ایرن‏آن

ايران خودرو به عنوان بزرگترين شركت خودروسازي كشور و نقش و تاثير آن بر صنعت و اقتصاد همواره مورد توجه بوده و هست.
منوچهر منطقي كه خود بيش از 6 سال مسئوليت بزرگترين شركت خودروسازي خاورميانه را بر عهده داشت و امروز به عنوان رئيس هيات مديره اين شركت در كنار سمت جديدش براي هواپيماسازي در جريان اخبار و اطلاعات آن قرار دارد، هر چند با اكراه، پاسخگوي سوالاتمان بود.
خصوصيات اخلاقي منطقي و حجب و حيا خاص او باعث شده بود تا بعد از كنار رفتن از مديرعاملي ايران خودرو رغبتي به صحبت كردن نداشته باشد . سوء استفاده از همين خصوصيات اخلاقي بود كه باعث شد سماجت ما تا حدودي نتيجه بدهد و منطقي ، هر چند محدود و با اكراه در مورد مسائل مختلف سخن بگويد. حاصل اين گفت و گو را بخوانيد:

*رانا ارزش توليد كردن را دارد

فارس:يكي از پروژه هايي كه شما روي آن خيلي تاكيد داشتيد توليد رانا بود.بعد از رفتن شما با اين استدلال كه طبق محاسبات اقتصادي ايران خودرو توليد رانا توجيه اقتصادي ندارد پروژه متوقف شد.به نظر شما اين استدلال درستي براي توقف پروژه بود؟
منطقي:محاسبات اقتصادي كه شما اشاره كرديد و در هيئت مديره ايران خودرو مطرح شد در چند جلسه آينده به بحث و بررسي گذاشته مي شود. در مسيري كه براي خودروسازي تعريف كرديم واقعاً رانا ارزش اين را داشت كه به عنوان يك خودرو مطرح باشد، رانا ‌همه ويژگيهاي يك خودروي مدرن را دارد .ما براي اينكه رانا منظر بيروني به روز شده اي داشت باشد از يكسري طراحان خارجي استفاده كرديم.به اعتقاد من رانا ارزش توليد كردن را دارد.

*هيچ فشاري براي زدن سايتهاي داخلي و خارجي نداشتيم

فارس:ايجاد خط توليد در كشورهاي ديگر بحثهاي زيادي را به دنبال داشت؟به نظر نمي رسد اقتصادي باشد. به طور صريح بفرماييد ايجاد اين سايتها به اراده خود ايران خودرو انجام شد يا فشارهاي سياسي باعث شد اين سايتها در كشورهايي مثل سوريه و ونزوئلا و ...ايجاد شود؟
منطقي:نه ، به اين شكل نيست.شما ايتاليا را در نظر بگيريد، اينگونه نيست كه صرفا خودرو فيات را داشته باشد. بيش از 200 تا 300 خودرو ساز كوچك دارد. از نظر اقتصادي هم از ما حساس تر و دقيق‌تر هستند ،چرا اقدام به اين كار كردند؟

فارس:شرايط اين خودروسازها با ما متفاوت است ظرفيت توليد اين شركتها با ما قابل مقايسه نيست، در كشور ما حتي ايجاد خط توليد در شهرهايي مثل مشهد و تبريز و ...جاي سوال داشت ،اين تصور وجود دارد كه اين خطوط هم با سفارش ايجاد شده.
منطقي:به هيچ وجه، اين خطوط با بررسي كارشناسي و اقتصادي بود ، شما پژو فرانسه را نگاه كنيد اين شركت حداقل سه سايت در فرانسه ايجاد كرده. معمولا مقياس توليدي كه براي واحدها در نظر مي‌گيرند توليد حدود 150 الي 200 هزار دستگاه در سال است. ايران خودروي خراسان را بر همين مبنا بنا كرديم.ظرفيت توليد اين پروژه حداقل مورد نظر را رعايت كرده است.
در ايجاد خط توليدهاي جديد توسط ايران خودرو دو نكته را بايد در نظر بگيريد ،يكي ميزان توليد براي خطوط عام است كه همانطور كه بيان شد ظرفيت آن بايد بين 150 تا 200 هزار خودرو در سال باشد و ديگري در مورد خط توليد خودروهاي آبشن دار است كه اين خطوط خاص با ظرفيت 10 تا 15 هزار دستگاه در سال اقتصادي مي شود.هر دوي اين موارد در ايجاد خطوط توليد جديد رعايت شد.

فارس: هيچ فشاري براي ايجاد سايتها داخلي و خارجي وجود نداشت؟
منطقي: خود ايران خودرو با بررسي كه در مورد اين سايت ها مثل سايت خراسان داشت به اين نتيجه رسيد، سايت تبريز‌ با سرمايه گذاري بخش خصوصي ايجاد شد و ما فقط دانش فني خودمان را به كار برديم.

فارس:در مورد سايتهاي خارجي چطور؟
منطقي:براي توسعه صادرات دو مسير وجود دارد، اولين مسير كه داراي ريسك پاييني است بردن خودرو به بازارهاي خارجي و فروش ان است.براي انجام چنين كاري بايد هزينه تبليغاتي داد و شبكه خدمات پس از فروش ايجاد كرد.در اين روش براي اينكه صادرات ادامه پيدا كند بايد هزينه كرد. ما اين توانايي را نداشتيم كه هر سه يا چهار سال يك يا دو محصول جديد عرضه كنيم. در اين ميان روش دومي وجود دارد كه معمولا بعضي از كشورها از آن استفاده مي‌كنند.اگر بتوانيد خط توليد ايجاد كنيد اين امر باعث اشتغال‌زايي ‌و ‌ماندگاري آن محصول در بازار مي شود.
در اين بين فرصتي ايجاد مي‌شود كه شما مي‌توانيد مدلهاي مختلفي ارايه و توانايي تغذيه خطوط را ايجاد كنيد و در نتيجه امكان فروش بعضي از محصولات به طور كامل امكان‌پذير مي شود.ما بر مبناي اين سياست در كشورهاي خارجي اقدام به ايجاد سايت كرديم.به عنوان مثال اگر سايتهاي چري، دوو و هيوندا را ملاحظه كنيد متوجه مي شود كه در چند نقطه از دنيا با چه ظرفيتي خودرو مي سارند ،بنابراين نقشه‌اي كه ما داشتيم با نقشه آنها مطابقت دارد.

فارس:شما مجبوريد براي ايجاد اين خطوط در خارج از كشور سرمايه زيادي صرف كنيد، چري، هيوندا و دوو به لحاظ مالي و تكنولوژي اين توانايي را دارند .ايران خودرو هم اين توانايي را دارد؟
منطقي: اولا ميزان‌ توليد چري كمتر از ايران خودرو ‌و عمر صنعتي آن زير 15 سال است. بنابراين وقتي چري وارد صنعت توليد خودرو شد توان تحقيقات، توليد، و تعليمات ما خيلي بيشتر از آنها بود، اما در حال حاضر چري با سرعت بالا اين فاصله (خلع) را پر كرده چرا كه دولت چين براي طراحي هفت خانواده‌ موتور و يكسري محصولات ديگر شركت چري را با حمايت‌هاي مالي، بخشي غير قابل برگشت و بخشي هم به صورت وام‌هاي بلند مدت تامين كرده تا بتواند سبد محصول داشته باشد. دولت چين با حمايتها خود از چري به عنوان يك خودروساز‌ موجب شد كه محصولات و خانواده‌ها مختلف داشته باشد و با كمك هاي مالي امكان ‌ايجاد سايتهاي گوناگون در جاهاي مختلف را پيدا كند.ما در بلاروس مي‌‌خواهيم سايت ايجاد كنيم ،چري هم به تقليد از ما در آنجا سايت ايجاد كرده است.ايران خودرو در بازارهاي مختلف بر مبناي رقابتي عمل كرده است.

فارس: بعد از ايجاد خط توليد در سوريه اين كشور تعرفه واردات خودرو را بر خلاف توافق قبلي برداشت ، اين موضوع براي شما مشكل ساز نشد؟
منطقي: ما براي ورود به هر بازاري يك طرح اقتصادي تهيه ‌و بر مبناي آن طرح وارد بازار مي شويم. دولت سوريه به ما قول داد كه در بدو ورود به بازار تعيين تعرفه ها به عهده آنها باشد، باتوجه به اينكه‌ خود سوري ها شريك ما بودند وقتي اين موضوع اتفاق افتاد ما با مشكل روبرو شديم.

فارس: سمند در بلاروس با چه قيمتي عرضه مي‌شود؟
منطقي: حدود 15 هزار دلار به دست مشتري مي‌رسد.

فارس: خودروهايي مثل تويوتا، هيوندا و يا امثال آن در بازار بلاروس با چه قيمتي عرضه مي‌شود؟
منطقي: خودروهايي كه در آن بازار عرضه مي‌شود حدود 20 تا 25 هزار دلار هستند.

فارسي: يعني ارزانترين خودروهايي كه در اين بازارها عرضه مي‌شود 20 تا 25 هزار دلار است؟
منطقي: بله، اما در اين خصوص يك نكته مهم وجود دارد، وقتي شما وارد يك بازار مي‌شويد بايد با يك سري خودروهاي همسان رقابت كنيد، خودروهايي كه شما اشاره كرديد در كلاس متفاوتي با كلاس سمند قرار دارند.

فارس: هزينه تمام شده سمند در بلاروس چقدر است؟
منطقي: در حال حاضر ما سمند را به صورت كامل در بلاروس توليد نمي كنيم، سمند در بلاروس به صورت اس كي دي توليد مي‌شود. اس كي دي هزينه‌هاي خاص خودش را دارد .اگر مجموعه را كامل به بلاروس منتقل ‌كنيم اين حمل و نقل شايد 700 تا يك هزار دلار به قيمت پايه اضافه مي كند.


* پروژه فراموش شده


فارس: موضوع توليد چري به عنوان خودروي با قيمت زير 10 ميليون تومان كه شما پيگيري مي‌كرديد به كجا رسيد؟ منتفي شد؟
منطقي: يك زمان قرار بود چري وارد شود، اين موضوع به سه سال پيش برمي‌گردد.

فارس:بر اساس تحقيقات بين المللي توليد خودروي پيشرفته زير 10 ميليون تومان غير ممكن است ،چطور چين چري را با اين قيمت توليد مي كند؟
منطقي: ما بايد دو موضوع ‌را از هم تفكيك كنيم ،يكي قيمت تمام شده خودرو در كارخانه و ديگري قيمتي كه زمان فروش عرضه مي‌شود. در حال ‌حاضر قيمت تمام شده خودرو تندر 90 كه در كارخانه روماني توليد مي‌شود چيزي حدود 4 تا 5 هزار يورو است ، اين قيمت در مدلها پايه و فول متفاوت است.يك خودرو بعد از سپري كردن ضوابطي همچون ماليات و ‌عوامل ديگر ‌‌به دست مشتري مي‌رسد.

فارس: خودرو چهار هزار يورويي با چه ميزان افزايش قيمت به دست مشتري مي‌رسد؟
منطقي: معمولاً بين 5 تا 7 هزار يورو.عواملي كه در ايران و روماني بعد از عرضه روي قيمت خودرو تأثير مي‌گذارد با هم متفاوت است.
به عنوان مثال؛ هزينه مالي كه ما پرداخت مي‌كنيم با روماني قابل مقايسه نيست.در اين كشور خيلي پايين است. همچنين تعرفه ورودي مواد و قطعات ما با روماني فرق مي‌كند ، اين دو عامل در كاهش قيمت است.


*هيچ وقت ورشكسته نبوديم


فارس: يكي از مسائلي كه طي ماههاي اخير در مورد ايران خودرو مطرح است مشكلات مالي آن است،چرا با اين مشكل مواجه شديد؟
منطقي:مسئله مالي ايران خودرو از اول هم حل شده بود، نكته اينجا است كه مسايل به نحوي مطرح شد كه حكايت از شرايط بد مالي اين شركت داشت. ايران خودرو وضعيت مالي خوبي دارد.

فارس: يعني طي ماهها و سالهاي اخير همواره سودده بوده؟
منطقي:ايران خودرو سودده بوده و خواهد بود.اما در اين بين يك معادله ساده‌ وجود دارد كه بايد به آن جواب داده شود،اگر به اين ابهام پاسخ داده شود تمام سوالات و ابهامات حل خواهد شد. وقتي كسي وارد شغلي مي‌شود بايد ‌سرمايه‌ در اختيار داشته باشد.
سرمايه ايران خودرو 630 ميليارد تومان ولي فروش آن صرفا در بخش خودرو سواري‌ چيزي حدود 6 تا 7 هزار ميليارد تومان است. ‌بنابراين حدود 7 الي 8 درصد نياز ايران خودرو توسط سرمايه تامين مي‌شود. چرا كه ايران خودرو براي رسيدن به آن ميزان فروش ‌طبيعتا بايد از نهادهاي مالي مختلف تامين اعتبار كند اما خيلي از خودروسازي دنيا همين روش را انجام مي‌دهند.خودروسازان دنيا ‌بخشي از نياز مالي خود كه حدود 30 درصد است از سرمايه‌گذاران و سهامدار تامين مي‌كنند.
وقتي اين رقم در ايران حدود 7 الي 8 درصد است خودروسازان مجبورند 92 الي 93 درصد آن را از منابع ديگر‌ از جمله‌ بخش پيش فروش و منابع بانكي‌ تامين كنند.وقتي منابع بانكي ‌افزايش يابد در نتيجه هزينه مالي زيادي را به اين شركت تحميل مي كند به همين دليل ايران خودرو مجبور است سالانه ‌حدود 600 تا 700 ميليارد تومان از سود خود را بابت بهره به بانكها پرداخت كند. بنابراين اگر سود ناخالص ايران خودرو را حدود 1100 ميليارد تومان در نظر بگيريم 700 ميليارد تومان از اين رقم بابت بهره به بانكها پرداخت مي‌شود.

فارس:اين شرايط براي شركتهاي ديگر خودروساز هم وجود دارد، مثلا سايپا .
منطقي: خير؛ ميزان سرمايه سايپا دو برابر ايران خودرو و فروش آن به اندازه حداكثر دو سوم ايران خودرو است.

فارس:به لحاظ تامين مالي،آنها هم مجبورند مثل شما عمل كنند ، شرايط يكساني مثل شما دارند.
منطقي: نه، شركت سايپا از لحاظ تامين مالي از منابع بانكي كمتري دريافت مي‌كند.

فارس: به چه دليل؟
منطقي:به اين دليل كه اگر ‌ايران خودرو 6 تا 7 هزار ميليارد تومان فروش دارد، سايپا دو سوم آن يعني چهار تا 4 هزار 500ميليارد تومان ‌در بخش سواري سازي فروش دارد ، ‌از اين درآمد حدود 1000 ميليارد تومان سرمايه گذاري شده ، بخشي از مبلغ از مشتريان گرفته مي شود و بخش كمي از آن به وسيله سيستم بانكي تامين مي شود، اين مبلغ نسبت به ايران خودرو خيلي پايين است، در نتيجه هزينه مالي كه به بانك مي‌پردازند نسبت خيلي كمتر است.
نكته دوم سرمايه گذاري هايي است كه در ايران خودرو صورت گرفته .در حال حاضر اين شركت خط توليد مدرني براي خود به واسطه اين سرمايه گذاريها ايجاد كرده،در حال حاضر ظرفيت توليد يك ميليون دستگاه خودرو در اين شركت ايجاد شده كه طي سال جاري از حدود680 هزار دستگاه آن استفاده مي شود، سال آينده اين ميزان قرار است به مرز 750 هزار دستگاه برسد.

فارس: به اعتقاد شما رفتن ايران خودرو به سمت خودور ساز شدن باعث شده تا هزينه هاي مالي آن افزايش پيدا كند؟
منطقي: در واقع دو استراتژي براي خودرو ساز شدن وجود دارد، يكي استفاده حداكثري از بازار موجود است كه ‌اين ‌اصل براي كوتاه مدت و ميان مدت جواب مي دهد، ‌اما در بلند مدت ريسك مجموعه را بالا مي برد، چون به هر صورت هر محصولي عمري دارد و براي جلوگيري از اين امر اگر جايگزيني صورت نگيرد خودرو ساز موقعيت خود را از دست خواهد داد. بنابراين نمي توان محصول فعلي را مرتبا ‌به روز آوري كرد چرا كه هر محصول يك قابليت براي ‌روز آوري دارد، بخصوص استانداردها كه رفته رفته سخت‌گيرانه‌تر اعمال مي‌شود. لذا اعمال يك نوع سياست درست نيست اما ‌بنده از نظر ديدگاه صنعتي عرض مي‌كنم كه در بلند مدت ‌برنامه‌ريزي صنعتي بايد مبتني بر استفاده از فرصتهاي محيطي ‌باشد.
خودروساز بايد مرتبا محصول جديدي را ارايه كند كه در آينده جايگزين محصولات ديگر شود و فاصله خود را هر لحظه از خودروسازان ديگر كم كند اما اين روش خودروساز را به روز كرده و در واقع سطح صنعتي كشور را ارتقاء مي دهد.اين موضوع اثبات شده است.اين استراتژي وقتي انتخاب مي‌شود نياز به يكسري حمايتها دارد.در بخش سرمايه گذاري ، در بخش تحقيقات در بخش استاندارد سازي محصول ، همه و همه نيازمند توجه و حمايت است.بايد از ابتدا براي صادرات برنامه ريزي كرد،دولتهاي چين و مالزي را نگاه كنيد ،آنها هم همين راه را رفتند.
در مورد ايران خودرو حمايت‌هاي لازم صورت نگرفت،سازمان گسترش كمك لازم براي افزايش سرمايه ايران خودرو نكرد. بخش تحقيقاتي ايران خودرو حمايت نشد به همين دليل همه بار سرمايه گذاري در اين بخش به گردن خود ايران خودرو افتاد. ورود به بازار جهاني مستلزم هزينه‌هايي است كه خود ايران خودرو اين هزينه‌ها را متقبل شد و هيچ پشتيباني در اين خصوص از اين شركت صورت نگرفت.


*ايران خودرو بايد به افراد توانا واگذار شود


فارس: ايران خودرو و سايپا در دسته‌بندي شركتهاي خصوصي‌سازي جزو شركتهاي (الف) هستند كه بايد تا آخر امسال طبق اصل 44 واگذار شوند، با اين شرايط سهام آنها در بورس عرضه خواهد شد تكليف اين دو شركت چه مي شود؟
منطقي:اگر به مجموعه اي توانا و امتحان پس داده واگذار شود موفق مي شود.خودروسازان در كشور باعث ارتقاع سطح صنعت شدند .اين نكته همواره بايد مد نظر قرار بگيرد .نكته دوم اينكه در واگذاري ها بايد دقت كنيم و با بررسي نتيجه انچه تا كنون انجام داده ايم را تجزيه و تحليل كنيم ،آنهايي كه توانستند در اين واگذاري ها موفق عمل كنند بايد شناسايي شوند،آنهايي كه توانستد مجموعه هايي را كه گرفتند خوب اداره كنند بايد شناسايي شوند .مجموعه هايي مثل ايران خودرو به دليل اهميتش بايد به افراد و مجموعه هايي توانا واگذار شود تا بتواند باعث ارتقاع آن شود.

فارس: چيزي كه شما گفتيد بيشتر شبيه بلوكي واگذار كردن بود ،مثل مخابرات
منطقي: در حال حاضر هم بحثي كه مطرح است واگذاري بلوكي است.

فارس:با اين حساب ايران خودرو و سايپا به صورت بلوكي واگذار مي شود؟
منطقي:دولت در هر دو شركت 40 درصد سهم دارد كه به صورت يكجا واگذار خواهد كرد. اما نحوه واگذاري به اين صورت خواهد بود كه خريداران رقابت مي كنند و نهايتاً يك خريدار آن را تصاحب ‌و مجموعه به صورت خصوصي اداره مي شود.



* تمركز توليد تندر ، آري يا خير


فارس:‌ بحث ادغام توليد تندر در ايران خودرو و پارس خودرو مطرح بود ، اين بحث به كجا رسيد ؟
منطقي: با توجه به اينكه هر دو شركت در اين زمينه سرمايه‌گذاري كردند متمركز شدن هر دو شركت براي توليد در يك جا شايد امكان پذير نباشد.اما اينجا يك بحث مطرح مي شود و آن هم بالا رفتن قدرت چانه زني اين دو شركت در مذاكره با رنو فرانسه در صورت متمركز شدن آنها است.

فارس: بحث ادغام تا الان قطعي نشده؟
منطقي: از جانب ماپيگيري نشده.