ایرن‏آن

ديابت يك نوع اختلا ل در سوخت و ساز بدن است كه در آن يا انسولين به تعداد كافي در بدن وجود ندارد يا انسولين موجود قادر نيست تا وظايف خودرا به درستي انجام دهد و در نتيجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا مي رود. انسولين هورموني است كه توسط سلول هاي «بتا» واقع در پانكراس ترشح مي شود و وظيفه اصلي آن كاهش قند خون است، پانكراس نيز يكي از غدد دستگاه گوارش است كه در پشت معده قرار دارد بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز عوارض در سيستم قلب و عروق، كليه، چشم و سلسه اعصاب مي شود.
ديابت نوع يك:
اغلب به نام ديابت وابسته به انسولين يا ديابت جوانان خوانده مي شود.
در اين نوع ديابت، توليد انسولين بسيار كم و يا متوقف مي شود.
درمان شامل تزريق انسولين همراه با تغييرات رژيم غذايي و فعاليت بدني مناسب مي باشد.
ديابت نوع يك معمولا در دوران كودكي يا نوجواني آغاز مي شود اما ممكن است در هر سني شروع شود. بهبودي كامل ندارد. يك بيماري خود ايمني است به اين معني كه بدن عليه سلول هاي خود فعال مي شود. قبل از كشف انسولين درسال 1920 بيماران مبتلا به ديابت نوع يك معمولا درهمان سال هاي اول تشخيص بيماري فوت مي كردند ولي پس از كشف اين دارو همه چيز تغيير كرد.
علا ئم و نشانه هاي ديابت نوع يك :
علا ئم و نشانه هاي ديابت نوع يك با ميزان افزايش گلوكز خون مرتبط مي باشد اغلب افرادي كه به ديابت نوع يك مبتلا مي شوند نشانه هايي خواهند داشت كه با معاينات پزشكي مشخص خواهد شد.
شايعترين نشانه هاي ديابت نوع يك شامل:
-دير بهبود يافتن بيماري عفوني و افزايش استعداد ابتلا به اينگونه بيماري ها
- افزايش حجم ادرار
-تشنگي شديد
- كاهش وزن عليرغم افزايش اشتها
- خستگي مفرط
ديابت نوع يك چگونه تشخيص داده مي شود؟
جمعيت كثيري از افرادي كه به ديابت نوع يك مبتلا مي شوند پس از گذشت يك ماه از پيشرفت نشانه ها تشخيص داده مي شود. در موارد نادر، وقتي كه نشانه ها مبهم تر هستند، ممكن است تشخيص بيماري طولاني تر شود. تست هاي در دسترس براي تشخيص ديابت نوع يك شامل موارد ذيل هستند:
قند خون تصادفي:
در يك تست تصادفي قند خون، نمونه خون به صورت تصادفي در هر زمان از روز بدون توجه به زمان مصرف غذا آزمايش مي شود. طبق نظر انجمن ديابت آمريكا سطح گلوكز قند خون تصادفي بيشتر از mg/bl 200وقتي كه با نشانه هاي ديابت همراه باشد، تشخيص دهنده ديابت مي باشد.
قند خون ناشتا:
در يك تست قند خون ناشتا، نمونه خون بعد از يك دوره حداقل 8 ساعته بدون خوردن و نوشيدن گرفته مي شود. نمونه خون صبح قبل از صرف صبحانه گرفته مي شود. طبق نظرانجمن ديابت آمريكا اگر سطح گلوكز خون ناشتا در دو مرتبه آزمايش بيشتريا مساوي mg/bl 126 باشد تشخيص ديابت قطعي مي شود. متداولترين تستي كه براي تشخيص ديابت به كار مي رود قند خون ناشتا مي باشد.
تست تحمل گلوكز خوراكي:
در طي يك تست تحمل گلوكز خوراكي، ابتدا يك نمونه قند خون ناشتا گرفته مي شود، سپس از فرد خواسته مي شود تا 75 گرم گلوكز مصرف كند و قند خون دو ساعت بعد اندازه گيري مي شود.
سطح قند خون كمتر از mg/bl 140 بعد از دو ساعت نرمال تلقي مي شود. سطح قند خون بيشتر از mg/bl 200 بعد از دو ساعت مشخص كننده ديابت است. سطح قند خون بين 140 تا mg/bl 200 بعد از 2 ساعت نشانه اختلال تحمل گلوكز مي باشد. اين افراد بايد در آينده از نظر ابتلا به ديابت مرتبا بررسي شوند.
اختلا ل تحمل گلوكز يك عامل خطر براي بيماري هاي قلبي است.
ديابت نوع دو چيست؟
آنچه در ديابت تخريب مي شود فعاليت انسولين است. انسولين ماده اي است كه به گلوكز اجازه مي دهد توسط ارگان هاي مختلف بدن مصرف شود.
بر خلا ف ديابت نوع يك كه توليد انسولين به طور كامل از بين مي رود، علت ديابت نوع دو عدم هماهنگي بين نياز بدن به افزايش ترشح انسولين و توانايي بدن در انجام اين كار مي باشد، مهم ترين دلا يل افزايش نياز به انسولين افزايش توده چربي بدن و كاهش فعاليت فيزيكي مي باشد.
از اين رو موثرترين درمان شامل كاهش وزن و ورزش منظم است. استفاده از قرص ها مي تواند به تحريك ترشح انسولين و موثر شدن انسولين كمك كند.
علائم و نشانه هاي ديابت نوع دو
متاسفانه ديابت يك بيماري بي سر و صدا است. در واقع سطح نسبتا بالا ي قند خون 200-180 (mg/bl ) نشانه اي در بيمار ايجاد نمي كند و ممكن است براي ماه ها يا سال ها علا مت دار نشود در حالي كه آسيب هاي آن متوجه بدن مي شود.
همچنين سطوح بسيار بالا ي قند خون (mg/bl 2200-200) فقط نشانه هاي خفيفي راايجاد مي كند كه شامل افزايش حجم ادرار، تشنگي غيرطبيعي مي باشد در حالي كه مي تواند براي سال ها بدون علا مت باشد.
در همين زمان ممكن است ضعف و گرفتگي عضلا ت و ساير نشانه هاي كوچك اتفاق بيفتد.
ساير نشانه ها مانند كاهش وزن عليرغم افزايش اشتها و خستگي و افزايش استعداد ابتلا به عفونت ها مي باشد. علا يم نوروپاتي (عوارض عصبي پاها) و يا اختلالا ت بينايي نيز مي توانند از علا ئم افزايش قند باشد كه باعث مراجعه فرد به پزشك مي شود.
اغلب، ديابت نوع دو به طور تصادفي تشخيص داده مي شود وبسياري از بيماران از افزايش قند خود آگاه نمي باشند.
ديابت نوع دو چگونه تشخيص داده مي شود؟
ديابت و تغذيه
تغذيه در ديابت در مورد رژيم غذايي افراد ديابتي به شما حق مي دهم اگر سر در گم باشيد متاسفانه دراين زمينه اطلا عات كم نزد پزشكان متخصص و كادر واحدهاي درماني كشور موجود است.
حقيقت در مورد بيماران ديابتي اين است كه بدن اين افراد تحمل ميزان بالا ي قند خون را ندارد و به همين جهت بايد وعده هاي غذايي آنها را به صورتي تنظيم نمود كه در مدت زماني كوتاه ميزان قندي كه وارد بدنشان مي شود زياد نباشد.
براي اين منظور چند راه پيشنهاد مي شود:
كاهش ميزان مصرف از مواد غذايي شيرين و حاوي مقدار زياد كربوهيدرات; موادي نظير انواع مرباها و نوشابه ها، قند و شكر و بيسكوئيت هاي شيرين و شيريني و...
- كم نمودن حجم غذاي خورده شده در هر وعده: به عنوان مثال يك فرد ديابتي به جاي آن كه هر روز از سه وعده غذايي و سه ميان وعده استفاده نمايد لا زم است از 3 وعده كم حجم و 5 يا شش ميان وعده استفاده نمايد كه حتما يكي از آنها بايد قبل از خواب باشد تا هنگام شب از خواب نپرند و با ديدن انواع خواب هاي آشفته و كابوس دچار كم خوابي نشوند.
- استفاده بيشتر از سبزيجات به همراه وعده هاي غذايي و همچنين استفاده از انواع ميوه جات و غلا ت و حبوبات پوست گيري نشده.
ديابت و بارداري
ديابت حاملگي، نوعي از ديابت است كه اولين بار در يك خانم حامله به دنبال حاملگي پديدار مي شود. در آمريكا ازهر 100 خانم حامله، حدود 3تا 8 مورد به ديابت حاملگي مبتلا مي شوند، ديابت هم به بيماري اطلا ق مي شود كه قند خون بالا تر از حد طبيعي است.
بدن شما براي توليد انرژي گلوكز را مصرف مي كند اما وقتي كه ميزان گلوكز خيلي بالا باشد براي بدن شما مضر خواهد بود، وقتي مبتلا به ديابت بارداري هستيد، قند خون بالا براي جنين شما مضر است.
عوامل خطر مبتلا به ديابت حاملگي چيست؟
مبتلا بودن يكي از اقوام درجه يك به ديابت
سن بالا ي 25 سال
اضافه وزن
داشتن سابقه ديابت بارداري و تولد نوزاد با وزن بيش از 4/5 كيلوگرم
اگر اضافه وزن داريد و يا سابقه ديابت بارداري يا دفع قند در ادرار داشته ايد، شما در معرض خطر بالا ي ابتلا به ديابت بارداري هستيد.
اگر يك يا تعداد بيشتري از عوامل خطر را داشتيد خطر متوسطي جهت ابتلا به ديابت بارداري داريد.
اگر هيچ يك از عوامل خطر را نداشتيد خطر ابتلا به ديابت بارداري در شما پايين است.
ديابت بارداري چگونه تشخيص داده مي شود؟
تست تحريكي غربالگري گلوكز(GCT):
براي اين تست، يك نوشيدني شيرين ميل خواهيد كرد و پس از يك ساعت سطح قند خون شما چك خواهد شد. اين تست درهر زماني از روز قابل انجام است. اگر نتيجه اين تست بالا تر از حد طبيعي باشد شما نياز به بررسي هاي بيشتري داريد.
تست تحمل گلوكز(OGTT)
حداقل 3 روز قبل از انجام اين تست، شما بايد رژيم غذايي عادي داشته باشيد و حداقل 8 ساعت قبل از انجام اين تست ناشتا باشيد. قند خون، قبل از انجام تست اندازه گيري مي شود. پس از آن شما يك نوشيدني شيرين(حاوي 100گرم گلوكز) مي نوشيد و قند خون شما، يك ساعت، دوساعت و سه ساعت بعد از آن چك مي شود. اگر قند خون حداقل در دو مورد بالا تر از حد طبيعي باشد شما مبتلا به ديابت بارداري هستيد.
ديابت بارداري چه اثراتي بر روي كودك من خواهد داشت؟
تولد نوزاد با وزن بالا ; كه اين حالت مي تواند منجر به زايمان سخت و آسيب به نوزاد شود.
كاهش قند خون نوزاد بعد از تولد
مشكلا ت تنفسي
ناهنجاري هاي جنيني
ديابت بارداري چگونه درمان مي شود؟
يك الگوي غذايي مناسب
جهت طراحي يك الگوي غذايي مناسب براي خود و جنين با يك متخصص تغذيه مشورت كيند. از الگوي غذايي استفاده كنيد كه قند خون را در محدوده طبيعي حفظ كند. اين الگوي غذايي شما را راهنمايي مي كند كه چه نوع غذاهايي بخوريد، چقدر بخوريد و چه وقت بخوريد. نوع، مقدار و زمان مصرف غذا سه نكته مهم در حفظ قند خون در محدوده طبيعي مي باشد.
مصرف شيريني جات را محدود كنيد.
سه وعده غذايي و همچنين يك تا سه ميان وعده مصرف كنيد.
از فيبرهاي موجود در ميوه ها، سبزيجات، غلا ت و نان، در رژيم روزانه خود استفاده كنيد.
بر خلا ف تصور، نياز پايه بدن به انرژي در حاملگي بالا تر نمي رود بلكه كمتر مي شود و داشتن رژيم غذايي تحت نظر پزشك آسيبي به مادر يا جنين نمي رساند.
فعاليت بدني مناسب
فعاليت هايي فيزيكي، از قبيل پياده روي و شنا كردن به شما كمك مي كند تا قند خونتان به حد طبيعي برسد. در مورد بهترين نوع فعاليت با پزشك خود مشورت كنيد. اگر در حال حاضر فعاليت شما زياد است از پزشك خود بخواهيد شما را راهنمايي كند كه الگوي ادامه فعاليت چگونه باشد.
تزريق انسولين (در صورت نياز)
برخي از خانم هاي مبتلا به ديابت بارداري، براي رسيدن به قند خون طبيعي علا وه بر الگوي غذايي و فعاليت فيزيكي به انسولين نياز دارند. در صورت نياز به انسولين پزشك دوز انسولين و نحوه تزريق را به شما آموزش خواهد داد. انسولين براي جنين شما مضر نيست و از طريق جريان خون به جنين منتقل نمي شود.
بعد از تولد نوزاد، چگونه مي توانم از بهبودي ديابت اطمينان حاصل كنم؟
شما بايد 6تا 12 هفته بعد از تولد نوزاد تست قند خون را انجام دهيد. در اكثر خانم هاي مبتلا به ديابت بارداري، بعد از اتمام بارداري، ديابت از بين مي رود ولي شما همچنان خطر ابتلا به ديابت بارداري در حاملگي هاي بعدي و ابتلا به ديابت نوع دو را خواهيد داشت.
در صورتي كه قند خون در دوران بارداري تحت كنترل نباشد، بررسي و پايش نوزاد در 24 ساعت اول ضروري است.
چگونه مي توانم از ابتلا به ديابت نوع دو جلوگيري كنم؟
- رسيدن به وزن ايده آل و حفظ آن: اگر وزن شما بالا تر از حد ايده آل باشد، 5 تا 7 درصد كاهش وزن، تغييرات زيادي را ايجاد مي كند.
- حداقل 30 دقيقه در روز فعاليت فيزيكي از قبيل پياده روي، شنا داشته باشيد.
- الگوي غذايي سالم داشته باشيد ميزان زيادي حبوبات، ميوه و سبزيجات در رژيم روزانه خود مصرف كنيد.
- از مصرف چربيها و غذاهاي با كالري بالا خودداري كنيد. متخصص تغذيه در طراحي يك الگوي غذايي مناسب مي تواند كمك كند.
چگونه مي توانم از سطح قند خون خود آگاهي يابم؟
پزشك جهت كنترل قند خون، استفاده از دستگاه كوچكي كه گلوكومتر ناميده مي شود به شما توصيه خواهد كرد. شما بايد ياد بگيريد كه:
- چگونه از اين دستگاه استفاده كنيد.
- چگونه يك قطره خون از نوك انگشت خود بگيريد.
- محدوده طبيعي قند خون كدامست.
- چه زماني قند خون خود را اندازه گيري كنيد.
زمان هايي كه بايد قند خون را اندازه بگيريد:
وقتي از خواب بيدار مي شويد.
دقيقا قبل از صرف غذا
1 تا 2 ساعت بعد از صرف غذا
تا 2 ساعت بعد از صرف ناهار
1 تا 2 ساعت بعد صرف شام
جدول زير مقادير قند خون طبيعي را در يك خانم حامله نشان مي دهد:
كمتر از 90
كمتر از 140-130
كمتر از 120-110
بعد از برخاستن از خواب
يك ساعت بعد از غذا
2 ساعت بعد از غذا.
علت ايجاد مرض قند
دلايل مختلفي براي كاهش توليد انسولين توسط لوزالمعده شناخته شده است و هر بيماري ممكن است به يكي از اين دلايل دچار مرض قند شده باشد. اين دلايل عبارتند از: وارثت (ژنتيك)، ابتلا به بيماريهاي عفوني، شرايط محيطي و استرس.
عوامل ارثي
محققيني كه بر روي دوقلوهاي يكسان و خانواده بيماران مبتلا به مرض قند تحقيق مي كنند كشف كرده اند كه نقش عوال ارثي در ابتلاي به هر دو نوع مرض قند اهميت دارد. در دوقلوهاي يكسان در صورتي كه يكي از آنها به مرض قند نوع 1 دچار باشد، 50 درصد احتمال دارد كه ديگري نيز به مرض قند مبتلا شود. اما در مورد مرض قند نوع 2، اگر يكي از دوقلوها به اين بيماري دچار شود، ديگر حتماً به بيماري مبتلا خواهد شد. بسيار مشكل است كه پيش بيني كنيم كه چه كسي بيماري را به ارث مي برد. در تعدادي از خانواده ها اين بيماري شديداً بين افراد خانواده شايع است و اين افراد استعداد زيادي در ابتلاء به اين بيماري دارند. دانشمندان در اين خانواده ها موفق به پيدا كردن چندين ژن شده اند كه احتمالاً مسئول ايجاد اين لوزالمعده را شروع كند كه چندين سال بعد اثر خود را نشان دهد.
شرايط محيطي
افرادي كه به مرض قند نوع 2 مبتلا مي شوند اغلب رژيم غذايي غير متعادلي داشته و چاق هستند. بطور قابل توجهي، افرادي كه از كشورهايي كه مرض قند در آنجاها زياد شايع نيست به كشورهايي مهاجرت مي كنند كه اين بيماري در آنجا شيوع بيشتري دارد، آنها نيز در معرض خطر بيشتري براي ابتلاي به اين بيماري قرار مي گيرند. تغييرات عمده در نحوه زندگي نيز مي تواند احتمال ابتلاء يك شخص به ديابت را افزايش دهد. يك مثال خوب در اين مورد، افراد جزيره نائورو مي باشد. وقتي در اين جزيره معادن فسفات كشف شد، مردم اين جزيره پول يادي بدست آوردند و ثروتمند شدند. در نتيجه رژيم غذايي آنها نيز تغيير نمود و اضافه وزن پيدا كردند و بيشر از گذشته مستعد ابتلاء به مرض قند شدند.
تمام اين موارد به اهميت ارتباط بين رژيم غذايي، محيط زندگي و ابتلاء به مرض قند اشاره دارند. با اينحال هيچ ارتباط دقيقي بين بروز مرض قند و مصرف قند و شيريني ديده نشده است.
مرض قند ثانويه
تعداد كمي از افراد هم وجود دارند كه بروز مرض قند در آنها بعلت ايجاد بيماري ديگري در لوز المعده مي باشد. براي مثال بيماري پانكراتيت (التهاب لوزالمعده) مي تواند باعث تخريب قسمت بزرگي از لوزالمعده شود. بعضي از افرادي كه به بيماريهاي هورموني دچار هستند مثل سندرم كوشينگ (افزايش توليد هورمون استروئيد در بدن) يا آكرومگالي (افزايش توليد هورمون رشد در بدنت) ممكن است به عنوان يك عارضه جانبي از بيماري اصلي شان، به مرض قند نيز مبتلاء شوند. همچنين لوزالمعده مي تواند بر اثر مصرف زياد و طولاني مدت الكل نيز دچار آسيب شود.
استرس ها
گرچه بسياري از افراد، وقوع ابتلاء به مرض قندشان را به بروز وقايع استرس زايي مثل تصادفات يا ساير بيماريها ربط مي دهند اما اثبات يك ارتباط مستقيم بين استرس و مرض قند دشوار مي باشد. توضيح اين مسئله ممكن است در اين حقيقت نهفته باشد كه افراد، پزشكشان را به دليل بعضي از وقايع استرس زا ملاقات مي كنند و در همين ملاقات ها است كه تصادفاً مرض قندشان تشخيص داده مي شود.
ديابت و خانواده
امروزه ديابت كودكان و نوجوانان به راحتي قابل كنترل است برخورداري از يك زندگي پر از نشاط و شادي با توجه به بيماري مزمني مانند ديابت تنها به سعي و كوشش پزشكان و پرستاران در كلينيك با بيمارستان بستگي ندارد بلكه بزرگترين و مهمترين بخش درمان در دست والدين كودكان و نوجوانان ديابتي است
ديابت فرزند بر كل خانواده اثر مي گذارد، بنابراين لازم است اعضاء خانواده در مراقبت از كودك مبتلا به ديابت همكاري كنند. والدين بايد خود را با بيماري فرزند خود سازش دهند و سعي كنند مشكلات را با هم حل كنند. با فرزند خود ارتباط خوبي داشته باشند زيرا احساس ترس، نگراني، عصبانيت و افسردگي والدين به كودك نيز منتقل مي شود. در ابتداي تشخيص ديابت براي كودك، والدين يا خود كودك ممكن است دچار شوك و انكار بيماري شوند اين مرحله از چند روز تا چند ماه وگاه بيشتر ادامه پيدا مي كند. در اين مرحله لازم است والدين و كودك توسط تيم بهداشتي (مثل پزشك، پرستار) و انجمن ديابت حمايت شوند تا اين مرحله خوبي به پايان يابد
بعد از مرحله شوك و انكار برخوردهاي ديگري به صورت غصه يا احساس گناه خود را نشان مي دهد. بعضي از والدين ممكن است خود و يا كودك را براي بيماري مقصر بدانند و مرتب فرزن خود را سرزنش كنند. والدين عزيز بايد بدانند كه هيچكس در پيدايش اين بيماري مقصر نيست
والدين تا زماني كه فرزندشان در درمان ديابت خود استقلال پيدا نكرده است. كاملاٌ‌ مراقي باشند ولي بايد در نظر داشته باشيد كه زياده روي در اين كار موجب وابستگي بيش از حد كودك شده، رشد و تكامل او را به تاخير مي اندازد
در هنگام مراقبت از كودك نبايد خود يا كودك را سرزنش كرد چون اين كار سبب بروز مشكلات عاطفي در كودك و در نهايت سركشي و عدم پيروي وي خواهد شد. خانواده اي درست عمل مي كند كه
بيماري ديابت فرزند خود را بپذيرد
اعضاء آن يكديگر را كمك كنند
با انجمن ديابت در ارتباط دائم باشند
با فرزند خود ارتباط مطلوبي داشته و كنترل ديابت را به نحو احسن انجام دهد
والدين با به رفتار فرزند خود در سن مدرسه توجه داشه باشند كودك در اين سنين با محيط مدرسه و دوستان جديد آشنا مي شود علاقه دارد با دوستان خود ارتباط داشته باشد بنابراين غيبت مكرر از مدرسه يا بستري شدن مكرر يا از دست دادن دوستان ممكن است وي را نگران كند والدين بايد فرزند خود را تحت حمايت خود قرار داده و او را تشويق كنند كه نگرانيهايش را ابراز دارد
اگر كودك ازسوي دوستان خود طرد شود يا احساس كند كه با ديگران فرق دارد ممكن است احساس تنهايي كند بنابراين حمايت والدين از فرزند در تمام شرايط لازم است
پياژه يكي از روانشناسان عروف مي گويد: كودكان آدم هاي بزرگهاي كوچك نيستند قدرت فكر كردن آنها كم نيست بلكه طرز فكرشان فرق مي كند
بنابراين كودك در سن مدرسه به خوبي فكر مي كند و قدرت يادگيري دارد لذا بايد آنها را همراه با والدين در كلباسهاي آموزشي مخصوص كودكان ديابتي شركت داد و توضيحات ساده در باره ديابت، او را در راه انجام آزمايشها و تزريق انسولين تشويق كرد
متخصصين سعي دارند كه كودكان هر چه زودتر استقلال پيدا كنند و بتوانند بدون كمك والدين به تنهايي كنترل(بيماري) خود را به دست بگيرند
بعضي از كودكان بخصوص در سنين قبل از مدرسه از تزريقات مي ترسند و آن را به عنوان تنبيه خود مي دانند. والدين بايد براي كم كردن اضطراب كودك، حينو بعد از تزريق كودك را نوازش كنند تا كودك آن را به عنوان تنبيه تصور نكند
والدين بايد تزريق انسولين را بدون تصور اينكه به كودك صدمه اي وارد مي كند انجام دهند و آن را به عنوان قسمتي از زندگي كودك بپذيرد
نوجوانان به علت رشد ناگهاني جسمي و تغيير ظاهري بدن از نظر سازش با ديابت مشكل بيشتري نشان مي دهند آنها معمولاٌ سركشي مي كنند. بيماري را انكار مي كنند و يا آزمايشها را اشتباه پاسخ مي دهند. آنها دوست دارند وابستگي خود به والدين را كاهش دهند و در نتيجه ممكن است نسبت به والدين خشمگين شوند. در اين موقع والدين بايد رفتار نوجوان را درك كنند و مسئوليت بيشتري به وي بدهند و او را براي بيان احساسات خود تشويق كنند والدين بايد فرزندان خود را براي ارتباط با كودكان ديابتي ديگر تشويق كنند تا آنها بفهمند كه تنها نيستند.
راهي براي مبارزه با ديابت
تا سال 1920 افرادي كه به نوع اول ديابت مبتلا مي شدند حدود يك سال زندگي مي كردند به محض آنكه سيستم ايمني منحرف شده آنان كار انهدام سلولهاي بافت مجزاي كوچك و توليد كننده انسولين لوزالمعده را آغاز مي كردند، اين بيماران(كه بيشترشان بچه بودند) دچار كم شدن آب بدن مي شدند و به سرعت به حال اغماء مي افتادند. از زماني كه پزشكان درمان ديابت را با تزريق انسولين آموختند. اين بيماري صورت كمتر مرگباري به خود گرفته است اما هنوز هم عامل اصلي نابينايي و نارسايي كليه استف و غالباٌ به قطع دستها و پاها مي انجامد. دانشمندان دير زماني است كه اميدوارند با شناخت آنچه كه سيستم ايمني را عليه سلولهاي بافت كوچك مجزا مي شوراند بتوانند اين بيماري را به طور زيربنايي متوقف كنند بدين گونه بود كه چندي پيش پيشرفت قابل ملاحظه اي را گزارش كردند دو تيم پژوهشي طي مقاله اي در نشريه نيچر خاطر نشان كردند كه نه فقط مولكول عامل نابود كننده ايمني را شناسايي كرده اند بلكه راهي براي ممانعت از آن را نيز توصيف كرده اند
سيستم ايمني به نحوي عالي به منظور دفع متجاوزان خارجي بدون صدومه رساندن به نسوج بدن طراحي شده است. گلبولهاي سفيد خون در بدن گشت مي زنند و حملات عليه هر ماده اي را كه نشانه هاي مولكولي، يا آنتي ژن آن ناآشنا باشد را راهبري مي كنند. مطالعات قبلي نشان داده اند كه وقتي فردي به ديابت مبتلا مي شود سيستم ايمني واكنش خشونت آميزي در برابر آنتي ژن هاي پيدا شده روي سلولهاي بافت مجزاي كوچك نشان ميدهد اما تاكنون هيچكس نمي دانست كه كدام آنتي ژن اين موج ويرانگر را بر مي انگيزد براي يافتن اين مساله چند تيم پژوهشي از دانشگاه كاليفرنيا در لس آنجلس و استنفورد رشته اي از آنتي ژن سلولهاي بافت مجزاي كوچك را تركيب كردند و آنها را با خون موشهاي مبتلا به مراحل مختلف بيماري ديابت در هم آميختند. آزمايشها حاكي از آن بود كه اين جانوران از همان ابتدا نسبت به يك آنتي ژن – پروتئيني به نام جي اي دي واكنش نشان دادند.
اما به گفته دانيل كافمن از تيم دانشگاه كاليفرنيا همزمان با بهبود وضع آنها، سيستم ايمني شان بر ضد آنتي ژنها نيز قد علم كرد.
عقل سليم مي گويد كه اگر جي اي دي هدف اوليه سيستم ايمني است بنابراين آموختن تحمل جي اي دي ممكن است از بقيه بهمن جلوگيري كند. هر دو تيم به منظور آزمايش اين فرضيه، كار تزريق جي اي دي به موشهاي مستعد ديابت را در دوران طفوليت آنها يعني زماني كه سيستم ايمني آنها در حال شكل گيري بود آغاز كردند. هر دو تيم موفق به پيشگيري از واكنش ايمني در برابر جي اي دي شدند و توانستند از شروع ديابت جلوگيري كنند يا ان را به تعويق بيندازند 17 موشي كه در پژوهش دانشگاه كاليفرنيا درمان شده هم اينك 40 هفته از عمرشان مي گذرد و اين خيلي بيشتر از سني است كه اين بيماري معمولاٌ ظاهر مي شود و افزرون بر اين هيچيك از سمپوتمها را از خود برزو نداده است به گفته كافمن اين يك تزريق ظاهراٌ روند بيماري را از بين برده است
هيچكس نمي داند كه آيا اين تزريق همين اثر را در انسانها دارد يا نه اما محققان اميدوارند كه اين احتمال را مورد كاوش قرار دهند. آنان در ابتدا به افرادي كه دچار نوع اول ديابت هستند جي اي دي(يا اجزاء غير فعالي از آْن) را مي خورانند تا ببينند كه آيا بيماري را كند مي كند يا نه. سرانجام كافمن اميدوار است كه اجزاء جي اي دي را به اطفال سالم از خانواده هاي مستعد ديابت تزريق كند. بررسي نتايج كار ممكن است ده سال به طول بينجامد اما اگر اين رهيافت به وعده اش عمل كند يكي از عمده ترين بيماريهاي كودكان آمريكايي ممكن است به زودي به تاريخ بپيوندد.
توصيه هاي تغذيه اي براي بيماران مبتلا به ديابت نوع اول
1. سعي كنيد برنامه غذايي خود را به طور منظم تنظيم كنيد. به نحوي كه هر روز در ساعات معيني غذا بخوريد.
2. روزانه بين 4 تا 5 وعده غذا بخوريد.
3. در هر وعده مقادير متناسبي از كربوهيدرات ها را مصرف كنيد تا دچار عوارض ناشي از نوسانات قندخون نشويد.
4. چربي دريافتي از طريق موادغذايي را محدود كنيد.
5. مصرف قندهاي ساده مانند شكر، شكر قرمز، عسل و شربت ذرت را محدود كنيد.
6. مصرف فيبر را تا ميزان 25 ميلي گرم به ازاي هر 1000 كيلوكالري دريافتي افزايش دهيد. جهت اطلاع از ميزان كالري موردنياز روزانه خود، با متخصص تغذيه مشورت نماييد. منابع غذايي فيبر عبارتند از : انواع ميوه و سبزي، حبوبات و غلات سبوس دار.
7. تلاش كنيد از محصولات بدون قند مانند نوشابه هاي بدون قند، ژله بدون قند و بيسكوئيت هاي بدون قند استفاده كنيد.
8. از ميوه هاي تازه و كلوچه هاي كم چربي و غلات به عنوان ميان وعده استفاده كنيد.
9. هر روز صبح، غلات پرفيبر را براي صبحانه انتخاب كرده و از مصرف غلات داراي مقادير زياد شكر خودداري كنيد.
10. به جاي آب ميوه از ميوه تازه استفاده كنيد.
11. از شيرهاي كم چربي استفاده كنيد.
12. روزانه حداقل 8 ليوان آب بنوشيد.
توصيه هاي تغذيه اي براي بيماران مبتلا به ديابت نوع دوم
از آنجايي كه بيماران ديابت نوع دوم در سنين بالاتري قرار دارند، مهم ترين كار در اين بيماران، كنترل وزن مي باشد. بيماران مبتلا به ديابت نوع دوم بايد توصيه هاي ذيل را مدنظر قرار دهند:
1. مصرف فيبرهاي محلول به ميزان 25 گرم به ازاي هر 1000 كيلوكالري ضمن ايجاد احساس سيري ، مي تواند به كنترل قندخون كمك كند. يكي از انواع فيبرهاي محلول پكتين مي باشد كه در سيب ، مركبات مثل پرتقال، ليمو و گريپ فروت ، توت فرنگي ، هويج و غلات سبوس دار وجود دارد . غير از اين مواد غذايي، منابعي فيبري كه در بالا ذكر شده اند را نيز مصرف كنيد.
2. تعداد وعده هاي غذايي خود را افزايش دهيد.
3. حتما قبل از صرف غذا از سالاد يا موادغذايي كم كالري مانند كاهو، كرفس، ژله بدون قند و سوپ هاي ساده و كم كالري استفاده كنيد.
4. از مصرف آب ميوه در صبح و به صورت ناشتا خودداري كرده و به جاي آن در طول روز از ميوه تازه استفاده كنيد.
5. از نوشيدني ها و دسرهاي بدون قند استفاده كنيد.
6. آرد گندم كامل را جانشين آرد سفيد كنيد.
7. از مصرف روغن ماهي و مكمل نياسين خودداري كنيد زيرا باعث افزايش قند خون مي شوند.
8. مصرف چربي ها را در برنامه روزانه غذايي خود طبق نظر متخصص تغذيه كاهش دهيد.
9. روزانه 8 ليوان آب بنوشيد.
چگونه مي توان ديابت خود را كنترل كرد؟
شما مي توانيد با برنامه غذايي درست، فعاليت بدني منظم و نگهداري وزن د حد ايده آل، به كنترل مطلوب قند خون دست يابيد.
نگهداري وزن در ميزان طبيعي به كنترل چربي هاي خون و كاهش فشار خون نيز كمك مي كند. تعدادي از مبتلايان به ديابت براي كنترل قند خون طبق نظر پزشك به مصرف قرص هاي خوراكي پايين آورنده قند خون يا انسولين نياز دارند.
كنترل قند خون= فعاليت بدني منظم+ برنامه غذايي درست
چگونه مي توان به طور صحيح غذا مصرف كرد؟
استفاده از هرم مواد غذايي به شما كمك مي كند تا براي تغذيه صحيح از غذاهاي متنوع استفاده كنيد. زماني كه غذاهاي متنوع مي خوريد ويتامين ها و مواد معدني لازم نيز به بدنتان مي رسد.
سعي كنيد هر روز از هر گروه از مواد غذايي نام برده شده در هرم زير استفاده نماييد.
مواد نشاسته اي چيست؟
مواد نشاسته اي شامل انواع نان، غلات، حبوبات، انواع خميرها يا سبزيجات نشاسته اي است. در هر وعده غذايي بايد از مواد نشاسته اي استفاده كرد. ممكن است شنيده باشيد كه مبتلايان به ديابت نبايد مواد نشاسته اي بخورند ولي به خاطر داشته باشيد كه اين توصيه ديگران را هرگز اجرا نكنيد. خوردن مواد نشاسته اي براي سلامت هر فرد لازم و ضروري است.
تعداد واحد كربوهيدارت بستگي به شرايط مختلف دارد:
• ميزان كالري مورد نياز
• برنامه درماني ديابت
مصرف مواد نشاسته اي سبب كسب انرژي، ويتامين ها، مواد معدني و فيبر مي شود. غلات كامل مفيدتر از بقيه غلات است زيرا باعث رساندن بيشتر مواد معدني، ويتامين و فيبر به بدن مي گردد.
فيبر موجود در غذاهاي گياهي كه جزئي غيرقابل جذب است، به كاركرد درست روده ها كمك مي كند.
يك واحد ماده نشاسته اي شامل چه غذاهايي است؟
1 واحد
يك برش يا 30 گرم نان (سنگك، تافتون، بربري) يا 3 عدد بيسكويت معمولي يا 1 عدد سيب زميني كوچك يا 3/1 ليوان برنج پخته يا 3/1 ليوان عدس پخته
2 واحد
2 برش نان يا 1 عدد سيب زميني پخته+ 1 عدد بلال (تقريباٌ 15 سانتي متر)
3 واحد
1 عدد سيب زميني آب پز+ 5 قاشق غذا خوري برنج پخته+ برش نان
ممكن است فقط لازم باشد يكي از مواد فوق يا 3 واحد ماده نشاسته اي را مصرف كنيد. اگر به خوردن بيش از يك نوع كربوهيدرات در هر وعده غذايي نياز داشتيد از مواد نشاسته اي مختلف استفاده نماييد.
بهترين راه براي خريد، پخت و خوردن مواد نشاسته اي چيست؟
• سعي كنيد نان هاي حاوي غلات كامل (نان سنگك، نان جو و...) تهيه كنيد.
• سعي كنيد مواد نشاسته اي پرچربي و سرخ شده مانند چيپس ذرت، چيپس سيب زميني، شيريني، بيسكويت و... كمتر مصرف كنيد.
• ماست و شير كم چربي يا بدون چربي تهيه نماييد.
• به جاي سس مايونز از خردل يا آب ليمو استفاده كنيد.
• سعي كنيد در انتخاب مواد غذايي، انواع بدون چربي يا كم چربي آن را مصرف كنيد
• به جاي كره، روغن هاي حيواني يا مارگارين از روغن مايع (ذرت، آفتاب گردان و...) استفاده كنيد.
• سعي كنيد تا حد امكان شيريني، شكلات، ژله، آب نبات و كليه مواد غذايي كه از قندهاي ساده تشكيل شده اند مصرف ننماييد.
سبزيها شامل چه غذاهايي هستند؟
مصرف سبزيها براي تمامي افراد مفيد است. سعي كنيد هر روز سبزيهاي خام و پخته استفاده نماييد.
مصرف سبزي ها باعث رساندن ويتامين ها، مواد معدني و فيبر به بدن شما مي شود. البته انرژي توليد شده از مصرف سبزي ها بسيار اندك است.
تعداد واحد سبزي هايي كه بايد در طول روز مصرف كنيد به عوامل زير بستگي دارد:
• ميزان انرژي روزانه مورد نياز
• غلظت قند خون
يك واحد از گروه سبزي ها شامل چيست؟
1 واحد
1 عدد هويج پخته يا يك سوم ليوان لوبيا سبز يا قارچ پخته
2 واحد
1عدد هويج پخته+ 1 كاسه (كوچك) سالاد يا 1 عدد گوجه فرنگي متوسط
3 واحد
نصف ليوان سبزيجات پخته يا خام خرد شده (گل كلم، ذرت و...)+ 1 عدد گوجه فرنگي متوسط+ سه چهارم ليوان آب سبزي ها
ممكن است 1 واحد يا بيشتر از سبزي ها مورد نياز روزانه شما باشد. اگر روزانه بيش از 1 واحد سبزي ها مورد نياز است، سعي كنيد از انواع مختلف سبزي ها استفاده نماييد.
مهم‏ترين راه براي خريد، پخت و خوردن سبزي ها چيست؟
• سعي كنيد از سبزي هاي خام يا پخته بدون چربي يا كم چربي مصرف نماييد. مي‏توانيد سبزي ها را بدون چربي نيز طبخ كنيد.
• سعي كنيد از سس سالاد بدون چربي يا كم چربي براي روي سالاد يا سبزي ها استفاده نماييد.
• از پياز و سير در غذاها استفاده كنيد.
• به جاي سس از آبغوره يا آب ليمو در سالاد استفاده كنيد.
• در حين پخت به سبزي ها يك قطعه گوشت قرمز يا مرغ اضافه كنيد.
• بهتر است سبزي ها سريعاٌ بپزيد و سعي كنيد آنها را در كمي آب جوش بجوشانيد.
• اگر سبزي را بصورت سرخ كرده مصرف مي كنيد بايد از روغن هاي مايع نظير روغن زيتون، ذرت و يا آفتابگردان به مقدار بسيار كم استفاده نماييد.
• سعي كنيد به سبزي هاي پخته شده كره يا مارگارين اضافه نكنيد.
• اگر نياز به مصرف سس براي سالاد داريد از ماست كم چربي و يا آب ليمو ني ز مي توانيد جهت تهيه سس استفاده كنيد.
ميوه ها شامل چيست؟
مصرف ميوه ها براي همه افراد لازم و ضروري است. با مصرف ميوه مي توان انرژي، ويتامين ها (C,A)، مواد معدني و فيبر را به بدن رساند. تعداد واحدهاي ميوه كه در طول روز مصرف مي كنيد به عوامل زير بستگي دارد:
• ميزان كالري مورد نياز
• غلظت قند خون
يك واحد از گروه ميوه ها شامل چيست؟
1 واحد
نصف ليوان آب پرتقال يا 1 عدد سيب كوچك (يا هلو ياكيوي يا پرتقال) يا نصف
گريپ فروت يا 2 قاسق غذا خوري كشمش
2 واحد
نصف موز بزرگ (5/22 سانتي متر)+ 1 عدد و نصفي انجير خشك يا يك و يك چهارم ليوان توت فرنگي
ممكن است به مصرف 1 يا 2 واحد ميوه در طول روز نياز داشته باشيد. در صورتي كه در طول روز بيش از 1 واحد بايد ميوه بخوريد، سعي كنيد از انواع ميوه ها استفاده نماييد.
چه نكاتي را هنگام مصرف ميوه ها بايد رعايت كرد؟
• سعي كنيد ميوه ها را بصورت خام مصرف كنيد.
• ميوه هاي خشك شده در واقع شكل تغليظ شده هستند كه مقادير زيادي قند دارند، بنابراين بايد به ميزان اندكي مصرف شوند.
• انگور داراي قند زيادي است كه اگر آنرا به مقدار زياد مصرف كنيد بركنترل قند خون شما اثر مي گذارد.
• در هنگام خريد سعي كنيد ميوه هاي كوچك تر انتخاب كنيد.
• خوردن ميوه ها بصورت كامل بهتر از مصرف آب ميوه ها است.
• سعي كنيد در صورت مصرف آب ميوه، از آب ميوه صددرصد طبيعي و بدون شكر اضافه شده استفاده كنيد.
• از دسرهاي آماده كه چربي و قند بالايي دارند استفاده نكنيد.
• اگر علاقه زياد به مصرف آب ميوه داريد آنرا با افزودن آب رقيق نماييد و يا آب را به ميوه له شده اضافه كنيد و به خاطر داشته باشيد كه نبايد به آن شكر اضافه نماييد.
• همچنين به منظور پيشگيري از يبوست و ديگر عوارض گوارشي سعي كنيد تاحد امكان ميوه ها را با پوست مصرف كنيد.
گروه شير شامل چه غذاهايي است؟
مصرف ماست و شير بدون چربي و يا كم چربي براي سلامت همه افراد ضروري است. مصرف شير و ماست سبب توليد انرژي و دريافت كلسيم، ويتامين A، پروتئين و ساير ويتامين ها و مواد معدني مي شود.
هر روز شير بدون چربي يا كم چربي بنوشيد و ماست كم چربي يا بدون چربي مصرف كنيد.
تعداد واحد مصرفي از لبنيات به شرايط زير بستگي دارد:
• ميزان انرژي روزانه مورد نياز
• غلظت قندخون
نكته مهم: اگر باردار هستيد يا به نوزاد خود شير مي دهيد، روزانه 5-4 واحد شير و ماست مصرف كنيد.
يك واحد شير و جانشين هاي آن شامل چه غذاهايي است؟
غذاهاي پروتئيني شامل گوشت قرمز، ماكيان (مرغ، بوقلمون و..)، ماهي، تخم مرغ و پنير است.
هر روز مقدار كمي از اين مواد را در برنامه روزانه بگنجانيد.
مصرف روزانه پروتئين ها به ترميم و ساخت بافت هاي بدن و عضلات كمك مي كند و سبب تأمين ويتامين B6 و B12 و مواد معدني (آهن و...) نيز مي گردد.
تعداد واحدهاي مورد نياز از مواد پروتئيني به شرايط زير بستگي دارد:
• ميزان انرژي مورد نياز روزانه
• غلظت قند خون
يك واحد گوشت و جانشين هاي آن شامل چه غذاهايي است؟
1 واحد
30 گرم گوشت قرمز، ماكيان يا ماهي پخته شده يا 30 گرم پنير بصورت زير:
1 عدد ران كوچك مرغ يا 1 قوطي كبريت پنير يا 30 گرم ماهي تن نصف ليوان حبوبات پخته شده يا 20 عدد تخم مرغ
بهترين راه براي خريد، پخت و مصرف غذاهاي پروتئيني چيست؟
• سعي كنيد كم چربي ترين گوشت را بخريد.
• پوست مرغ داراي چربي زياد است؛ قبل از پخت پوست آن را كامل جدا كنيد.
• سعي كنيد كه گوشت را بدون افزودن چربي طبخ كنيد.
• به جاي سرخ كردن تخم مرغ، آن را با پوست آب پز كنيد.
• براي طعم بخشيدن بيشتر به اين مواد از آبغوره، آب ليمو، سس گوجه فرنگي و.. استفاده كنيد.
• فرآورده هاي گوشتي نظير سوسيس، كالباس و همبرگر داراي چربي زيادي هستند، بنابراين مصرف آنها را به حداقل برسانيد.
• سعي كنيد ماهي بيشتر مصرف كنيد و به جاي سرخ كردن ماهي، آن را بصورت آب پز، بخار پز و يا كبابي مصرف نماييد.
روغن ها و چربي ها شامل چه غذاهايي است؟
همان طور كه در هرم مواد غذايي مشاهده مي كنيد روغن ها و چربي ها در قله هرم قرار دارند. يعني بايد مصرف آنها را به حداقل رساند. بعضي از چربي ها و روغن ها داراي چربي هاي اشباع و كلسترول مي باشد كه براي سلامتي مضر است. مصرف اين غذاها انرژي فراواني در بدن شما توليد مي كند ولي مواد مغذي كمي به بدنتان مي رساند. غذاهاي پرچربي شامل كره، مارگارين، سس سالاد، روغن ها، مايونز، خامه، پنيرخامه اي، سرشير، چيپس سيب زميني و... مي باشد.
يك واحد از روغن ها و چربي ها شامل چه غذاهايي است؟
1 واحد
1 قاشق مرباخوري روغن (آفتابگردان، ذرت، زيتون، سويا، پنبه دانه) يا 10 عدد زيتون كوچك
2 واحد
1 قاشق مرباخوري مارگارين+ 2 قاشق مرباخوري تخمه كدو يا 12 عدد بادام خشك، در هر وعده غذايي ممكن است 2-1 واحد از اين مواد مورد نياز باشد.
مواد قندي شامل چه غذاهاي است؟
همان طور كه مشاهده مي كنيد مواد قندي (نوشابه، شربت، مربا، شكر و عسل، آب نبا، شكلات) نيز در رأس هرم قرار دارند، بنابراين بايد از اين مواد به مقدار بسيار كم مصرف نماييد (تا حدامكان مصرف نكنيد). اين مواد سبب توليد انرژي در فرد مي شود اما هيچ ماده مغذي به بدن نمي رسانند. بعضي از مواد قندي مثل كيك، دسرها و انواع شيريني ها حاوي مقدار زيادي چربي نيز مي باشند. مصرف كم اين مواد نيز به كاهش وزن كمك مي كند و قند خونتان را نيز كنترف مي نمايد.
يك واحد مواد قندي شامل چه غذاهايي است؟
1 واحد
1 عدد شيريني (1 قطعه 3 سانتي متر) يا 1 قاشق مرباخوري شربت
لازم به ذكر است كه مصرف مواد قندي باعث مي شود قند خون به سرع بالا رود.
چند نكته مهم:
• سعي كنيد روزانه از تمام گروه هاي مواد غذايي استفاده كنيد.
• سعي كنيد غذاهاي متنوع مصرف كنيد تا مواد معدني و ويتامين ها به مقدار كافثي به بدنتان برسد.
• به اندازه كافي مواد نشاسته اي، سبزي ها و ماست و شير مصرف كنيد.
• روزانه از مواد پروتئيني نيز استفاده نماييد.
• در هر وعده غذايي بايد سعي كنيد كه حداقل از هر 3 گروه غذايي مختلف استفاده نماييد؛ براي مثال ساندويج تخم مرغ كه در آن گوجه فرنگي، كاهو و جعفري استفاده شده باشد.
• مواد غذايي كه روزانه مصرف مي كنيد به 3 وعده اصلي و 3 ميان وعده تقسيم نماييد.
• غذا خوردن منظم در تنظيم ميزان قند خون اثر زيادي دارد به خصوص اگر قرص يا انسولين مصرف مي كنيد.
• گنجاندن سبزي ها و ميوه ها به مقدار كافي در غذاي روزانه را فراموش نكنيد.
• به هنگام طبخ غذا از نمك كمتري استفاده كنيد و سعي نماييد كه پس از پخت، نمك به غذا اضافه نكنيد.
• از گياهان معطر و ادويه هاي فاقد نمك براي طعم دادن به غذا استفاده كنيد.
• از غذاهاي كنسرو شده كه در طي فرآيندهاي صنايع غذايي نمك به آنها افزوده مي شود كمتر استفاده كنيد.
• مصرف هفتگي تخم مرغ را محدود كنيد (حداكثر هفته اي 2 بار)
• به هنگام مصرف روغن، هيچ گاه روغن را در ظرف سرازير نكنيد.
• روزانه 8-6 ليوان مايعات بدون شيريني بخوريد.
• سعي كنيد وزن مطلوب خود را حفظ نماييد.
• مغزهاي گردو، بادام و... در گروه چربي ها قرار مي گيرند و هر واحد آنها برابر 2 قاشق غذا خوري است.
در اين بخش اطلاعات كامل و جامع تري در مورد اين بيماري ارائه مي گردد :
ديابت شيرين وابسته به انسولين (IDDM)
در اين ديابت كه به ديابت جواني (Insulin Dependent Diabets Mellitus) يا IDDM نيز معروف است، ضايعه معمولا در سلولهاي بتا جزاير لانگرهانس لوزوالمعده بوده، لذا پس از صرف غذا (حاوي مواد قندي) ، انسولين ترشح نمي‌گردد.
در اين ضايعه ، در كبد فرايندهاي گلوكونئوژنز و ستوژنز صورت گرفته و راههاي گليكوليز (تجزيه گلوكز) و ليپوژنز (تجزيه ليپيدها)، صورت نمي‌گيرد. در سلولهاي ديگر بافتها ، به علت اينكه گلوكز نمي‌تواند وارد سلولها شود، لذا راه توليد قند از تجزيه پروتئينها و چربيها ، تحريك مي‌شود.
• تجزيه ليپيدها در بافت چربي ، باعث آزاد شدن اسيدهاي چرب شده كه به كبد انتقال يافته و در سنتز اجسام ستوني شركت مي‌كنند كه اين فرايند توليد ستواسيدوز كرده و در نهايت بيمار را به اغما مي‌برد.
• آنزيم ليپو پروتئين ليپاز كه در حضور انسولين فعال بوده و باعث صاف كردن خون از ليپيدها مي‌شد، در فقدان انسولين ، غير فعال بوده و غلظت ليپيدها و اسيدهاي چرب در خون ، افزايش مي‌يابد.
• پس در اين نوع ديابت ، افزايش گلوكز خون ، مي‌تواند به دو علت اصلي باشد: عدم وجود و يا نقصان انسولين كه گلوگز نمي‌تواند وارد سلولهاي مختلف گردد و ديگر اينكه در اثر شدت توليد قند از اسيدهاي آمينه در كبد زياد مي‌شود كه مقداري گلوكز به خون ريخته مي‌شود و باعث افزايش غلظت گلوكز در خون مي‌گردد.
فنوتيپ و سير طبيعي IDDM
• زودرس‌ترين نشانه اختلال ، پيدايش آنتي باديهاي خودي ضد جزيره لانگرهانس در هنگامي است كه گلوكز خون ، طبيعي است.
• متعاقب اين دوره ، مرحله كاهش تحمل گلوكز ، اما طبيعي بودن گلوكز ناشتاي خون است.
• با تداوم از دست رفتن سلولهاي بتا پانكراس ، نهايتا افزايش گلوكز ناشتاي خون بروز مي‌كند، اما هنوز انسولين به ميزان كافي جهت پيشگيري از ستوز توليد مي‌شود. در طي اين دوره بيماران دچار ديابت شيرين غير وابسته به انسولين مي‌باشند.
• سرانجام توليد انسولين به زير آستانه بحراني مي‌رسد و بيمار مستعد ستواسيدوز مي‌گردد. بيماران جوانتر عموما سريعتر از بيماران مسن‌تر اين مراحل را سپري مي‌كنند.
اداره بيمار مبتلا به IDDM
پيوند پانكراس يا سلولهاي جزيره لانگرهانس در صورت نبودن عوارض سركوب ايمني ، مي‌تواند بيماري را معالجه كند. اداره اكثر بيماران ، بر كنترل قاطع سطح قند خون از طريق تزريق انسولين خارجي ، تاكيد مي‌كند. تجويز انسولين يا نيكوتين آميد ، ظاهرا بروز IDDM در برخي از بيماران را به تاخير مي‌اندازد.
خطر توارث IDDM
احتمال IDDM در جمعيت عمومي ، تقريبا 1 در 300 است. در صورت ابتلاي يك خواهر يا برادر ، اين خطر به 1 در 14 افزايش مي‌يابد. با ابتلاي دومين خويشاوند اين احتمال به 1 در 6 مي‌رسد. فرزندان مادران مبتلا به احتمال 1 در 100 دچار IDDM مي‌شوند.
ديابت شيرين غير وابسته به انسولين (NIDDM)
برعكس ديابت جواني ، انسولين در اين بيماري كه (Non Insulin Dependent Diabets Mellitus) يا NIDDM يا ديابت بالغين نيز ناميده مي‌شود، وجود دارد. اين ديابت در متوسط سن افراد چاق بوجود مي‌آيد. اين ديابت در 80 تا 90 درصد ديابتي‌ها ديده شده است. علت اين ضايعه ممكن است در اثر نقصان گيرنده‌هاي انسولين بر روي غشا سلولي سلولهاي هدف ، يعني ماهيچه ، كبد و بافت چربي باشد. اين افراد با يك افزايش قند (هيپرگليسمي) و افزايش ليپيدها (هيپرتري گليسريدمي) ديده مي‌شوند، ولي ستواسيدوز كه در ديابت شيرين وابسته به انسولين وجود داشت، در اين بيماران وجود ندارد. علت افزايش تري گليسريد ، احتمالا به علت سنتز فراوان تري گليسريدهاي كبد در اثر تحريك حاصل از افزايش گلوكز و انسولين مي‌باشد. چاقي قبل از اينكه ، ديابت خود را نشان دهد، وجود دارد و يكي از مهمترين عوامل ايجاد كننده اين نوع ديابت است
فنوتيپ و سير طبيعي NIDDM
NIDDM ، معمولا افراد چاق را در ميانسالي را بعد از آن گرفتار مي كند، هر چند با چاق شدن و بي تحركي روز افزون كودكان و افراد جوان‌تر ، تعداد در حال افزايشي از آنها مبتلا مي‌شوند. NIDDM تظاهر بي سروصدايي دارد به واسطه افزايش سطح گلوكز در بررسيهاي روزمره تشخيص داده مي‌شود. بطور كلي پيدايش NIDDM را به سه مرحله باليني تقسيم مي‌كنند:
• اول ، علي‌رغم مقاومت به انسولين ، گلوكز پلاسما طبيعي باقي مي‌ماند.
• دوم، علي‌رغم افزايش غلظت انسولين ، افزايش غلظت گلوكز در خون ، پس از صرف غذا ايجاد مي‌شود.
• سوم ، كاهش ترشح انسولين باعث افزايش غلظت خون در حالت ناشتا و ديابت آشكار مي‌گردد.
علاوه بر افزايش غلظت گلوكز خون ، تنظيم نادرست متابوليزمي ناشي از اختلال عملكرد سلولهاي بتا و مقاومت به انسولين سبب آترواسكلروز و بيماري كليوي مي‌شود. پيدايش اين عوارض ، با زمينه ژنتيكي و ميزان كنترل متابوليزمي ارتباط دارد. كنترل قاطع سطح گلوكز خون ، خطر عوارض را 35 تا 75 درصد كاهش مي‌دهد.
اداره بيمار مبتلا به NIDDM
كاهش وزن ، افزايش فعاليت بدني و تغييرات رژيم غذايي با بهتر كردن چشمگير حساسيت و كنترل آن ، به بسياري از مبتلايان به NIDDM كمك مي‌كند. متاسفانه بسياري از بيماران نمي‌توانند يا نمي‌خواهند نحوه زندگي خود را به حد كافي جهت انجام اين كنترل ، تغيير دهند و نياز به درمان با داروهاي خوراكي پايين آورنده قند خون مانند سولفونيل دوره‌ها) و بي‌گوانيدها دارند. براي نيل به كنترل قند خون و احتمالا كاهش خطر عوارض ديابت ، بعضي از بيماران نياز به درمان با انسولين خارجي دارند. به هر حال انسولين درماني با افزايش مقدار انسولين و چاقي ، مقاومت به انسولين را زياد مي‌كند
خطر توارث NIDDM
خطر NIDDM در جمعيت عمومي ، بسيار وابسته به جمعيت تحت مطالعه است. در اكثر جمعيتها اين خطر از 1 تا 5 درصد مي‌باشد. هر چند در ايالات متحده ، 6 تا 7 درصد است. اگر بيمار يك خواهر يا برادر مبتلا داشته باشد، خطر به يك در 10 افزايش مي‌يابد. اگر يك خواهر يا برادر و يك خويشاوند درجه اول ديگر مبتلا شوند، خطر يك در 5 است. از آنجا كه برخي اشكال NIDDM ، پيش زمينه IDDM (وابسته به انسولين) هستند، فرزندان بيمارن دچار NIDDM به احتمال تجربي يك در 10 دچار IDDM مي‌شون

منابع :
ديابت چيست ؟ http:// www . tbzmed . ac . ir
ديابت چيست ؟ http:// aftab . ir
ديابت http:// daneshnameh . roshd . ir
ديابت قندي http:// daneshnameh .roshd.ir
آموزش تغذيه براي مبتلايان به ديابت http:// publicrelations .tums.ac.ir