اي از عمل‌ها و عكس العمل‌ها بدانيم.
3. انعطاف پذيري بالاي شبكه وب
با وجود محدوديت پهناي باند در ايران، حملات هكري هر 2 طرف و تقاضاي روز افزون جهاني براي اخبار ايران، اينترنت توانست به خوبي دوام آورد.
شركت‌هاي واسطه اي اينترنت در ايران، بخشي از چرخه اقتصادند و اگر ايران اينترنت را به طور كامل مي‌بست، خسارات آن جبران ناپذير بود و حتي مي‌توانست باعث از دست رفتن كنترل رسانه‌هاي عمومي شود.
سياست بازدارندگي در اينترنت در حال شكل گيري است كه غيرقابل اجتناب بودن خسارات وارده به‌هر 2 طرف حمله كننده و حمله شونده است.
تضمين امنيت و انعطاف پذيري اينترنت در برابر خطرهاي طبيعي و فشارهاي انسناي يك ضرورت جهاني است.
4. قوانين كارآمد فضاي مجازي
كلي شركي (clay shirky) در كتاب همه مي آيند (here comes everybody) اصول كارآمد استفاده از ابزارهاي شبكه‌هاي اجتماعي را توصيف مي‌كند:
فناوري‌هاي مورد استفاده بايد كاملاً شناخته شده و معروف باشند/ مثل شناخته شده بودن توييتر براي كاربران ايراني.
استفاده از فن آوري‌ها بايد آسان باشد/ مثل اصل توافق در ويكيپديا كه‌هر كسي مي‌تواند نوشته ديگري را ويرايش كند.
استفاده از فن آوري‌ها بايد براي كاربر منافعي داشته باشد.
5. بحران سوء مديريت
تضمين دقت و اعتبار اطلاعات بسيار مهم است.
وقايع ايران نشان داد كه اخبار خيانت آميز يا اطلاعات نادرست مي‌توانند به اندازه حقايق گسترش پيدا كنند. حذف اخبار ناهمخوان و مخالف مي‌تواند آزادي بيان را مورد خدشه قرار دهد/ مثل twitspam
براي اطمينان از كارآمدي وب2 بايد شبكه‌هاي اينترنتي و كاربراي مطمئن قبل از بحران به وجود آمده باشند.
6. ناكارآمدي واشنگتن
دولت امريكا بر خلاف ظاهر خود نتوانست جز ماجراي توييتر نقش مهمي در بحران ايران ايفا كند.
امريكا در اين بحران فرصت رهبري جهان را به دليل ناكارآمدي برنامه‌هايش در حوزه وب 2 از دست داد.
گام‌هاي بعدي
بايد آماده آينده باشيم:
تمركز بر ارتباطات راهبردي/ ايجاد زيرساخت اهي لازم براي بهبود فعاليت در وب 2
تشكيل كارگروه نخبگان جامعه مجازي/ ايجاد برنامه اي هدفمند و منسج براي فعاليت‌هاي پژوهشي و تربيت مديراني خبر براي مديريت بحران و تاسيس رشته‌هاي گوناگون دانشگاهي در مورد شبكه‌هاي اجتماعي.
مشاركت بخش خصوصي و دولتي/ تمركز بر امكانات بازار آزاد براي ايجاد انعطاف پذيري در اينترنت و مقابله با چلش‌هاي بحران ساز آن.
نتيجه
بحران ايران پيش درآمدي براي عمل گرايي نوين و تغييرات سياسي فراگير در قرن 21 است.
اكنون چالش‌هاي فعاليت در جهان مجازي روشن شده است.
اكنون نيمي از مردم جهان داراي موبايل هستند و احتمالا در عرض چند دهه‌همه مردم جهان موبايل خواهند داشت.
شبكه‌هاي اجتماعي با تمركز بر موبايل در حال رشد هستند.
گزارش خبرنگار "سرويس فضاي مجازي " خبرگزاري فارس